Αλέξης Χαρίτσης

Τα θεμέλια για την ανάκαμψη της οικονομίας πρέπει να μπουν σήμερα. Οι ίδιοι οι φορείς της αγοράς προειδοποιούν ότι ενδεχόμενη άρση του lockdown δεν θα είναι αρκετή για να επαναλειτουργήσουν οι επιχειρήσεις, αν δεν στηριχθούν αποφασιστικά και το επόμενο διάστημα. Η κυβέρνηση οφείλει να εγκαταλείψει κάθε σενάριο «κουρέματος» και αυτών ακόμη των ελλιπών μέτρων ενίσχυσης και να εφαρμόσει επιτέλους ένα συνεκτικό πλέγμα παρεμβάσεων που θα ανακουφίσουν ουσιαστικά την κοινωνία σήμερα και θα διαμορφώνουν ένα πλαίσιο ανάκαμψης των δημόσιων οικονομικών. Ένα χρόνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας είναι ξεκάθαρο ότι αν η κυβέρνηση είχε εμπλακεί σε έναν σοβαρό, δημοκρατικό διάλογο για τις προτάσεις μας, αντί να τις απαξιώνει συλλήβδην μιλώντας για λεφτόδεντρα, η κατάσταση στην πραγματική οικονομία σήμερα θα ήταν πολύ καλύτερη. Μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ όμως υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά. Το δικό μας σχέδιο για την διάσωση της οικονομίας εμπεριέχει την στήριξη της μικρομεσαίας επιχείρησης, στοχεύοντάς σε μια επόμενη μέρα που θα τους περιλαμβάνει όλους. Αντίθετα η κυβέρνηση, που εκλέχθηκε με σημαία της την στήριξη των μεσαίων στρωμάτων, υλοποιεί τον διακηρυγμένο πλέον, και δια της έκθεσης Πισσαρίδη, στόχο της για αφανισμό των μικρότερων επιχειρήσεων. Και αυτό της το σχέδιο έχουμε χρέος να το ανατρέψουμε.

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις εξακολουθούν να μην έχουν ουσιαστική πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό ενώ η ουσιαστική ρευστότητα προς την οικονομία ήταν μόλις 4,6 δισ., αφήνετε αναξιοποίητο το μαξιλάρι ασφαλείας των 37 δισ. που σας κληροδοτήσαμε ακριβώς για τέτοιες περιστάσεις το ΕΣΠΑ, από το οποίο στην αρχή της κρίσης είχατε στη διάθεσή σας 7,5 δισ. για να θωρακίσετε την παιδεία, την υγεία και τις μεταφορές, να στηρίξετε με ρευστότητα τις επιχειρήσεις και να καλύψετε τους εργαζόμενους μισθολογικά και ασφαλιστικά. Οδηγείτε για πρώτη φορά σε μαζικές εκποιήσεις πρώτης κατοικίας και σε εξαφάνιση τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, επιταχύνοντας τη βίαιη εξαγορά τους από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Το μόνο που σας ενδιαφέρει είναι οι ανάγκες των funds και των τραπεζών. Στην προσπάθειά σας να επαναφέρετε το φόβο και την ανασφάλεια, θα βρείτε απέναντί σας σύσσωμη την ελληνική κοινωνία.

Η ανάπτυξη των τελευταίων ετών -ας θυμηθούμε τους θετικούς ρυθμούς επί 12 συνεχόμενα τρίμηνα επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στην εκτόξευση των εξαγωγών. Προφανώς σήμερα η εξαγωγική δραστηριότητα έχει παγώσει. Δεν μπορούμε όμως να μείνουμε σε αυτό. Πρέπει να σχεδιάσουμε νέες μορφές εξωστρέφειας που να ενσωματώνουν τις νέες δυνατότητες και τις μεγάλες μεταβολές που μας περιβάλλουν. Στις συνθήκες για παράδειγμα της έντονης περιφερειοποίησης της γειτονιάς μας, των Βαλκανίων και της ΝΑ Μεσογείου, οι ελληνικές επιχειρήσεις, μπορούν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Για να γίνει όμως αυτό, χρειάζεται σχέδιο. Σχέδιο για την κοινωνικά χρήσιμη απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάπτυξης, σχέδιο που θα αξιοποιεί την εμπειρία από τα περιφερειακά αναπτυξιακά συνέδρια και την Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική που είχε εκπονήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2018, σχέδιο που θα έχει κανόνες για όλους, θα διασφαλίζει τα δικαιώματα των εργαζομένων, θα επιβραβεύει την κοινωνική προσφορά, την οικολογική συνείδηση, την  πραγματική καινοτομία. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στις μέρες του παλιού πολιτικού συστήματος με την κρατικοδίαιτη και αδιαφανή στήριξη επιχειρηματικών συμφερόντων που αναπαρήγαγαν ένα μοντέλο που μας οδήγησε στη χρεοκοπία. Ο κόσμος αλλάζει. Αλλάζει μέσα από μια πρωτοφανή δοκιμασία που όμως μας θυμίζει τα πρωταρχικά: ότι η εργασία των ανθρώπων είναι το πολυτιμότερο κεφάλαιο, οι δημόσιες υποδομές η πιο πολύτιμη περιουσία μας, η υπεράσπιση της ανθρώπινης ζωής η υπέρτατη μάχη στην οποία πρέπει να αφιερώσουμε όλες μας τις δυνάμεις. Η ανάπτυξη δεν είναι πια ένας αφηρημένος δείκτης. Είναι η προϋπόθεση της κοινωνικής ανασύνταξης, το πεδίο στο οποίο θα χτιστεί το κοινωνικό συμβόλαιο της νέας εποχής.

