Υπάρχουν τουλάχιστον δύο βασικά, μοναδικά γνωρίσματα που διαφοροποιούν το Bitcoin από το παραδοσιακό χρήμα και από ό,τι γενικά υποδηλώνει η έννοια «χρήμα»: Πρώτον, είναι ένα αποκεντρωμένο ψηφιακό, άυλο νόμισμα -για την ακρίβεια, νομισματικό σύστημα-, δηλαδή δεν εκδίδεται από κάποια κεντρική τράπεζα υπό την εποπτεία μιας κυβέρνησης, ούτε υπάγεται σε ένα σύστημα κεντρικά καθοδηγούμενων και προκαθορισμένων κανόνων. Με όρους τεχνοκοινότητας, μπορεί να πει κανείς ότι το παραδοσιακό χρήμα είναι ένα «κλειστό σύστημα», ενώ το Bitcoin είναι ένα -παντελώς- «ανοιχτό». Το λογισμικό και το πρωτόκολλο του Bitcoin διατίθενται ελεύθερα προς όλους και οποιοσδήποτε προγραμματιστής μπορεί να δει τον κώδικα ή να δημιουργήσει τις δικές του τροποποιημένες εκδόσεις.
Επιτρέπει τις πληρωμές μέσα από ένα δίκτυο ομότιμων συνδέσεων (peer to peer) που συντηρείται και διαχειρίζεται κοινή συναινέσει των χρηστών του χωρίς κεντρική επίβλεψη ή έλεγχο, κυρίως όμως, δίχως την ύπαρξη “μεσαζόντων”, δηλαδή χρηματοπιστωτικών οργανισμών, δηλαδή τραπεζών. Καθώς δε κάθε συναλλαγή είναι άμεση και «μοναδική», στην οικονομία του Bitcoin δεν υπάρχει η έννοια του δανεισμού-χρέους – προφανώς και η «χρεοκρατία»…
Δεύτερον, σε αντίθεση με το παραδοσιακό χρήμα, η ποσότητα του οποίου μπορεί να αυξάνεται με νέα εκτύπωση οδηγώντας σε πληθωριστικά φαινόμενα και αναπόφευκτη απομείωση της αξίας του, το Bitcoin δεν μπορεί να πληγεί από τον πληθωρισμό. Η συνολική ποσότητά του είναι προκαθορισμένη εξαρχής και δεν μπορεί ποτέ να υπερβεί τις 21 εκατομμύρια μονάδες. Εδώ φυσικά υπάρχει μια ολόκληρη συζήτηση για το κατά πόσο ισχύει αυτό, έτσι οι ειδικοί εξηγούν: Ο πληθωρισμός είναι η αύξηση των τιμών με την πάροδο του χρόνου, η οποία συνήθως προκαλείται από την υποτίμηση του νομίσματος. Με τη σειρά της, η υποτίμηση αυτή είναι συνάρτηση της προσφοράς και της ζήτησης χρήματος, συνήθως της υπερπροσφοράς. Λαμβάνοντας υπόψη ότι, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με το φυσικό χρήμα, η προσφορά bitcoins είναι εξαρχής προκαθορισμένη, μοναδικός τρόπος να τεθεί εκτός ελέγχου ο “ψηφιακός” πληθωρισμός είναι να εξαλειφθεί πλήρως η ζήτηση για ψηφιακό χρήμα.
