Ανδρέας Ξανθός: «Χρειάζεται μια νέα υγειονομική στρατηγική που να δίνει έμφαση στην πρόληψη της διασποράς»

Το φόβο για μία νέα έξαρση της πανδημίας εκφράζει ο βουλευτής Ρεθύμνου του ΣΥΡΙΖΑ και τομεάρχης Υγείας Ανδρέας Ξανθός, μιλώντας στον Team FM 102 και την πρωινή ενημερωτική εκπομπή «Πρώτη Γραμμή».

Ο κ. Ξανθός εγκαλεί την κυβέρνηση για τους χειρισμούς στο επίπεδο της πανδημίας με αποκορύφωμα την αναστολή των ανεμβολίαστων υγειονομικών, ενώ χαρακτηρίζει την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί με τους αρνητές ως «κρίση εμπιστοσύνης» απέναντι στην πολιτεία.

Νομίζω ότι αυτή η ανησυχία είναι εύλογη. Η πανδημία μας έχει εκπλήξει πολλές φορές αρνητικά. Το σίγουρο είναι ότι θα την έχουμε μπροστά μας για αρκετό μεγάλο διάστημα ακόμα, οι προσδοκίες διά του εμβολιασμού σε σύντομο χρονικό διάστημα θα επανέλθουμε στην κανονικότητα, θα διανύσουμε το τελευταίο μίλι προς την ελευθερία, όπως έλεγε ο υπουργός, νομίζω ότι έχουν διαψευσθεί παταγωδώς. Αλλάζουν τα επιστημονικά δεδομένα διεθνώς, εμφανίζονται νέες μεταλλάξεις πιο μεταδοτικές και πιο απειλητικές, δυσκολεύεται να χτιστεί στις ανεπτυγμένες χώρες το λεγόμενο τοίχος ανοσίας, αναπροσαρμόζονται τα ποσά τα οποία απαιτούνται. Θυμάστε συζητούσαμε σε ένα ποσό της τάξης των 70% στο γενικό πληθυσμό να έχει εμβολιαστεί. Τώρα οι προσεγγίσεις μιλάνε για 85-90% για να έχουμε την ασφάλεια ότι θα περιορίζεται η μετάδοση του ιού στην κοινότητα. Άρα, είμαστε ξανά σε μία περίοδο επισφάλειας. Αυτό φυσικά επηρεάζει τη λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας, επηρεάζει και την ψυχολογία των ανθρώπων, πιέζεται το σύστημα υγείας. Φέτος μέσα στο καλοκαίρι είχαμε πολύ υψηλά ποσοστά νοσηλειών, διασωληνώσεων και γενικά νέων κρουσμάτων. Μπαίνουμε στο φθινόπωρο με ένα πολύ υψηλό επίπεδο ήδη από το καλοκαίρι ημερήσιων καταγραφών. Θεωρώ ότι με το άνοιγμα των σχολείων και με την επάνοδο από τις διακοπές όλων των ανθρώπων και το συγχρωτισμό στις δουλειές τους και την καθημερινότητα τους, ο κίνδυνος να έχουμε μία νέα έξαρση και μια νέα αναζωπύρωση είναι πολύ υψηλός. Άλλα θέλει άλλου τύπου προετοιμασία.