Στον ΣΥΡΙΖΑ δεν λειτουργούμε με ορόσημα αλλά με βάση τις ανάγκες της κοινωνίας. Και ζητούμενο αυτή τη στιγμή είναι όχι μόνο η αντιμετώπιση της ύφεσης και  η ανάκαμψη της οικονομίας, αλλά ο συνολικότερος μετασχηματισμός του παραγωγικού μοντέλου της χώρας - μια αναγκαιότητα που δεν ανακαλύψαμε όψιμα, αλλά ήδη προετοιμάσαμε ως κυβέρνηση, με την εκπόνηση της Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής.  Στο δικό μας όραμα η ανάπτυξη προϋποθέτει την δίκαιη κατανομή του πλούτου, τον οικολογικό μετασχηματισμό της οικονομίας, την διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα των κοινών αγαθών και την ευημερία των πολλών. Στηρίζεται στην παραγωγική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας, με την  ενίσχυση της βιομηχανίας και του τουρισμού, των καινοτόμων ΜΜΕ και της  κοινωνικής οικονομίας, την αναζωογόνηση του αγροτικού τομέα, την επέκταση και την αναβάθμιση της ενέργειας και των υποδομών. Στην αντίληψη της εργασίας ως βασικού μοχλού ανάπτυξης και την αξιοποίηση του υψηλά καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού. Προτάσσοντας πολιτικές ενίσχυσης του εισοδήματος και των δικαιωμάτων των  εργαζομένων, τη δημιουργία σταθερών και ποιοτικών θέσεων εργασίας και την επένδυση στην έρευνα και την καινοτομία. Την ολοκλήρωση των θεσμικών τομών  για την επιτάχυνση των επενδύσεων, την θεσμοθέτηση σαφών χωροταξικών κανόνων και τον  ψηφιακό εκσυγχρονισμό του κράτους.  Η χώρα μας έχει τη δυνατότητα, αξιοποιώντας το δημοσιονομικό απόθεμα που εξασφάλισε ο  ΣΥΡΙΖΑ αλλά και τους ευρωπαϊκούς πόρους του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης, να δράσει άμεσα για να περιορίσει την ύφεση και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ανάκαμψη, και παράλληλα να υλοποιήσει ένα συνεκτικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης. Είναι μια δυνατότητα έξω από τις προθέσεις και τις ιδεολογικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης της ΝΔ. Μόνο μία κυβέρνηση με σαφές ριζοσπαστικό και ρεαλιστικό στίγμα,  μπορεί να κάνει πράξη αυτό το προοδευτικό πολιτικό σχέδιο.

Ο Κλεισθένης συνιστά μια μεγάλη προοδευτική τομή για την Τοπική Αυτοδιοίκηση στη χώρα μας. Τα συμβούλια αναβαθμίζονται σε όργανα με σημαντικές αρμοδιότητες και εξουσία, που αντανακλούν την πραγματική βούληση των πολιτών. Αντικαταστάθηκε ένα καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα που παραμόρφωνε τη λαϊκή ετυμηγορία. Με τον Κλεισθένη όμως επιδιώξαμε και κάτι παραπάνω: να ενισχυθεί η  λαϊκή συμμετοχή, να ανοίξει η  Αυτοδιοίκηση σε δυνάμεις που μέχρι τώρα ήταν αποκλεισμένες ή στο περιθώριο. Στόχος μας είναι να διαμορφώσουμε μια πολύ πιο δημοκρατική και συμμετοχική Αυτοδιοίκηση, ικανή να αναζωογονήσει το ενδιαφέρον των πολιτών για τα κοινά. Με τις διατάξεις αυτές, η κυβέρνηση της ΝΔ επαναφέρει το προηγούμενο προσωποκεντρικό μοντέλο διοίκησης και μαζί με αυτό όλες τις παθογένειες που το συνόδευαν: τις πελατειακές σχέσεις, την αδιαφάνεια, την αποθάρρυνση των πολιτών να συμμετέχουν στα κοινά.

