Σε μια εποχή που οι πάντες έχουν άποψη για θέματα όπως το Ουκρανικό, το οποίο μονοπωλεί την επικαιρότητα, απόψεις ξεκάθαρες, χωρίς «ναι μεν αλλά» και «όμως», είναι περιζήτητες. Και τέτοιες είναι οι τοποθετήσεις του κοσμήτορα της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου και επίτιμου προέδρου της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Δημήτρη Χριστόπουλου, σήμερα στον «Π». Ο κ. Χριστόπουλος αναλύει τις εξελίξεις και εμβαθύνει στα γεγονότα τα οποία αφορούν και επηρεάζουν τον πλανήτη γενικά και την περιοχή Ρωσίας – Ουκρανίας ειδικά, αλλά, ενδεχομένως διαμορφώνουν μια νέα γεωστρατηγική με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Πώς κρίνετε την αιτιολόγηση της στρατιωτικής επέμβασης στην Ουκρανία από ρωσικής πλευράς;
Η Ρωσία διεξάγει έναν παράνομο επιθετικό πόλεμο. Αυτός είναι ο τίτλος της φοβερής ιστορίας που ζούμε εδώ και μερικές βδομάδες. Αιτιολογεί τον πόλεμο λέγοντας ότι δεν υπάρχει ουκρανικό έθνος, ότι οι Ουκρανοί είναι ναζί και ότι τυχόν εισδοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ συνιστά απειλή για τη Ρωσία. Τα έθνη όμως δεν υπάρχουν μόνο αν τα επιδοκιμάζουμε. Κι εμείς στην Ελλάδα τόσο καιρό λέγαμε ότι δεν υπάρχει μακεδονικό έθνος. Αλλά υπάρχει, διότι κόσμος νιώθει πως ανήκει σε αυτό. Το ότι φταίει ο Λένιν που έγινε, όπως είπε ο Πούτιν, μοιάζει με αυτό που λέμε στην Ελλάδα για το μακεδονικό: ότι φταίει ο Τίτο. Είτε έτσι όμως, είτε αλλιώς, το έθνος υπάρχει. Κίβδηλο έθνος δε νοείται. Τέλος, το ότι οι Ουκρανοί ως λαός είναι συλλήβδην ναζί είναι αδιανόητος ισχυρισμός. Φυσικά υπάρχουν φασίστες στην Ουκρανία, και πολλοί μάλιστα, αλλά εδώ τον ρόλο του φασίστα τον έχει ο κατακτητής, δηλαδή ο Πρόεδρος Πούτιν. Αν η Τουρκία επιτεθεί στην Ελλάδα θα βγούνε κι οι Χρυσαυγίτες να πολεμήσουν (ελπίζω δηλαδή…). Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι Έλληνες είναι φασίστες;
Η υπεράσπιση του ρωσόφωνου πληθυσμού της ανατολικής Ουκρανίας όπως και η περικύκλωση της Ρωσίας από κράτη μέλη του ΝΑΤΟ ήταν βάσιμοι λόγοι ή προσχηματικοί;
Η υπεράσπιση των Ρώσων της Ουκρανίας είναι τόσο βάσιμος λόγος για τη ρωσική εισβολή, όσο ήταν η υπεράσπιση των Τουρκοκυπρίων για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Αν θεωρείτε βάσιμο τον ένα, θα πρέπει να θεωρήσετε και τον άλλο. Εγώ πάλι θεωρώ απολύτως προσχηματικούς και τους δύο. Επιπλέον στην περίπτωση αυτού του πολέμου, ο ρωσικός στρατός δεν στεγανοποιεί στρατιωτικά τις ρωσικές περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας αλλά επιχειρεί στρατιωτικά επί όλου του εδάφους, οπότε δεν νομίζω να τίθεται ζήτημα. Το βάσιμο ρωσικό επιχείρημα είναι ότι η περικύκλωση της δυτικής Ρωσίας από το ΝΑΤΟ συνιστά απειλή για την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας. Αλλά η στρατιωτική εισβολή απονέκρωσε κι αυτό το επιχείρημα. Όσα δίκια είχε η Ρωσία διότι το ΝΑΤΟ τόσο καιρό αγνοούσε τις εύλογες ανησυχίες της, τα έχασε με τον πόλεμο αυτόν.
Τι σηματοδοτεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία; Επιστρέφουμε στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου;
Δεν ξέρω, πιστεύω ότι όποιος μαντεύει τώρα την κατάληξη του πολέμου κάνει εικασίες που κινδυνεύουν να τον εκθέσουν. Το χειρότερο σενάριο είναι να υπάρξει γενικευμένη σύρραξη με εμπλοκή της Δύσης, το καλύτερο είναι ο ρωσικός λαός να στείλει τον δυνάστη του σπίτι του και μια υγιής πολιτική δύναμη στη Ρωσία να ξεκινήσει την ανάταξη της χώρας. Νομίζω ότι τίποτε από τα δύο δεν θα συμβεί και απλώς θα πάμε σε μια διευθέτηση κάπου ανάμεσα.