Πολλά πράγματα έχουν γίνει λάθος. Νομίζω σε αυτή τη φάση χρειάζεται μια νέα υγειονομική στρατηγική που να δίνει έμφαση στην πρόληψη της διασποράς, στην επιδημιολογική επιτήρηση στην κοινότητα, στον καθολικό εμβολιασμό, στην έγκαιρη διάγνωση των κρουσμάτων, στην καλή ιχνηλάτηση των επαφών τους, στην προ-νοσοκομειακή διαχείριση. Αν αφήσουμε το πράγμα να ξεφύγει και αυξηθεί ο όγκος των προσελεύσεων στα νοσοκομεία, τα νοσοκομεία θα καταρρεύσουν, όπως κατέρρευσαν και στις αιχμές του δεύτερου και του τρίτου κύματος. Δεν είναι δυνατόν το Ε.Σ.Υ να ασχολείται μόνο με την πανδημία και τους ασθενείς της, πρέπει να καλύψει όλες τις υγειονομικές ανάγκες των ανθρώπων, οι οποίες δυστυχώς είχαν πάει πάρα πολύ πίσω. Τώρα θεωρώ ότι ξεκινάμε και εκεί με ένα μείον, που είναι η αποχώρηση αρκετών χιλιάδων εργαζομένων από το σύστημα υγείας, λόγω αυτής της εμμονής της Κυβέρνησης να εφαρμόσει την γραμμή της αναστολής εργασίας και της διαθεσιμότητας όλων των ανεμβολίαστων εργαζομένων στο σύστημα υγείας. Αυτό επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τα πράγματα, δεν μπορούν να αντικατασταθούν αυτοί οι άνθρωποι ούτε άμεσα ούτε εύκολα. Θεωρώ ότι χρειάζεται μία αλλαγή γραμμής που θα δίνει έμφαση στην πρόληψη, στην προετοιμασία του Ε.Σ.Υ και βεβαίως στη μετανοσοκομειακή παρακολούθηση, γιατί ξέρετε ότι υπάρχει το λεγόμενο longcovid σύνδρομο, όπου πολλοί πολίτες που αναρρώνουν στη συνέχεια έχουν για μεγάλο διάστημα, για πολλούς μήνες συμπτώματα τα οποία απαιτούν ρύθμιση, παρακολούθηση, φροντίδα. Είναι μία καινούργια ανάγκη για το σύστημα υγείας που πρέπει να οργανωθεί καλύτερα για να μπορέσει να το καλύψει. Άρα, μία επένδυση στο δημόσιο σύστημα υγείας και στις υπηρεσίες δημόσιας υγείας, δηλαδή αυτές που ασχολούνται με την υγεία του πληθυσμού είναι το ζητούμενο σε αυτή τη φάση.

Θα κάναμε αυτό το οποίο λέει η εθνική επιτροπή βιοηθικής. Έχει εισηγηθεί εδώ και πολύ καιρό και λέει ότι η ιδέα της υποχρεωτικότητας είναι το έσχατο μέτρο αφού έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια συστηματικής ενημέρωσης, επιστημονικής τεκμηρίωσης, πειθούς, έχουν εξαντληθεί δέσμες παρεμβάσεων που δημιουργούν θετικά κίνητρα στους εμβολιασμένους, για παράδειγμα διευκόλυνση στης άδειες, ή αντικίνητρο στους ανεμβολίαστους και βεβαίως έχουν τεθεί όλα τα φίλτρα, ώστε να παρέχεται με ασφάλεια η περίθαλψη στον κόσμο. Θεωρώ ότι το μέτρο να χάσει κάποιος τη δουλειά του και να βρεθεί χωρίς μισθό, είναι ένα ακραίο μέτρο και τα ακραία μέτρα δεν είναι βοηθάνε σε μία κρίση της δημόσιας υγείας, η οποία στηρίζεται στη λογική της συναίνεσης και της αναλογικότητας των παρεμβάσεων. Πραγματικά δεν μπορούμε να στοχοποιούμε σήμερα το 10% των ανεμβολίαστων εργαζομένων στο σύστημα υγείας ότι περίπου αυτοί φταίνε ότι δεν πάει καλά η πανδημία στη χώρα, όταν υπάρχουν τρία εκατομμύρια ανεμβολίαστοι πολίτες ακόμα. Όταν το 28% των ηλικιωμένων άνω των 80 ετών είναι ανεμβολίαστοι, όταν το 20% των φιλοξενουμένων σε κλειστές δομές σε γηροκομεία είναι ανεμβολίαστοι, όταν το 25% των καρκινοπαθών είναι ανεμβολίαστοι, όταν υπάρχουν εστίες ανεμβολίαστου πληθυσμού σε όλη τη χώρα με διαφοροποιήσεις ανάλογα την περιοχή, τις ηλικίες, την κοινωνική θέση, τη μόρφωση, τα επαγγέλματα κλπ. Αντί να πάμε στοχευμένα να παρέμβουμε σε όλο αυτό το επίπεδο, επιλέγουμε μία εύκολη, επιτρέψτε μου, λύση να στοχοποιήσουμε τους υγειονομικούς. Είναι τραγικό άνθρωποι χαμηλόμισθοι, ενώ μέχρι τώρα δούλευαν κανονικά, συνέβαλαν στην ανταπόκριση του Ε.Σ.Υ με την ανταπόκριση του στη διαχείριση της κρίσης, ξαφνικά να τους λέμε ότι είστε επικίνδυνοι για τους ασθενείς, για το σύστημα υγείας κλπ. Επιπλέον μέτρα για αυτούς, καθημερινό testing, να επιβαρυνθούν ενδεχομένως και με μία συμμετοχή στο κόστος. Να πάμε, λοιπόν, με ηπιότερες παρεμβάσεις οι οποίες θα πείσουν και θα «πιέζουν» τον πολίτη, τον εργαζόμενο να εμβολιαστεί. Όχι όμως να τον εκβιάζουν με την απειλή της απόλυσης.

