Θα μπορούσε να εκληφθεί ως πρωταπριλιάτικο αστείο κι όμως τα Ηνωμένα Εθνη ανέθεσαν τα ηνία της Επιτροπής για τη Θέση των Γυναικών στη Σαουδική Αραβία, χώρα που βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις παγκοσμίως για το χάσμα φύλου και φυλακίζει γυναίκες που διεκδικούν τα αυτονόητα
Αν δεν είχε δημοσιοποιηθεί πριν από την 1η Απριλίου, θα ήταν πρωταπριλιάτικo αστείo: η Σαουδική Αραβία ορίστηκε επικεφαλής της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τη Θέση των Γυναικών (CSW), του διεθνούς οργάνου που στοχεύει στην προστασία και προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών στον κόσμο.
Η επιλογή μιας χώρας που πέρσι βρέθηκε στην 131η θέση ανάμεσα σε 146 χώρες στην έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το Χάσμα Φύλου και συνεχίζει να φυλακίζει γυναίκες που διεκδικούν αυτονόητα πράγματα με τη συνένοχη αποδοχή «προηγμένων δυτικών κρατών», είναι ακόμα μία απόδειξη της αδυναμίας της αποκαλούμενης διεθνούς κοινότητας να προασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Σκληρό lobbing»
Ο πρεσβευτής της Σαουδικής Αραβίας στα Ηνωμένα Εθνη, Αμπντουλαζίζ Αλουασίλ, εκλέχτηκε πρόεδρος της Επιτροπής χωρίς καν ψηφοφορία: όταν ο απερχόμενος Φιλιππινέζος πρόεδρος του σώματος ρώτησε αν κάποιος διαφωνούσε, επικράτησε απόλυτη σιωπή και έτσι εκείνος αποφάνθηκε: «Δεν ακούω κάποια αντίρρηση. Οπότε αποφασίστηκε».
Αναμενόταν ότι υποψήφιο για την προεδρία θα ήταν το Μπανγκλαντές, αλλά η Σαουδική Αραβία, όπως γράφει η Guardian, «αυτοπροτάθηκε και έκανε σκληρό lobbing για την προεδρία, κίνηση που θεωρείται ως προσπάθεια ωραιοποίησης της εικόνας του βασιλείου». Είναι ενδεικτική η ανακοίνωση του σαουδαραβικού κρατικού πρακτορείου ειδήσεων: «Η προεδρία επιβεβαιώνει το ενδιαφέρον της χώρας να συνεργαστεί με τη διεθνή κοινότητα για να ενισχύσει τα γυναικεία δικαιώματα και την ενδυνάμωση των γυναικών».
Η αλήθεια, ωστόσο, είναι διαμετρικά αντίθετη. «Υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στις φιλοδοξίες της CSW και στην πραγματικότητα που βιώνουν γυναίκες και κορίτσια στη Σαουδική Αραβία», τόνισε στο CNN η Σιρίν Τάντρος, επικεφαλής του Γραφείου της Διεθνούς Αμνηστίας στη Νέα Υόρκη.
Kι αυτό το χάσμα γίνεται ακόμη πιο ανησυχητικό καθώς πρόκειται να προεδρεύσει το 2025, όταν κλείνουν 30 χρόνια από τη Διακήρυξη του Πεκίνου, «ασκώντας σημαντική επιρροή στον σχεδιασμό, τις αποφάσεις, τις αξιολογήσεις και τον μελλοντικό προγραμματισμό του οργανισμού σε αυτή την κρίσιμη χρονιά».
Από το 2016 ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, και de facto πλέον ηγέτης της Σαουδικής Αραβίας, παρουσιάζεται ως ένας μεταρρυθμιστής που έχει ελαστικοποιήσει κάποιους από τους πιο ακραίους περιορισμούς που ίσχυαν για τις γυναίκες. Το 2018 καταργήθηκε η απαγόρευση της οδήγησης, έπειτα από κίνημα διαμαρτυρίας που οδήγησε πολλές στη φυλακή, ενώ η μοναρχία προβάλλει ως επίτευγμα έμφυλης ισότητας τον αποκαλούμενο «νόμο για την προσωπική συνθήκη» του 2022.
Αλλά αυτός συνεχίζει να προβλέπει πως μια γυναίκα χρειάζεται την άδεια ενός άντρα «κηδεμόνα» για να παντρευτεί, πως οφείλει «εύλογη υπακοή» στον σύζυγό της, πως η οικονομική του στήριξη στη σύζυγό του εξαρτάται από την «υπακοή» της, πως η άρνηση να κάνει σεξ μαζί του, να μένει στη συζυγική εστία και να ταξιδεύει μ’ αυτόν «χωρίς θεμιτό λόγο» μπορεί επίσης να είναι λόγος διακοπής αυτής της οικονομικής στήριξης.