Δεδομένου ότι το Bitcoin βασίζεται στην ιδέα ενός «κατανεμητικού» νομισματικού συστήματος, δηλαδή δεν «εκτυπώνεται» από μια κεντρική αρχή, αλλά δημιουργείται από τους χρήστες του, αν η ζήτηση γι’ αυτό συρρικνωθεί σε μηδενικά επίπεδα, σε μια τέτοια περίπτωση θα καταρρεύσει ούτως ή άλλως. Το βασικό σημείο εδώ είναι ότι δεν μπορεί να αυξηθεί πληθωριστικά από κανένα φυσικό πρόσωπο ή οντότητα, όπως λ.χ. μια κυβέρνηση, καθώς δεν υπάρχει τρόπος για αύξηση της προσφοράς του πάνω από το προκαθορισμένο όριο. Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι, καθώς το Bitcoin γίνεται όλο και πιο δημοφιλές και η ζήτηση γι’ αυτό συνεχίζει να αυξάνεται, η άνοδος ή πτώση της αξίας του δεν μπορούν να αποκλειστούν έως ότου η ζήτηση σταθεροποιηθεί.
Οι κανόνες
Οι 21 εκατ. μονάδες δεν αντιπροσωπεύουν μια περιορισμένη αξία, δεδομένου ότι κάθε μονάδα bitcoin υποδιαιρείται σε 1.000.000. υπομονάδες. Καθώς η “συναλλαγματική” αξία της μίας μονάδας αυξάνεται συνεχώς και είναι πλέον πολύ μεγάλη για καθημερινές συναλλαγές, οι χρήστες χρησιμοποιούν τις “υποδιαιρέσεις” της, όπως τα milli-bitcoins (mBTC) ή ακόμα και τα micro-bitcoins (μBTC). Σαφώς και στο συναλλακτικό σύστημα του Bitcoin υπάρχει η προσδοκία και η επιδίωξη του κέρδους, ωστόσο δεν υφίσταται εδώ κάποια κεντρική αρχή που να ορίζει το θεσμικό πλαίσιο για αυτό, επομένως οι ρυθμιστικοί κανόνες καθορίζονται από τους ίδιους τους χρήστες που χτίζουν «ομότιμα» το νέο νομισματικό σύστημα του Διαδικτύου.
Η «εξόρυξη» (mining) είναι η διεργασία των μαθηματικών υπολογισμών που επιμερίζεται ο κάθε χρήστης ώστε το δίκτυο Bitcoin να επιβεβαιώνει τις συναλλαγές και να αυξάνει την ασφάλειά τους. Ως αμοιβή για τις υπηρεσίες τους, οι εργαζόμενοι στην «εξόρυξη» (miners) μπορεί να συλλέγουν τα τέλη των συναλλαγών που επιβεβαιώνουν μαζί με τα πρόσφατα δημιουργημένα bitcoins. Η «εξόρυξη» δημιουργεί μια εξειδικευμένη και ανταγωνιστική αγορά, όπου οι αμοιβές χωρίζονται ανάλογα με τον όγκο των υπολογισμών.
Το Bitcoin είναι η πρώτη εφαρμογή μιας έννοιας που ονομάζεται «κρυπτονόμισμα». Περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1998 από τον Κινέζο κρυπτογράφο Wei Dai. Η βασική ιδέα επικεντρωνόταν στη δημιουργία ενός νέου «φορμά» χρήματος βασισμένου στην κρυπτογραφία για τον έλεγχο της «έκδοσής» του και τις συναλλαγές με αυτό, παρά σε μια κεντρική, κρατική ή άλλη αρχή. Οι πρώτες προδιαγραφές του Bitcoin και η εισαγωγή της έννοιας του δημοσιεύτηκαν το 2009 από τον «Satoshi Nakamoto». Πρόκειται για ψευδώνυμο πίσω από το οποίο κρύβεται ένα άγνωστο πρόσωπο ή μια ομάδα προσώπων. Ο «Νακαμότο» αποσύρθηκε από το project του Bitcoin στα τέλη του 2010 χωρίς ποτέ κανείς να μάθει τον λόγο, πυροδοτώντας ένα όργιο φημών και συνωμοσιολογίας σχετικά με το τι του συνέβη. Εικάζεται ότι είναι Ιάπωνας γεννημένος στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Άλλοι πάντως επιμένουν ότι πρόκειται για μια ομάδα ειδικών στην κρυπτογραφία και τους υπολογιστές τα μέλη της οποίας βρίσκονται διασκορπισμένα σε Αμερική και Ευρώπη.