Μοιρασμένοι δεν είμαστε ευτυχώς. Είμαστε 55% του πληθυσμού και πάνω από το 60% του ενήλικου πληθυσμού που έχει κάνει το εμβόλιο. Υπάρχουν και κάποιοι που έχουν κάνει την πρώτη δόση και ολοκληρώνουν σιγά σιγά. Γύρω στο 60% αυτή τη στιγμή είναι εμβολιασμένο.

Εγώ αυτό το λέω κρίση εμπιστοσύνης ενός σημαντικού ποσοστού της κοινωνίας απέναντι στην πολιτεία με την ευρύτερη έννοια, στην Κυβέρνηση, στους επιστήμονες στους θεσμούς στο πολιτικό σύστημα, σε όλους. Είναι κρίση εμπιστοσύνης και πρέπει να την αντιμετωπίσουμε και δεν πρέπει να την αφήσουμε να γίνει κρίση δημοκρατίας. Δηλαδή να έχει δημιουργηθεί ένα ισχυρό κίνημα αμφισβήτησης της δημοκρατικής νομιμοποίησης των κυβερνήσεων, της λειτουργίας των θεσμών της κοινωνίας κλπ. Θέλει μεγάλη προσοχή και νομίζω η γραμμή της επιβολής, του καταναγκασμού, του εκβιασμού δεν βοηθά. Χρειάζεται μια αναπροσαρμογή της εμβολιαστικής στρατηγικής με πιο στοχευμένες παρεμβάσεις και με πιο ειδική επιχειρηματολογία σε κάθε ακροατήριο. Αλλιώς απευθύνεσαι σε έναν ηλικιωμένο ανεμβολίαστο, ο οποίος θέλει μια πιο απλή και κατανοητή επιχειρηματολογία, και αλλιώς απευθύνεσαι στα νέα παιδιά, στις νέες κοπέλες που είναι αναπαραγωγικής ηλικίας σε σχέση με ερωτηματικά της εγκυμοσύνης, στις έγκυες γυναίκες. Δηλαδή υπάρχουν τεράστιες ομάδες πληθυσμού που πρέπει να πάει η πολιτεία με πιο στοχευμένο και εξειδικευμένο τρόπο. Δεν το έχει κάνει τόσο καιρό, το λέγαμε από την αρχή, το πράγμα βαλτώνει, η Κυβέρνηση είχε μία αυτάρεσκη κριτική, τα καταφέρνουμε καλά έχουμε το καλύτερο εμβολιαστικό πρόγραμμα στην Ευρώπη. Αυτά μας έλεγαν, «παίρνουμε συγχαρητήρια», «το πιο πετυχημένο», «ο δρόμος προς την ελευθερία». Καταρχήν, το μήνυμα ότι το εμβόλιο σε απελευθερώνει, ήταν προβληματικό. Το εμβόλιο δεν απελευθερώνει και παρόλο που σε προστατεύει πολύ σημαντικά σε σχέση με τον ανεμβολίαστο συμπολίτη μας, το εμβόλιο δεν αποτρέπει ούτε την προσβολή από τον ιό, ούτε την ήπια νόσηση. Σε προστατεύει από τη βαριά νόσηση, τη διασωλήνωση και το θάνατο. Τα δεδομένα λένε ότι το 90% στις ΜΕΘ σε όλη την Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι ανεμβολίαστοι. Η αποτελεσματικότητα των εμβολίων είναι πολύ σημαντική. Αυτό, λοιπόν, μπορούμε με απλά λόγια να το εξηγούμε να καταλαβαίνει ο κόσμος ότι δεν υπάρχει κάποιος που τον κοροϊδεύει, του κρύβει στοιχεία, να υπάρχει μία διαφάνεια στα δεδομένα να πειστούν και οι πιο δύσπιστοι. Έτσι πρέπει να πάμε. Επίσης την ιστορία με τους «ψεκασμένους» πρέπει να την δούμε με διαφορετικό τρόπο να αντιμετωπίζουμε τις φοβίες, τις αντιρρήσεις, τις παραδοξολογίες που ακούμε καθημερινά από τον κόσμο. Να δώσουμε πειστικό, τεκμηριωμένο και επιστημονικά ορθό λόγο.