Ενώ το καθεστώς έχει εξαπολύσει μαζικές διώξεις εναντίον διαφωνούντων συλλαμβάνοντας εκατοντάδες πολίτες, ανάμεσά τους γυναίκες που επέκριναν πολιτικές της κυβέρνησης. Η ακτιβίστρια Λουτζάιν αλ Χάτλουλ, που πρωτοστάτησε στις διαμαρτυρίες κατά της απαγόρευσης της οδήγησης, φυλακίστηκε από το 2018 ώς το 2021 και ακόμη και σήμερα της απαγορεύεται η έξοδος από τη χώρα.
Οι αναρτήσεις
Το 2023, η Σάλμα αλ Σεχάμπ, φοιτήτρια διδακτορικού στο βρετανικό Πανεπιστήμιο του Λιντς και μητέρα δύο παιδιών, καταδικάστηκε σε κάθειρξη 27 ετών (από 34 που της είχαν επιβάλει το 2022) για tweets της υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών που θεωρήθηκαν «εγκλήματα που σχετίζονται με την τρομοκρατία».
Ενα χρόνο νωρίτερα άλλη γυναίκα καταδικάστηκε σε κάθειρξη 45 ετών για ανάλογες αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα όπου επέκρινε πολιτικές της κυβέρνησης, κατηγορούμενη ότι τα χρησιμοποίησε «για να διαρρήξει τον κοινωνικό ιστό» και για να διαταράξει τη δημόσια τάξη.
«Μια χώρα που φυλακίζει γυναίκες απλά γιατί διεκδικούν τα δικαιώματά τους δεν έχει καμία δουλειά να βρίσκεται επικεφαλής του ύπατου φόρουμ των Ηνωμένων Εθνών για τα γυναικεία δικαιώματα και την έμφυλη ισότητα», έλεγε στους New York Times ο Λουί Σαμπορνό, διευθυντής του Τμήματος Ηνωμένων Εθνών του Διεθνούς Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW), χαρακτηρίζοντας αυτή την εκλογή ως «απίστευτη περιφρόνηση για τα δικαιώματα των γυναικών οπουδήποτε στον κόσμο».
Χωρίς αντιρρήσεις
Αλλά και βάλλοντας κατά δυτικών μελών του σώματος που έχουν πολύ καλύτερες επιδόσεις στα θέματα ισότητας, όπως η Ολλανδία, η Πορτογαλία ή η Ελβετία, που δεν έκαναν τίποτα για την αποτρέψουν. Αυτή την ετοιμότητα τα μέλη της CSW την είχαν το 2022 όταν απέβαλαν το Ιράν από τον οργανισμό λόγω της αιματηρής καταστολής των διαδηλώσεων που ξέσπασαν μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί έπειτα από σύλληψή της γιατί δεν φορούσε, «ως άρμοζε», τη μαντίλα της. Ενώ τώρα, ούτε καν μια αντίρρηση δεν πρόβαλαν.
Η σαουδαραβική προεδρία θα μπορούσε να έχει αρνητικό αντίκτυπο στις θέσεις του ΟΗΕ στην κρίσιμη Διάσκεψη της CSW την επόμενη χρονιά, έγραφε ρεπορτάζ του ισότοπου Devex. «Ηδη φέτος η Σαουδική Αραβία δούλεψε μαζί με άλλες χώρες, ανάμεσά τους η Ινδονησία, η Λευκορωσία, η Νιγηρία ή η Τουρκία, για να επιβάλουν τις “οικογενειακές αξίες” και να εξασφαλίσουν πως ακόμη και οι όποιες διατυπώσεις, π.χ. για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας ή για την προστασία από τη σεξουαλική και την έμφυλη βία, θα περιορίζονταν ή και θα έμεναν τελείως εκτός της τελικής ανακοίνωσης της CSW», έλεγε στον ιστότοπο η Αμίνα Χέρσι, επικεφαλής του Τμήματος Εμφυλων Δικαιωμάτων της Oxfam.
«Το να δίνουν μια πλατφόρμα, πρόσβαση, φωνή και εξουσία σε ανθρώπους που στην πραγματικότητα προσπαθούν να μας οπισθοδρομήσουν σε θέματα έμφυλης δικαιοσύνης και δικαιωμάτων των γυναικών, είναι παγίδα και αποδυναμώνει τις αναφορές μας σε θέματα-κλειδιά στα οποία θέλουμε πραγματικά να προχωρήσουμε».
Χριστίνα Πάντζου
