Όσο το Υπουργείο Πολιτισμού και η Εθνική Πινακοθήκη, φοβούμενοι τις αντιδράσεις των Παπαδόπουλων του κόσμου αυτού, δεν έχουν το πολιτειακό εκτόπισμα να επαναφέρουν την προηγούμενη τάξη πραγμάτων, τότε χρειάζεται να διαμαρτυρηθούμε.
Το απόγευμα της Πέμπτης 27 Μαρτίου 2025 στις 17:00 μια ανεξάρτητη πρωτοβουλία πολιτών συντονιστήκαμε και αποφασίσαμε να συγκεντρωθούμε στον αίθριο χώρο στην είσοδο της Εθνικής Πινακοθήκης στην Αθήνα με έναν στόχο: να επιστρέψουν αμέσως στη θέση τους τα εικαστικά που βανδαλίστηκαν στις 10 Μαρτίου. Πριν δηλαδή 17 ολόκληρες μέρες.
Λυπάμαι που πρέπει να ασκήσουμε το δικαίωμα στην ειρηνική συνάθροιση που προβλέπει το Σύνταγμά μας για το αυτονόητο. “Η τέχνη είναι ελεύθερη” λέει το άρθρο 16 του. Αυτό πάμε να φωνάξουμε. Η τέχνη είναι ελεύθερη δεν σημαίνει όμως μόνο ότι ο καλλιτέχνης έχει δικαίωμα να εκφράζεται όπως αυτός επιθυμεί. Σημαίνει κυρίως ότι καθείς άνθρωπος έχει το δικαίωμα να μετέλθει αυτής της δημιουργίας. Έχω δικαίωμα να ακούσω τη μουσική που θέλω, να δω τα εικαστικά που επιθυμώ και πάει λέγοντας.
Ο βανδαλισμός λοιπόν των έργων που έλαβε χώρα στις 10 Μάρτη από Έλληνα βουλευτή δεν στρέφεται μόνο εναντίον του καλλιτέχνη του οποίου του έργο βανδαλίστηκε αλλά και εναντίον καθενός εξ ημών μας. Εμάς στοχεύει. Διότι όλοι δυνητικά είμαστε πρόσωπα στους οποίους ο καλλιτέχνης απευθύνεται. Εκτός αν μπορούμε να συμβιβαστούμε με την ιδέα ότι θα αφήσουμε τον (εκάστοτε) Παπαδόπουλο τροχονόμο των προτιμήσεών μας.
Είμαι σίγουρος εδώ ότι ο βουλευτής της Νίκης και όλοι όσοι επιδοκιμάζουν ή ανέχονται την ενέργεια του βανδαλισμού έχουν έτοιμη στο τσεπάκι τους την απάντηση: “μα δεν είναι τέχνη αυτή“. Η τέχνη είναι τάχα ελεύθερη, η βλασφημία όχι. Ευτυχώς, στην Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία το 2025 – αυτήν την πολύπαθη μεν, δημοκρατία δε – ουδείς δύναται να αυτοαναδειχθεί σε θεματοφύλακα της αισθητικής των άλλων, ούτε φυσικά του ορισμού της τέχνης. Ευτυχώς, διότι ειδάλλως θα καταλήγαμε στο αδιανόητο ότι η τέχνη είναι ελεύθερη αρκεί να αρέσει στον τροχονόμο μας. Όμως, το 1974 τελειώσαμε με αυτό, όσο κι αν δεν αρέσει στους Παπαδόπουλους.
Γι’ αυτό είναι ήττα της δημοκρατίας ότι τα έργα δεν έχουν ακόμη επιστρέψει στη θέση τους. Δεν είναι θέμα ευαισθησίας. Είναι θέμα δημοκρατίας. Αυτό το λέω διότι ακούω αριστερά και δεξιά, πρωί και μεσημέρι στην τηλεόραση πως “η τέχνη είναι ελεύθερη μεν, αλλά να μην προκαλεί κιόλας…“. Αλήθεια; Και ποιος θα το αποφασίσει αυτό αν όχι καθείς για τον εαυτό του; Δεν σου αρέσει κάτι, το θεωρείς κακόγουστο και βλαπτικό, τότε υπάρχει δοκιμασμένη λύση: μην πας να το δεις. Και αν θέλεις – ελευθερία δόξα τω θεώ έχουμε – γράψε και ό,τι ποθείς προκειμένου να αποτρέψεις και τους άλλους από το να το δουν. Ως εκεί όμως. Απαγορεύεται πιο πέρα. Αυστηρά.