Η Κυβέρνηση έχει μία τάση μετάθεσης ευθυνών. Προφανώς και συμφωνώ ότι είναι μια απάτη. Αλλά εκεί μέσα δεν ήταν μόνο αυτή η διάταξη. Ήταν και το συμπλήρωμα της προηγούμενης διάταξης για την υποχρεωτική αργία των εργαζομένων στο σύστημα υγείας, που έλεγε ότι με μία δόση μπορείς να ξαναγυρίσεις. Επειδή βλέπουν ότι επίκειται λειτουργικόblackoutσε πάρα πολλά νοσοκομεία και στα κέντρα υγείας σε όλη τη χώρα, προσπαθούν τώρα να το μαζέψουν. Εμείς τους λέμε το εξής: «Αναστείλτε την εφαρμογή του νόμου, να γυρίσουν όλοι οι άνθρωποι στη δουλειά, δεν περισσεύει κανένας και πολύ περισσότερο γιατροί, νοσηλευτές και τεχνολόγοι εργαστηρίων που έχουν τεθεί σε αναστολή αυτή τη στιγμή, να καθίσουν τα κόμματα μετά, τα σωματεία, οι εκπρόσωποι των γιατρών και των εργαζομένων και να βρούμε ένα κοινά συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα, έτσι ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα να πετύχουμε το στόχο του καθολικού εμβολιασμού των υγειονομικών. Συμφωνούμε στο στόχο, διαφωνούμε επί της μεθοδολογίας. Για αυτό και καταψηφίσαμε την τροπολογία. Και όχι γιατί δεν πρέπει να τιμωρούνται όσοι κάνουν κομπίνες. Είναι απαράδεκτο γιατί πλήττει την αξιοπιστία του κράτους, των θεσμών, της πολιτείας και χάνει και την εμπιστοσύνη του ο κόσμος όταν μαθαίνει τα περιστατικά αυτά. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί προσπαθεί ο κόσμος να κάνει bypass σε μία σκληρή και άδικη ρύθμιση, που του στερεί το δικαίωμα να δουλέψει και να ζήσει την οικογένειά του. Δεν είναι τυχαίο ότι άλλες μόνο δύο χώρες στην Ευρώπη, η Γαλλία και η Ιταλία, έχουν πάει σε αυτή τη σκληρή κατεύθυνση της υποχρεωτικότητας. Οι υπόλοιπες χώρες, η Πορτογαλία για παράδειγμα που είναι από πολλές απόψεις ομοειδής με την Ελλάδα είναι σήμερα πρωταθλήτρια στην Ευρώπη με εμβολιασμούς. Έχει φτάσει στο 85% με μία δόση και 78% με δύο δόσης. Και αυτό έχει επίπτωση θετική και στους δείκτες της πανδημίας. Έχουν μειωθεί οι εισαγωγές κλπ. Εμείς έχουμε αυξητική τάση και στις εισαγωγές αλλά δυστυχώς και στους θανάτους. Βλέπετε και οι θάνατοι κάθε μέρα είμαστε εκεί στους 30-40 σταθερά και πεθαίνουν κυρίως ηλικιωμένοι άνθρωποι. Η διάμεση ηλικία των θανούντων είναι τα 78 έτη. Γιατί πεθαίνουν μεγάλοι άνθρωποι; Γιατί ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς είναι ανεμβολίαστοι. Εκεί πρέπει να πάμε και να μην ψάχνουμε εξιλαστήρια θύματα.