Εμείς είχαμε ξεκινήσει φοροελαφρύνσεις και μέτρα στήριξης των αδυνάμων. Έχει η χώρα μας την πολυτέλεια να εγκαταλείπει τα διαπραγματευτικά της όπλα πριν καν τα χρησιμοποιήσει; Προφανώς η απάντηση της ΝΔ είναι καταφατική. Και ο λόγος είναι απλός: η λιτότητα είναι εγγενής στην ιδεολογία σας.

Διανύουμε μια περίοδο με πολλές προκλήσεις και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού. Το διεθνές περιβάλλον είναι εξαιρετικά ρευστό: επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας, νέοι εμπορικοί πόλεμοι, διαρκής συμπίεση των μεσοστρωμάτων στις αναπτυγμένες οικονομίες, έντονες κλιματικές πιέσεις, ανάδυση ακραίων πολιτικών δυνάμεων, γεωπολιτική αστάθεια στη γειτονιά μας. Στη χώρα μας πρέπει να προχωρήσουν παρεμβάσεις που θα καθιστούν το σύνολο της κοινωνίας συμμέτοχο της ανάπτυξης, θα διασφαλίζουν την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας και θα ενισχύουν τη μετάβαση σε ένα πιο «πράσινο» μοντέλο ανάπτυξης.

Το αίτημα λοιπόν, για την ισότητα των φύλων δεν είναι ένας ιστορικός αναχρονισμός, ούτε μια εκκεντρικότητα κάποιων υπερευαίσθητων μειοψηφιών. Αποτελεί βασικό επίδικο της πάλης για μια πιο δίκαιη κοινωνία στο σήμερα και του αγώνα για τη διεύρυνση και κατοχύρωση ίσων δικαιωμάτων για όλους και όλες, στον οποίο η δική μας Αριστερά, η Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ, πρωτοστατεί. Με αυτόν το γνώμονα, το υπουργείο Εσωτερικών κατέθεσε προς ψήφιση αυτές τις μέρες στη Βουλή (με τη συζήτηση να συμπίπτει με την Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών) ένα πολύ σημαντικό νομοσχέδιο για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Είναι ένα νομοσχέδιο «ομπρέλα» που διατρέχει οριζόντια το σύνολο κοινωνικών και ιδιωτικών σχέσεων, συμβάλλοντας στην άρση των διακρίσεων και την καταπολέμηση της βίας σε βάρος των γυναικών. Θεσμοθετεί και ενθαρρύνει στοχευμένες παρεμβάσεις, οι οποίες έρχονται να αναμετρηθούν με παγιωμένες πρακτικές και νοοτροπίες που εμποδίζουν την ουσιαστική ισότητα των φύλων.

Η έμφαση δεν δίνεται μόνο στο να κερδίσουμε δήμους και να κυβερνήσουμε «καλύτερα», αλλά στον μετασχηματισμό των τοπικών θεσμών μέσα από τη συμμετοχή των ανθρώπων στις αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή τους, με απώτερο στόχο την όλο και μεγαλύτερη συλλογική και συνεργατική αυτοκυβέρνηση. Αυτό προϋποθέτει το άνοιγμα των θεσμών στα αυτόνομα κοινωνικά κινήματα, ώστε να δράσουν ως αντίβαρο στις συντηρητικές και «διαχωριστικές» τάσεις της αντιπροσωπευτικής διακυβέρνησης. Αλλά και τη διάβρωση της διάκρισης ανάμεσα σε κυβερνώντες και κυβερνώμενους, μεταμορφώνοντας τους τοπικούς θεσμούς από μονάδες διοίκησης ανθρώπων σε χώρους συμμετοχής, πολιτικού πειραματισμού και οικοδόμησης νέων πολιτικών ταυτοτήτων. Η τοπική κυβέρνηση, ο δήμος, παύει να λογίζεται ως ένα πράγμα που μπορούμε να καταλάβουμε, ένα λάφυρο για τους πολιτικούς καριέρας και αντιμετωπίζεται ως σύνολο διαδικασιών και κοινωνικών σχέσεων που μπορεί να «χακαριστεί» και να ανοιχτεί προς τα έξω, στους καθημερινούς πολίτες. Η λογική δεν είναι τι μπορούμε να κάνουμε με τον δήμο, αλλά τι μπορούμε να κάνουμε στον δήμο. Το μπόλιασμα των κατακτήσεων των τελευταίων χρόνων με την πρόσφατη κινηματική και θεσμική εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών θα καταστήσει την αυτοδιοίκηση τα επόμενα χρόνια στρατηγικό πεδίο ουσιωδών πολιτικών και κοινωνικών μετασχηματισμών.