Το νέο πλήγμα που δέχθηκε το Διεθνές Δίκαιο πώς αποθεραπεύεται;
Όσο δύσκολα αποθεραπεύεται το πλήγμα από κάθε παράνομη στρατιωτική εισβολή μιας μεγαλύτερης χώρας σε μίαν άλλη. Με την έννοια αυτή, η στρατιωτική εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ τον Μάρτη του 2003 με πρόσχημα το εγκληματικό ψέμα πως τάχα το Ιράκ είχε χημικά όπλα αποτελεί ανεπούλωτο πλήγμα στο Διεθνές Δίκαιο υπό την έννοια ότι συνέργησαν σε αυτό και κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως αυτό δεν συμψηφίζεται με τη ρωσική συμπεριφορά σήμερα. Δεν μειώνει την απαξία της. Τέλος, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία απλώς καταχωνιάζει στη διεθνή λήθη το Κυπριακό το οποίο κυνικά πλέον παύει να θεωρείται πρόβλημα. Δεν είναι τυχαίο πως ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών χρησιμοποιεί πλέον συστηματικά τον όρο «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου»…
Οι εθνικιστικές νεοφασιστικές δυνάμεις στην Ουκρανία, όπως π.χ. το Τάγμα του Αζόφ, δεν συνιστούν κίνδυνο για τη δημοκρατία στην ευρύτερη περιοχή;
Παντού οι ναζί και οι φασίστες συνιστούν κίνδυνο για τη δημοκρατία. Σας είπα και πριν την άποψή μου όμως για την εργαλειακή επίκληση του κινδύνου των Ουκρανών ακροδεξιών από τους Ρώσους. Είναι θέμα του εκάστοτε λαού να λύσει το πρόβλημα με τους φασίστες του κι όχι άλλων κρατών να εισβάλλουν στρατιωτικά στο κράτος του. Το θέμα μας σήμερα είναι η ρωσική εισβολή. Όχι οι Ουκρανοί φασίστες. Όταν με το καλό τελειώσει το πρώτο, να ασχοληθεί κι ο Ουκρανικός λαός, και να στείλει το Τάγμα του Αζόφ εκεί που του πρέπει. Όπως κάναμε εμείς οι Έλληνες με τη Χρυσή Αυγή. Θα μου επιτρέψετε πάντως να σας πω, επειδή ακούω διαρκώς την επίκληση της oυκρανικής Ακροδεξιάς: όσο ισχυρή και να είναι, πλειοψηφία δεν είναι στην Ουκρανία με τίποτε. Πώς να έχει μια ναζιστική χώρα Εβραίο Πρόεδρο;
Τα πασιφανή δημοκρατικά ελλείμματα του καθεστώτος Πούτιν ποια τύχη μπορούν να έχουν στο εγγύς μέλλον;
H άποψή μου, ύστερα από τρία χρόνια στην προεδρία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου είναι ότι το καθεστώς Πούτιν δεν έχει απλώς προφανή δημοκρατικά ελλείμματα. Πρόκειται για ένα αυταρχικό καθεστώς που ολισθαίνει προς τον ολοκληρωτισμό με συστηματικές διώξεις κι εξοντώσεις αντιφρονούντων, δημοσιογράφων, σαν του λόγου σας, και εξωφρενική χειραγώγηση της κοινής γνώμης. Η κατάσταση στη Ρωσία από πλευράς ελευθεριών είναι τραγική. Η αυταρχική Τουρκία μπροστά της, όσο κι αν μας φαίνεται λίγο παράξενο αυτό, είναι καλύτερα. Η Ρωσία είναι η πιο προβληματική ευρωπαϊκή χώρα, μαζί με τη Λευκορωσία στον τομέα των δημοκρατικών ελευθεριών και δικαιωμάτων. Πραγματικά, δεν θεωρώ ότι αυτό μπορεί να αλλάξει παρά μόνο με την πτώση του Ρώσου Προέδρου. Πλέον, το καθεστώς του δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί. Μόνο να ανατραπεί γίνεται.
