Η φετινή παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μια σκηνοθετημένη επιχείρηση επικοινωνιακής σωτηρίας. Με φόντο την κοινωνική δυσαρέσκεια που μεγεθύνεται όσο περνά ο καιρός, την εκρηκτική ακρίβεια που αφαιρεί το μεγαλύτερο μέρος του οικογενειακού ή ατομικού εισοδήματος και τη θεσμική αποσύνθεση που μεταμορφώνει το δημοκρατικό πολίτευμα στο πιο σύντομο πολιτειακό ανέκδοτο, ο Πρωθυπουργός επιχείρησε να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα προσφέροντας φοροελαφρύνσεις σε κοινωνικές ομάδες που προσδοκά να προσεταιριστεί εκλογικά. Δεν πρόκειται για ουσιαστική πολιτική στήριξης της κοινωνίας και των αναγκών της αλλά για μια ταπεινωτική προσέγγιση που αντιμετωπίζει τους πολίτες ως παθητικούς αποδέκτες προσωρινών διευκολύνσεων χωρίς καμία προοπτική κοινωνικής ενδυνάμωσης ή αναδιανομής του πλούτου.
Νεοφιλελεύθερη ρητορική με λαϊκιστικό περίβλημα
Η εμμονή του Μητσοτάκη στη μείωση της φορολογίας, ως το μοναδικό φάρμακο για την αντιμετώπιση της κοινωνικής εξαθλίωσης, που παρουσιάζεται μάλιστα και ως εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης, είναι στην πραγματικότητα μια κλασική νεοφιλελεύθερη συνταγή που καταλήγει να εξυπηρετεί τους οικονομικά ισχυρούς και να αποδυναμώνει το κοινωνικό κράτος. Οι φοροελαφρύνσεις δεν συνοδεύονται από παραγωγική στρατηγική ή ενίσχυση του κοινωνικού κράτους αλλά λειτουργούν ως επικοινωνιακά τεχνάσματα που μετατρέπουν τον πολίτη σε «ζητιάνο» της κυβερνητικής εξουσίας. Αντί για δομικές μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν την κοινωνική συνοχή, θα μειώσουν τις ανισότητες, θα βελτιώσουν το επίπεδο ζωής, η κυβέρνηση επιλέγει να διαχειρίζεται την κρίση με όρους πολιτικού μάρκετινγκ και ψηφοθηρίας. Η μεγάλη ανακάλυψη του αφορολόγητου για τους/τις νέους/νέες μέχρι 25 ετών δεν απαντά στις συνθήκες γαλέρας που έχει δημιουργήσει με τα νομοθετήματά της τούτη η κυβέρνηση. Ούτε φυσικά η εναρμόνιση με τις οδηγίες της ΕΕ για το ΦΠΑ (με την απειλή μάλιστα καταδίκης της χώρας αν δεν εφαρμοστούν) είναι κυβερνητικό όραμα.
Η ακρίβεια ως αποτέλεσμα πολιτικής επιλογής
Η άρνηση της κυβέρνησης να παρέμβει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση της ακρίβειας δεν είναι απλώς αδράνεια αλλά ιδεολογική συνέπεια. Η προσήλωση στην εξυπηρέτηση των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων έχει οδηγήσει στη συνειδητή εγκατάλειψη της κοινωνίας. Ενώ οι τιμές στα βασικά αγαθά εκτοξεύονται, οι μισθοί παραμένουν καθηλωμένοι, δηλαδή μειωμένοι από την καλπάζουσα ακρίβεια, ενώ την ίδια στιγμή η κυβέρνηση επιλέγει να προστατεύσει τα κέρδη των λίγων αντί να βοηθήσει την καθημερινότητα των πολλών. Η παρουσία και η ομιλία του Μητσοτάκη στη ΔΕΘ δεν προσέφεραν ούτε ένα ουσιαστικό μέτρο για την ανακούφιση των νοικοκυριών. Καμία δέσμευση για αύξηση μισθών που να καλύπτει τον πληθωρισμό, καμία μείωση στον ΦΠΑ βασικών αγαθών, καμία ρύθμιση για τα υπερκέρδη στην ενέργεια ή για πλαφόν στις τιμές τροφίμων. Η κυβέρνηση επιλέγει να αφήνει τις δυνάμεις της αγοράς ανεξέλεγκτες, επιτρέποντας στα καρτέλ τροφίμων και ενέργειας να καθορίζουν το κόστος ζωής. Το αποτέλεσμα είναι μια καθημερινότητα που γίνεται ολοένα πιο ασφυκτική για τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία, ενώ οι λίγοι συνεχίζουν να πολλαπλασιάζουν τα κέρδη τους.
