Κι όταν τα πάντα πάν’ στραβά κι ο κόσμος καταστραφεί
Να είμαστε ακόμα ζωντανοί σαν να ‘πιασε η προσευχή
Πήγα μια βόλτα αγορά, δεν πήρα τίποτα
Μην με κοιτάς σαν να σε έριξα απ’ τα σύννεφα
Το ξέρεις αν πεινάν, αφήνουν πάντα πίσω θύματα
Τ’ αφηνιασμένα zombie μες στα πολυκαταστήματα
Λεξ, «Διαστημόπλοια»
Ο Μπρεχτ, στα γραπτά του, περιγράφει με παραστατικό τρόπο την «ελευθερία» των επιλογών στις αστικές δυτικές δημοκρατίες, δίνοντας το παράδειγμα του πλούσιου και του άστεγου: έχουν και οι δύο την ελεύθερη επιλογή να κοιμηθούν κάτω από μία γέφυρα. Μόνο που ο πλούσιος θα το κάνει μία, άντε δύο φορές, στη ζωή του για να αποκτήσει εμπειρίες, ενώ ο άστεγος θα το κάνει συνεχώς, γιατί δεν έχει πού αλλού να κοιμηθεί.
Να ξεκινήσουμε, λοιπόν, με μια βασική διαπίστωση: στην κοινωνία, και κατ’ επέκταση στην πολιτική που την εκφράζει, υπάρχουν διαχωριστικές γραμμές. Παρ’ όλη την προσπάθεια κάποιων, τα τελευταία χρόνια, να μας κάνουν να αποδεχτούμε το… ριζικό μας και να αφήσουμε στην άκρη τις αριστερές ιδέες –που χαρακτηρίζονται σαν ιδεοληπτικές– υπήρξαν και υπάρχουν τρανταχτά παραδείγματα που δικαιώνουν τις ουσιώδεις παραδοχές της Αριστεράς.
Η κεντρική αντίθεση μεταξύ κεφαλαίου–εργασίας δεν έχει εκλείψει όσα κι αν γραφτούν. Τρανταχτό παράδειγμα η πανδημία, που απέδειξε την πλήρη ένδεια της νεοφιλελεύθερης ρητορικής, καθώς ακόμα και σκληροπυρηνικοί της υπέρμαχοι –όπως ο Μακρόν– παραδέχτηκαν πως η ύπαρξη δημόσιων δομών στην υγεία και η εξαίρεση των υπηρεσιών υγείας από τη σφαίρα του επιχειρηματικού κέρδους, είναι βασικός όρος επιβίωσης της κοινωνίας.
Το ίδιο συνέβη και με την ακρίβεια, όπου και πάλι η παραδοχή για την απαραίτητη παρέμβαση του κράτους έτσι ώστε να ελεγχθεί η αισχροκέρδεια και η ανεξέλεγκτη δράση των τραστ, είναι μονόδρομος.
Δεν είναι όλα σχετικά λοιπόν, ούτε είμαστε όλοι ίδιοι, ούτε φυσικά υποστηρίζουμε ή εκπροσωπούμε τα ίδια κοινωνικά συμφέροντα. Οι ιδεολογικές και πολιτικές μας αφετηρίες δεν μπορούν να οδηγούν σε απονομιμοποιημένες, κοινωνικά, συμπράξεις. Οι ιδεολογίες ήταν, και παραμένουν, ανταγωνιστικές, καθώς εκφράζουν διαφορετικά κοινωνικά συμφέροντα. Και προφανώς δεν έχουν όλες οι κοινωνικές τάξεις τους ίδιους στόχους. Για να το πω μ’ ένα παράδειγμα: δεν μπορούν οι αντιλόπες να καλούν σε συνέλευση τις τίγρεις για να συναποφασίσουν για το κοινό τους μέλλον στη αφρικανική ζούγκλα. Από την ιστορία της αφρικανικής ηπείρου είναι γνωστό ότι ποτέ δεν υπήρξε συμμαχία μεταξύ κυνηγών και κυνηγημένων.
Επειδή, λοιπόν, δεν έχουν πάψει να υπάρχουν ιδεολογικά πρόσημα στις πολιτικές στρατηγικές, δεν μπορούν οι πολιτικές επιλογές να διασχίζουν από άκρη σε άκρη τον ωκεανό των πολιτικών αποφάσεων. Κάποια στιγμή θα πέσουν σε κακοκαιρία και θα βυθιστούν πάραυτα. Όπως εξάλλου βυθίστηκαν οι σοσιαλδημοκρατικές επιλογές της προηγούμενης εικοσαετίας.