Η «ανωνυμία» του “Νακαμότο” τερματίστηκε αναπάντεχα πέρυσι τον Μάιο, όταν ο γνωστός Αυστραλός προγραμματιστής και επιχειρηματίας Κρεγκ Στίβεν Ράιτ υποστήριξε δημόσια ότι είναι το πρόσωπο που κρύβεται πίσω από το εν λόγω ψευδώνυμο, κάτι που επιβεβαιώθηκε και από τον διευθυντή του Ιδρύματος Bitcoin, τον Λιθουανό οικονομολόγο Γιον Ματόνις (στο προφίλ του οποίου στο Twitter δεσπόζει μια φωτογραφία με άνδρες των ΜΑΤ έξω από ένα κλειστό κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας…)
Παγκόσμιο νόμισμα
Σύμφωνα με αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του Reuters, ο Ράιτ συνεργάζεται σήμερα με τον πολυεκατομμυριούχο Καναδό επιχειρηματία του ιντερνετικού τζόγου Calvin Ayre με σκοπό να κατοχυρώσει την ευρεσιτεχνία του Bitcoin. Σημειωτέον ότι εναντίον του Ayre εκκρεμούν από το 2012 κατηγορίες από την εισαγγελία του Μέριλαντ στις ΗΠΑ για παράνομο τζόγο και ξέπλυμα χρήματος, ο ίδιος πάντως τις αρνείται.
Ο Κρεγκ θέλει να κατοχυρώσει νομικά δεκάδες ευρεσιτεχνίες που σχετίζονται με το Bitcoin και την τεχνολογία που βρίσκεται στον πυρήνα του, την αλυσίδα των μπλοκ (block chain), στην ουσία ένα κοινόχρηστο δημόσιο λογιστικό βιβλίο. Σ’ αυτό «καταχωρούνται» με χρονολογική σειρά όλες οι επιβεβαιωμένες συναλλαγές. Η αλυσίδα των μπλοκ διαμοιράζεται μεταξύ όλων των χρηστών Bitcoin και χρησιμεύει για την επαλήθευση της εγκυρότητας των συναλλαγών. Σύμφωνα με διαδικτυακές πληροφορίες, το τρέχον μέγεθος της πλήρους αλυσίδας των μπλοκ έφτασε ήδη στα 100,18 GB, ενώ υπάρχουν πλέον περίπου 4.500-5.000 κόμβοι συναλλαγών bitcoin που παραμένουν μονίμως online.
Ο Ράιτ και οι συνεργάτες του έχουν καταθέσει μέχρι στιγμής περισσότερες από 70 αιτήσεις κατοχύρωσης ευρεσιτεχνιών στη Βρετανία και σχεδιάζουν να υποβάλουν πολλές ακόμα -150 περίπου- σύμφωνα με έγγραφα και e-mails που περιήλθαν σε γνώση του πρακτορείου και με πηγές που γνωρίζουν τις δραστηριότητες του Αυστραλού επιχειρηματία. Οι πατέντες αφορούν τεχνολογίες φαινομενικά άσχετες με το Bitcoin, όπως η αποθήκευση ιατρικών φακέλων ή η ασφάλεια συστημάτων WiFi, αντικατοπτρίζουν ωστόσο τη βαθιά γνώση του Ράιτ για τον τρόπο λειτουργίας του ψηφιακού χρήματος και της αλυσίδας των μπλοκ. Ο όγκος των αιτήσεων θεωρείται μεγάλος, αφού στη διάρκεια όλης της περσινής χρονιάς κατατέθηκαν παγκοσμίως μόλις 63 ευρεσιτεχνίες που αφορούν το blockchain.