Η διαφθορά ως θεσμική κανονικότητα
Η εκτεταμένη διαφθορά που χαρακτηρίζει τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη δεν είναι απλά ένα πρόβλημα, είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομείται η πολιτική του. Από τις τηλεφωνικές υποκλοπές και το έγκλημα στα Τέμπη, και από τις έρευνες της Ευρωπαϊκής εισαγγελίας –καθώς η ηγεσία της ελληνικής Δικαιοσύνης φαίνεται να είναι απόλυτα προσδεμένη στις βουλές του Μαξίμου– μέχρι την κρητική μαφία των χριστιανών αδερφών, η οικογένεια Μητσοτάκη και κατ’ επέκταση η ΝΔ μοιάζει να έχει ως μοναδικό εγχειρίδιο διακυβέρνησης τη διαφθορά. Από τα σκάνδαλα στις απευθείας αναθέσεις και τη διασπάθιση δημόσιου χρήματος μέχρι τις προνομιακές σχέσεις με ισχυρά επιχειρηματικά κέντρα και την ασυλία που απολαμβάνουν ημέτεροι, η κυβέρνηση έχει μετατρέψει τη συγκάλυψη σε ένα από τα κύρια συστατικά κυβερνητικής λειτουργίας, θυσιάζοντας κάθε έννοια διαφάνειας και λογοδοσίας. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, με αλαζονεία που αγγίζει τα όρια της πολιτικής ύβρεως, προσποιείται πως δεν βλέπει, δεν ακούει, δεν γνωρίζει. Η ΔΕΘ ήταν μια ακόμη ευκαιρία για να αποδείξει πόσο βαθιά αποκομμένος είναι από την πραγματικότητα που βιώνει η κοινωνία και πόσο αποφασισμένος είναι να κρατήσει το ψέμα και την πολιτική προσβολή ως τα μεγαλύτερα προτερήματα του.
Ηθική υπόσταση
Πέρα από τις πολιτικές του επιλογές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ενσαρκώνει μια αντίληψη εξουσίας απογυμνωμένη από κάθε έννοια πολιτικής ηθικής. Κι αυτό μεταφέρεται στην κοινωνία ως πολιτική άποψη, ως στάση ζωής που μπορεί να σε πάει μπροστά. Η έλξη που νιώθει να βουτά σε οποιοδήποτε βούρκο βρεθεί μπροστά του ώστε να κερδίσει λίγο ακόμα χρόνο παραμονής στην εξουσία οδηγεί την αστική δημοκρατία σε ακόμα πιο στενούς κι ανελεύθερους δρόμους. Η απαξιωτική στάση του απέναντι στην κοινωνία, η περιφρόνηση προς τους θεσμούς, η εργαλειοποίηση της εξουσίας και η απουσία κάθε ίχνους αυτοκριτικής συνθέτουν το πορτρέτο ενός ηγέτη που δεν υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον αλλά εξουσιάζει έναν άβουλο λαό που είναι ανίκανος να τον αντιμετωπίσει.
Έτσι λοιπόν η ΔΕΘ για πολλοστή φορά δεν ήταν χώρος πολιτικής ουσίας, κάτι άλλωστε που ο ίδιος ποτέ δεν επιδίωξε, αλλά το θέατρο μιας εξουσίας που αποσυντίθεται με πρωταγωνιστή έναν πρωθυπουργό που από την αρχή της θητείας τους είχε εγκαταλείψει την υπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος.
Τα χειρότερα έπονται
Βαδίζουμε προς το τέλος της μητσοτακικής δυναστείας; Κανείς δεν μπορεί να το πει με βεβαιότητα. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο πρωθυπουργός και η κυβερνητική του κουστωδία δεν σκοπεύουν να εγκαταλείψουν την εξουσία αμαχητί. Και μπορεί κάποια ισχυρά οικονομικά και εκδοτικά συμφέροντα να προβάρουν τον επόμενο «μεσσία», προετοιμάζοντας το έδαφος για τη διατήρηση του ίδιου συστήματος με άλλο πρόσωπο, αλλά το έργο έχει ακόμα αρκετά επεισόδια. Ο Μητσοτάκης από την πλευρά του δεν δείχνει καμία διάθεση να αποχωρήσει· και αυτό προμηνύει ακόμη μεγαλύτερη αυταρχικοποίηση, μεγαλύτερη προσπάθεια εκμαυλισμού των πολιτών και ανοιχτές πλέον συμμαχίες με την πιο σκληρή Ακροδεξιά που έχουμε γνωρίσει στη Μεταπολίτευση. Κι αν η διακυβέρνηση τύπου Τραμπ μοιάζει σήμερα μακρινή, ας μην εκπλαγούμε αν μια μέρα –κυριολεκτικά και μεταφορικά– ξυπνήσουμε και βρούμε την πορτοκαλί περούκα να μας περιμένει στην πόρτα.