Τα περίπου τρία τελευταία χρόνια μάλιστα, οι νεοφιλελεύθερες επιλογές της κυβέρνησης έχουν κηρύξει ανοιχτό πόλεμο στην εργασία και τα δικαιώματα των εργαζόμενων. Η προσπάθεια του κεφαλαίου για συνεχή σώρευση πλούτου έχει διευρύνει ακόμα περισσότερο τις κοινωνικές ανισότητες, οδηγώντας μεγάλο μέρος της κοινωνίας σε πολλαπλούς κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτικούς αποκλεισμούς. Στον καπιταλισμό ο ριζοσπαστικός μετασχηματισμός των κοινωνικών σχέσεων δεν γίνεται ποτέ στη βάση της ισότητας και της εξάλειψης της εκμετάλλευσης και αυτό είναι εξαιρετικά ορατό σήμερα που μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας πέφτουν στο καναβάτσο, μην μπορώντας να εξυπηρετήσουν βασικές τους ανάγκες όπως η θέρμανση, η ένδυση ακόμα και η τροφή. Για την υγεία ούτε λόγος, καθώς η πολιτική της κυβέρνησης μας έχει κάνει πρωταθλητές στο πιο μακάβριο πρωτάθλημα του κόσμου: τους θανάτους από COVID.
Μετά από μία υπερδεκαετή οικονομική και πολιτική κρίση, μετά από μία φονική πανδημία, ενσκήπτει σήμερα και ο πόλεμος με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Μπροστά σε αυτή τη ζοφερή κατάσταση, η αδυναμία ή και η ανυπαρξία κινημάτων, δυσκολεύει πολύ την υπεράσπιση των κοινωνικών συμφερόντων των υποτελών τάξεων.
Και η παραπάνω διαπίστωση απαντά στο ερώτημα αν είναι αναγκαία η ύπαρξη μιας οργανωμένης Αριστεράς που δίνει μάχες, που υπερασπίζεται τους αδύναμους, που έχει προοπτική νίκης, που ορίζει το μέλλον της και το μέλλον των υποτελών τάξεων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ γεννήθηκε μέσα σε αυτή τη συνθήκη και σε αυτή την κοινωνική αναγκαιότητα. Η ξεκάθαρη τοποθέτησή του, από την αρχή, με το μέρος των πολλών, έδωσε ελπίδες στους ανθρώπους του μόχθου, στους ανθρώπους χωρίς φωνή. Και σήμερα, λοιπόν, αλλά και στο μέλλον, η ύπαρξη του ΣΥΡΙΖΑ είναι αναγκαία απέναντι σε δεξιές και ακροδεξιές πολιτικές σαν αυτές που εφαρμόζει η σημερινή κυβέρνηση.
Το επικείμενο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ είναι το σημαντικότερο γεγονός της συγκυρίας, καθώς καλείται να δώσει απαντήσεις σε αυτά τα δύσκολα ζητήματα. Οφείλουμε να μιλήσουμε για τους/τις πρεκάριους/ες, για τους νέους και τις νέες που τους ζητούν ένα νεφρό για νοίκι μιας τρύπας 25 τετραγωνικών, για τους νέους και τις νέες που δουλεύουν για αναξιοπρεπείς μισθούς σε εργασιακές γαλέρες, για τους νέους αγρότες και τις νέες αγρότισσες που ξεκινούν την προσπάθεια χρωστώντας από τα αποδυτήρια, για τους συνταξιούχους που η σύνταξή τους δεν καλύπτει καν τις χρεώσεις του ρεύματος, για τους ασθενείς που χρειάζονται ιατρική και φαρμακευτική φροντίδα, αλλά οι δημόσιες δομές δεν μπορούν να τους καλύψουν λόγω υγειονομικής κατάρρευσης. Να μιλήσουμε για όλους και όλες που θέλουν να πιστέψουν πως η Αριστερά μπορεί να δώσει ξανά τις απαντήσεις.
Ο Χρήστος Καραγιαννίδης είναι μέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ – π. βουλευτής Δράμας
