«Επιστρέφω την εντολή μου στο Διοικητικό Συμβούλιο της Frontex, καθώς φαίνεται ότι η αρμοδιότητα της Frontex για την οποία εξελέγην και η οποία ανανεώθηκε τον Ιούνιο του 2019, έχει, σιωπηλά αλλά ουσιωδώς, αλλάξει».
Αυτή είναι η κρίσιμη φράση στην πρόσφατη επιστολής παραίτησης του Fabrice Leggeri, του Γάλλου εκτελεστικού διευθυντή της Frontex, που απασχόλησε λίγο και την Ελλάδα.
Τι εννοεί (χωρίς να το λέει) ο παραιτηθείς; Σύντομα και απλά: η Frontex είναι υπηρεσία φύλαξης των συνόρων, όχι των δικαιωμάτων των προσφύγων. Αν λοιπόν η υπηρεσία έχει απομακρυνθεί από τον λόγο για τον οποίο συστάθηκε, τότε αυτός αποχωρεί. Τι έγινε όμως και φτάσαμε σε αυτή την παραίτηση;
Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την Καταπολέμηση της Απάτης (OLAF) δημοσίευσε πόρισμα στο οποίο προκύπτουν πολλαπλές και συστηματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Μεσόγειο – καθώς και άλλα ζητήματα, που δεν μας αφορούν εδώ. Η OLAF κινητοποιήθηκε βασιζόμενη στις αποκαλύψεις μιας μεγάλης δημοσιογραφικής έρευνας (στην οποία μετείχαν κορυφαία ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης: Le Monde, The Guardian, Lighthouse Reports, Der Spiegel, SRF Rundschau, Republik). Σύμφωνα με αυτή, η Frontex υπήρξε μάρτυρας ή ενεπλάκη και η ίδια, και πάντως σίγουρα απέκρυψε τη δημοσιοποίηση –«έθαψε» κατά το κοινώς λεγόμενο– περίπου 1.000 επαναπροωθήσεων στο Αιγαίο, που έκαναν οι ελληνικές αρχές μεταξύ Μαρτίου 2020 και Σεπτέμβριο 2021.
Η υποστήριξη που έλαβε ο παραιτηθείς Αλσατός διευθυντής του οργανισμού, στο Διοικητικό Συμβούλιο, από την Ελλάδα, την Πολωνία και την Ουγγαρία δεν ήταν αρκετή ώστε να κρατήσει τη θέση του. Τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά κράτη –με πρώτη τη Σουηδία και τη Γερμανία– αλλά και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διά της Επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον που εποπτεύει την Frontex ,δεν ήταν διατεθειμένα να δεχθούν τις εξηγήσεις τού Fabrice Leggeri. Έτσι, χωρίς πολιτική κάλυψη, αναγκάστηκε να φύγει.
Ο Leggeri παραιτήθηκε υπό το βάρος των πιέσεων των υπολοίπων κρατών και της Επιτροπής (όχι τίποτε ΜΚΟ ή αλληλέγγυων) επειδή συγκάλυπτε συστηματικά επαναπροωθήσεις που διεξάγει η χώρα μας. Ο ίδιος δεν το αρνήθηκε, δεν ισχυρίστηκε ότι αυτά για τα οποία τον κατηγορούν είναι αναληθή. Είπε ότι η FRONTEX υπάρχει για να προστατεύει τα σύνορα και όχι τα δικαιώματα. Η ΕΕ έχει Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, έχει όμως και τη Frontex. Δηλαδή, δεν είπε και εντελώς ψέματα ο άνθρωπος.
Άλλωστε, εδώ και λίγο καιρό εξάλλου, στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν κράτη που έχουν ενσωματώσει στη νομοθεσία τους τη δυνατότητα επαναπροώθησης – θεσμική εξέλιξη που παλιότερα θα φάνταζε αδιανόητη. Με τη μίνι προσφυγική κρίση που δημιουργήθηκε από τη Λευκορωσία στα τέλη του 2021, όταν χιλιάδες πρόσφυγες σπρώχτηκαν από το καθεστώς Λουκασένκο στην Κεντρική Ευρώπη, η Λιθουανία, η Λετονία και η Πολωνία επέτρεψαν τις βίαιες επαναπροωθήσεις των αιτούντων άσυλο, τα λεγόμενα push-backs. Οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών θεωρούν ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τους δικαιώνει, καθώς εφεξής ο νέος μείζων παράγοντας που θα ενορχηστρώνει τις προσφυγικές ροές προς τη Δύση δεν θα είναι ο «παρακατιανός» δικτάτορας Λουκασένκο, αλλά ο ίδιος ο Πούτιν. Στο ενδεχόμενο αυτό, η νομική δυνατότητα επαναπροωθήσεων είναι κρίσιμο όπλο απέναντι στη διαβόητη «εργαλειοποίηση» των προσφύγων.