Ράιτ και Ayre κρατούν τα στόματά τους κλειστά γι’ αυτή την «περίεργη» συνεργασία, ωστόσο οι άνθρωποι της τεχνοκοινότητας διακρίνουν ποιος είναι ο στόχος τους. Ένα διαρκώς αυξανόμενο τμήμα του επιχειρηματικού κόσμου θεωρεί ότι η τεχνολογία blockchain μπορεί να παρακάμψει τους κεντρικούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και τις τράπεζες και πως μελλοντικά θα μπορούσε να ανταγωνιστεί τα παραδοσιακά συστήματα πληρωμών. Ήδη πολλές τράπεζες επενδύουν μεγάλα ποσά για να διερευνήσουν τον τρόπο που η τεχνολογία blockchain μπορεί να φέρει επανάσταση στα συστήματα πληρωμών εκμηδενίζοντας τα κόστη. Το σύστημα Bitcoin δίνει τη δυνατότητα για άμεσες και «ευθείες» πληρωμές με ασφάλεια και δυνητική ανωνυμία ανάμεσα στα ψηφιακά πορτοφόλια των χρηστών, ενώ όλα τα άλλα κυρίαρχα συστήματα πληρωμών, συμπεριλαμβανομένων του PayPal και των πιστωτικών καρτών, «τρέχουν» μέσω τραπεζών και απαιτούν συνήθως ονομαστικούς λογαριασμούς και επαλήθευση στοιχείων.
Παγκόσμια υποδομή
Με το Bitcoin είναι δυνατό να στείλει κανείς και να λάβει οποιοδήποτε χρηματικό ποσό αμέσως, οπουδήποτε στον κόσμο, οποιαδήποτε στιγμή, χωρίς αργίες, επιβαλλόμενα όρια στην κίνηση κεφαλαίων και -για την ώρα- με μηδενικά ή ελάχιστα τέλη. Οι χρήστες μπορεί να συμπεριλάβουν τέλη στις συναλλαγές τους προκειμένου να έχουν προτεραιότητα στη διεκπεραίωσή τους, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη γρηγορότερη επικύρωση των συναλλαγών τους. Επιπροσθέτως, οι επιχειρήσεις μπορούν πια να μετατρέπουν τα bitcoins σε πιστωτικό χρήμα και να καταθέτουν τα κεφάλαια απευθείας στον τραπεζικό λογαριασμό τους. Οι υπηρεσίες που βασίζονται στο σύστημα του Bitcoin μπορούν να προσφέρονται με πολύ χαμηλότερα τέλη σε σχέση με το PayPal ή τα δίκτυα των πιστωτικών καρτών. Οι συναλλαγές με Bitcoin είναι ασφαλείς, μη αναστρέψιμες και δεν περιέχουν προσωπικές πληροφορίες ή ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Άλλωστε, η εμπιστευτικότητα παραμένει μία από τις αιτίες δημοφιλίας του Bitcoin. Η «ισοτιμία» του έναντι του δολαρίου εκτοξεύτηκε στα 1.200 δολ. στις αρχές του μήνα, από μόλις 610 τον περασμένο Σεπτέμβριο, εν μέρει λόγω της σπέκουλας που πυροδότησαν οι φήμες ότι το πρώτο διαπραγματεύσιμο αμοιβαίο κεφάλαιο σε bitcoin θα λάβει άδεια σύστασης από τις ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ.
Φαίνεται πάντως πως ο Ράιτ βλέπει βαθιά στο μέλλον. Το 2015 έγραψε σε ένα σημείωμά του: «Η αλυσίδα των μπλοκ του Bitcoin μπορεί να αναβαθμιστεί σε σημείο που να αντικαταστήσει όλα τα υφιστάμενα συστήματα και δίκτυα πληρωμών και να καταστεί η μοναδική παγκόσμια οικονομική υποδομή του πλανήτη»!
Νίκος Κυριακίδης
Πηγή: Η Αυγή