Ποιος πιστεύετε ότι θα είναι ο γεωστρατηγικός αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία; Θα εδραιωθεί περαιτέρω η βορειοατλαντική εξάρτηση της Ενωμένης Ευρώπης;
Ο πόλεμος που ξεκίνησε ο Πούτιν στην Ουκρανία στέλνει πιο βαθιά στην αγκαλιά του ΝΑΤΟ τις υπόλοιπες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: η Βουλγαρία, μια χώρα παραδοσιακά φίλα προσκείμενη στη Ρωσία βλέπει τη βαρβαρότητα κι ολοένα και περισσότερο στρέφεται προς τη Δύση. Θέλω να πω, πως όποια και να είναι η έκβαση του πολέμου της Ουκρανίας -ακόμη και η ουδετεροποίηση της τελευταίας- το παιχνίδι της διατήρησης της ρωσικής επιρροής στην Ανατολική Ευρώπη χάθηκε. Αυτό κατάφερε ο Πούτιν με τον εγκληματικό του πόλεμο. Με το να συμπεριφέρεται η Ρωσία συστηματικά ως το μέγα κράτος-ταραξίας της εποχής μας χάνει τα ερείσματά της εκτός, και χάνει και τα δίκια της. Διότι όντως, η συμπεριφορά των ΗΠΑ διά της επέκτασης του ΝΑΤΟ ανατολικά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ήταν εξαιρετικά προβληματική και ταπεινωτική απέναντι στη Ρωσία, αλλά αυτό δεν δικαιολογεί τον πόλεμο. Και οι Σύμμαχοι με τις Συνθήκες των Βερσαλλιών το 1919, ταπείνωσαν τη Γερμανία. Λίγοι όμως θυμούνται αυτό. Τους ναζί θυμούνται.
Αλλάζει πλέον η στρατηγική ασφάλειας στην Ευρώπη;
Με τη συμπεριφορά του ο Πούτιν, ενισχύει την πιο ακατέργαστη ρωσοφοβία που επικρατεί κυρίως στους κύκλους του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ και στα περισσότερα ευρωπαϊκά κόμματα, αλλά και τους ευρωπαϊκούς λαούς. Αυτή η ρωσοφοβία, η πεποίθηση ότι δηλαδή η Ρωσία είναι η απόλυτη ευρωπαϊκή ετερότητα, μια χώρα ουσιωδώς διαφορετική από εμάς, ήταν μια από τις αιτίες που οδήγησαν την κατάσταση εδώ που βρεθήκαμε σήμερα. Η επομένη μέρα θα χρειαστεί πολύ θάρρος από όλες τις πλευρές για να επουλώσουν τα τραύματα. Αναφέρομαι σε έναν πολιτικό λόγο αντίστοιχο με αυτόν του Μπέρνι Σάντερς στις ΗΠΑ. Θα χρειαστούμε κι άλλους Σάντερς όμως για να αλλάξουν σιγά-σιγά τα πράγματα. Η περαιτέρω δαιμονοποίηση της Ρωσίας θα είναι προάγγελος κι άλλων κακών. Γι’ αυτό όμως σας λέω ότι οι ευθύνες του Ρώσου Προέδρου είναι φοβερές. Ο Πούτιν δεν εγκληματεί μόνο σε βάρος των Ουκρανών αλλά και του λαού του.
Η ιδέα της ίδρυσης ευρωστρατού βλέπετε να κερδίζει έδαφος;
Όχι. Η ιδέα ίδρυσης μεγάλου γερμανικού στρατού βλέπω να κερδίζει και δεν νομίζω να υπάρχει εχέφρων άνθρωπος στον κόσμο τούτον που να χαίρεται γι’ αυτό. Κανείς δεν σκέφτεται σήμερα στρατιωτική δυτική εμπλοκή στην Ουκρανία γιατί αυτό μας φέρνει πιο κοντά σε πυρηνική σύρραξη. Γι’ αυτό λοιπόν, η Ρωσία θα υποστεί τις περισσότερες οικονομικές κυρώσεις που έχει ποτέ υποστεί κράτος κι ώς εκεί. Ο ευρωστρατός θα περιμένει για χαμηλότερης έντασης και γεωπολιτικής σημασίας πολέμους…
Τι σημαίνει η αποχώρηση της Ρωσίας από το Συμβούλιο της Ευρώπης;
Ότι σήμανε και για την Ελλάδα όταν το καθεστώς της χούντας εδώ αποφάσισε το 1969 να φύγει από το Συμβούλιο της Ευρώπης πριν το διώξουν: απώλεια των διαύλων επικοινωνίας με τον έξω κόσμο και εδραίωση της απομόνωσης. Άσχημα πράγματα δηλαδή. Το πρόβλημα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πως να απομονώσεις τους τυράννους χωρίς να το πληρώνουν και οι λαοί τους. Και τέτοιος τρόπος ακόμη δεν έχει βρεθεί. Ούτε για τη Ρωσία, ούτε για άλλες τέτοιες χώρες.
Η αρχιτεκτονική ολοκλήρωσης της λεγόμενης «Μεγάλης Ευρώπης» νοείται χωρίς τη Ρωσία;
Αρχιτεκτονική «Μεγάλης Ευρώπης» χωρίς τη Ρωσία σημαίνει «Μεγάλη Ευρώπη» εναντίον της Ρωσίας. Επομένως «Μεγάλη Ευρώπη» σημαίνει και Ρωσία. Αυτό είναι το γεωπολιτικό δράμα της εποχής μας. Αυτό είναι όμως η πεμπτουσία ενός σχεδίου ειρήνης για τον 21ο αιώνα.
Μαρία Φράγκου
Πηγή: politis