Η Ελλάδα δεν ακολουθεί τη στρατηγική των κρατών που ανέφερα. Η ελληνική κυβέρνηση ενεργεί διαφορετικά: όσους μιλάνε για επαναπροωθήσεις τους βγάζει τρελούς ή φαντασιόπληκτους, στην καλύτερη περίπτωση, ή φερέφωνα της περιβόητης «τουρκικής προπαγάνδας», στη χειρότερη. Όλους μηδενός εξαιρουμένου! Από ερευνητές δημοσιογράφους και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις μέχρι τις κυβερνήσεις άλλων ευρωπαϊκών κρατών και την Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων – τους πάντες.
Η Ελλάδα θέλει να φαίνεται ότι σέβεται το διεθνές δίκαιο, και ταυτόχρονα να μη δέχεται πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Είναι πονηρή η Ελλάδα, δεν είναι Πολωνία… Αυτό όμως ενοχλεί τους υπόλοιπους στην ΕΕ. Αν εξαιρέσουμε τις πολύ δεξιές κυβερνήσεις, που στο περιθώριο των συσκέψεων επιδοκιμάζουν και ενθαρρύνουν τους Έλληνες αξιωματούχους, οι περισσότερες δεν θέλουν να ακούν αμάσητα ψέματα από την Ελλάδα, και μάλιστα ψέματα που απειλούν ανθρώπινες ζωές. Η Ελλάδα πλέον όχι απλώς επαναπροωθεί από τα χωρικά της ύδατα, αλλά, σύμφωνα με πειστικές μαρτυρίες, και απαγάγει ανθρώπους που έχουν μπει για τα καλά στην ελληνική επικράτεια και τους επιστρέφει εκτός. Κι αυτό το ξέρουν όλοι πια. Και μια ειδικότερη πτυχή: μέσω του προσφυγικού αναβιώνει μια στερεοτυπικά οικεία στη Βόρεια Ευρώπη ότι «οι Έλληνες πάλι μας δουλεύουν». Και αυτό είναι οιωνός κακών.
Η ελληνική Κυβέρνηση, χωρίς να το λέει ρητά και επίσημα βέβαια, απαντά στους επικριτές της: Σας κάνουμε τη βρομοδουλειά και μας νουθετείτε ή και μας εγκαλείτε κιόλας; Και αυτοί, επίσης άρρητα μας λένε: Αυτή είναι η μοίρα των μαντρόσκυλων. Αν δείχνουν υπερβάλλοντα ζήλο στη δουλειά τους, οι ιδιοκτήτες τα τιμωρούν, όπως τα τιμωρούν αν δεν την κάνουν.
Έχουμε λοιπόν το εξής σαρκαστικό παράδοξο: η «χώρα-ασπίδα» της Ευρωπαϊκής Ένωσης (καθ’ ομολογία της ίδιας της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) αρνείται επισήμως πως επιτελεί τον ρόλο της ασπίδας, διότι η προστατευόμενη Ένωση γνωρίζει πως η προστασία που προσφέρει η ασπίδα είναι παράνομη. Ο επιχειρησιακός παράγοντας της Ένωσης, που είναι αλληλέγγυος με την «Ελλάδα-ασπίδα», παραιτείται διότι οι άλλοι του λένε ότι «δεν δεχόμαστε άλλη συγκάλυψη». Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν εγκρίνει τον παρελθόντα προϋπολογισμό της Frontex (με 492 έναντι 145, και 8 αποχές) λόγω του πορίσματος για τις επαναπροωθήσεις, και οι ευρωβουλευτές της ΝΔ συντάσσονται την πλειοψηφία. Η απόφαση, βέβαια, στρέφεται ευθέως εναντίον του –παρασημοφορηθέντος, όπως θυμόμαστε, από τον αρμόδιο Έλληνα Υπουργό Μηταράκη τον Γενάρη του 2022– Fabrice Leggeri. Τραγέλαφος, που στην Ελλάδα πέρασε στα «ψιλά». Ούτε η αξιωματική αντιπολίτευση «σηκώνει» κατά το σύνηθες αυτό το σκανδαλώδες θέμα, διότι, φαίνεται, αξιολογεί πως το προσφυγικό δεν προσφέρεται για υψηλών τόνων ρητορική λόγω της αντιδημοφιλίας του στην ελληνική κοινή γνώμη.
Ωστόσο, το πρόβλημα δεν θα εξατμιστεί. Το προσφυγικό δεν θα πάψει να υπάρχει, επειδή μας «ξεβολεύει». Όλα τα παραπάνω δείχνουν το βαθύ αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται η χώρα μας σε σχέση με το προσφυγικό. Ήρθε η ώρα που το ένοχο ευρωπαϊκό μυστικό των επαναπροωθήσεων στο Αιγαίο βγαίνει σιγά σιγά στην επιφάνεια. Και τότε, ο φυσικός του αυτουργός δεν θα μπορέσει να μοιραστεί με κανέναν την ευθύνη του. Όλοι θα σφυρίζουν αδιάφορα και θα δείχνουν στο μέρος του.
Στο μέρος μας δηλαδή.
Δημήτρης Χριστόπουλος