Θα πει κανείς όμως επίσης: “εδώ ο κόσμος καίγεται, εσείς με τρεις πίνακες ασχολείστε;”. Δεν είναι οι τρεις πίνακες. Προσωπικά, ούτε καν με τον βουλευτή Παπαδόπουλο ασχολούμαι. Αυτός, τέτοιος είναι, τέτοια κάνει. Διαμαρτυρόμαστε διότι διεκδικούμε η Εθνική Πινακοθήκη να επανορθώσει. Και η διαμαρτυρία δεν είναι διόλου προσωπική. Είναι θεσμική, θεσμικότατη. Με μια ξεκάθαρη και μόνη στόχευση: να επανέλθουν τα έργα.
Διότι, σαν ο (εκάστοτε) Παπαδόπουλος βλέπει ότι ο βανδαλισμός του πιάνει τόπο, τότε θα τον κλιμακώσει. Και από την πλευρά του, καλά θα κάνει. Αφού η συντεταγμένη πολιτεία δεν μπορεί να διαφυλάξει το αυτονόητο, τότε ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται, και εύλογα, ότι ο διεστραμμένος ακτιβισμός του δικαιώνεται. Επομένως, θα το κάνει και θα το ξανακάνει μέχρι να πάρει το μήνυμα που του αξίζει. Και δυστυχώς βλέπουμε ότι επί των ημερών μας αυτό συμβαίνει. Κάθε μέρα που δεν μπαίνουν τα έργα στη θέση τους, ενισχύεται ο ακροδεξιός ακτιβισμός.
Όσο λοιπόν, το Υπουργείο Πολιτισμού και η Εθνική Πινακοθήκη, φοβούμενοι τις αντιδράσεις των Παπαδόπουλων του κόσμου αυτού, δεν έχουν το πολιτειακό εκτόπισμα να επαναφέρουν την προηγούμενη τάξη πραγμάτων, τότε χρειάζεται να διαμαρτυρηθούμε. Προσοχή: όχι όπως διαμαρτυρήθηκε ο Παπαδόπουλος. Δεν θα πάμε να κατεβάσουμε εικόνες που θεωρούμε ότι θίγουν την ανεξιθρησκεία στη δημόσια σφαίρα. Θα διαμαρτυρηθούμε ειρηνικά ώστε η πολιτεία να αντιληφθεί ότι δεν είμαστε αδιάφοροι ενώπιον του εκφυλισμού της ελευθερίας μας.
Δεν γίνεται οι κρατούντες να υπολογίζουν πάντα μόνο το κόστος της αναμέτρησης με τον σκοταδισμό σε αυτήν τη χώρα και να οπισθοχωρούν ατάκτως ενώπιον του. Ας αντιληφθούν ότι και η αναμέτρηση με τους δημοκράτες πολίτες κοστίζει επίσης. Δεν γίνεται να διαμαρτύρεται μόνο η πλευρά της μαύρης αντίδρασης και οι κρατικοί αξιωματούχοι να τρέμουν ενώπιον των σκοτεινών βρυχηθμών της.
Ούτε να παραπέμπουν την επιστροφή των έργων στις ελληνικές καλένδες επικαλούμενοι τη συνδρομή “ειδικών” περί αυτού. Κανείς “ειδικός” δεν χρειάζεται. Χρειάζεται η στοιχειώδης επαγρύπνηση και συνθήκες ασφαλείας ώστε αν εμφανιστεί ένας νέος Παπαδόπουλος ή ο ίδιος πάλι στην Πινακοθήκη, να εμποδιστεί και να αντιμετωπίσει τις έννομες συνέπειες της βαρβαρότητάς του. Τέτοιες προϋποθέσεις ασφάλειας πληρούνται στη νέα Πινακοθήκη.
Δημοκρατία είναι να μετερχόμαστε ως πολίτες ασφαλώς και ελεύθερα των αγαθών που επιθυμούμε στη δημόσια σφαίρα. Είναι αγωνιστικό πολίτευμα η δημοκρατία. Δεν είναι απλώς θεσμοί νοικοκυρεμένοι που θέλουν μια στο τόσο ξεσκόνισμα. Είναι συχνά αγώνας για τα αυτονόητα. Όπως γράφουμε στο κάλεσμα, είναι ο αγώνας για την προάσπιση “της δυνατότητάς μας να συμβιώνουμε ειρηνικά, διαφωνώντας συντεταγμένα”. Αυτά τα αυτονόητα θα διεκδικήσουμε μεθαύριο στις πέντε το απόγευμα μπροστά στην Εθνική Πινακοθήκη.
Ελάτε.