Με τα σχολεία είναι ένα μεγάλο θέμα. Εγώ εκτιμώ ότι είναι η πιο υψηλού ρίσκου κίνηση που θα γίνει το επόμενο διάστημα. Τα σχολεία καταρχήν πρέπει να ανοίξουν. Η εμπειρία έδειξε ότι η πολύμηνη αναστολή της διά ζώσης εκπαίδευσης, δημιούργησε τρομερές παρενέργειες στη λειτουργία του σχολείου, στο γνωσιακό επίπεδο των μαθητών, στην κοινωνικοποίησή τους, στην ψυχολογία τους. Τα σχολεία πρέπει να ανοίξουν. Προφανώς με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις και τον πιο ασφαλή τρόπο. Θα έπρεπε να είχε προηγηθεί μία σοβαρή παρέμβαση, το είχαμε πει και πέρυσι που δεν προλάβαμε και υποτιμήσαμε το δεύτερο κύμα. Τώρα όμως που έχουμε την εμπειρία έπρεπε να είχαμε προχωρήσει σε μείωση των μαθητών ανά τμήμα. Είναι πολύ καίριας σημασίας αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Δεν έγινε αυτό. Έπρεπε να οργανωθεί με άλλο τρόπο το σχολικό ωράριο, να δούμε λύσεις σε περιοχές που σπανίζουν αίθουσες, ακόμα και εναλλάξ λειτουργίας των σχολείων. Αυτά τα πράγματα έπρεπε να γίνουν με πολύ σοβαρή προετοιμασία. Δεν έγινε αυτό το πράγμα. Τώρα προσπαθεί η κυβέρνηση να πιέσει στο θέμα των εμβολιασμών των παιδιών, η επιστημονική τεκμηρίωση συντριπτικά είναι υπέρ να εμβολιαστούν τα παιδιά άνω των 12. Έχει ξεκινήσει σιγά σιγά στη χώρα μας. Το 12-15 έχει εμβολιαστεί ένα μικρό ποσοστό γύρω στο 10%, 15-17% είναι στο 20%. Άρα και εκεί υπάρχει μεγάλο περιθώριο να πειστούν οι γονείς και τα ίδια τα παιδιά. Εκεί θέλει εξειδικευμένη αγωγή υγείας. Δεν θεωρώ ότι ο σκληρός πυρήνας των αρνητών που είναι συνωμοσιολόγοι, που έχουν έναν αντιεπιστημονικό σφετερισμό κλπ. ότι είναι μεγάλος. Δεν έχει στην πραγματικότητα αυτό επιρροή ευρύτερα. Μην τους δώσουμε περισσότερα επιχειρήματα και κύρος από αυτό που τους αναλογεί. Αυτό πρέπει να γίνει. Στα σχολεία πρέπει να δούμε πώς θα πάει. Νομίζω έχουν γίνει κάποιες εκπτώσεις στα υγειονομικά standards, δηλαδή αυτό που λέμε το 50% συν ένας των μαθητών ενός τμήματος πρέπει να κολλήσει για να ανασταλεί η λειτουργία του τμήματος είναι υπερβολικό. Πρέπει να υπάρχει μία ευελιξία, έτσι ώστε να γίνεται έγκυρη διάγνωση και ιχνιλάτηση. Αυτό είναι το πιο σημαντικό. Πρέπει να γίνεται γενικευμένο δωρεάν testing στους εκπαιδευτικούς και στα παιδιά. Έγκυρο testing. Θεωρώ ότι τα self-testδεν είναι η λύση που χρειάζεται σήμερα σε αυτή τη φάση η πανδημία. Χρειαζόμαστε μια πιο έγκυρη διαγνωστική μεθοδολογία. Πρέπει αυτά τα testνα συνταγογραφούνται και να αποζημιώνονται από τον Ε.Ο.Π.Υ, να μην τα πληρώνει ο κόσμος από την τσέπη του στον ιδιωτικό τομέα. Να μπορεί να τα κάνει μεν στον ιδιωτικό τομέα αλλά να αποζημιώνεται ή έστω να έχει μια μικρή συμμετοχή. Θέλει μια εγρήγορση για να πάει καλά η σχολική χρονιά.

Αυτό μου φαίνεται καλό. Διότι η προσωπική σχέση εμπιστοσύνης με τον παιδίατρο και του γονιού και του παιδιού νομίζω ότι είναι πολύ μεγαλύτερη από τον «ανώνυμο» γιατρός το εμβολιαστικό κέντρο. Δεν θεωρώ ότι αυτό είναι προβληματικό, αλλά θα δω και τις προϋποθέσεις της εφαρμογής, το αντίτιμο, τις δικλείδες ασφαλείας. Οι συνάδελφοι ιδιώτες παιδίατροι ούτως ή άλλως έχουν μεγάλη εμπειρία στον εμβολιασμό, εδώ και δεκαετίες. Παρόλα αυτά πιστεύω πρέπει να κρατήσουμε αυτήν την εμπειρία της πανδημίας και τις νέες δομές και υπηρεσίες που αναπτύχθηκαν, να τις θεσμοθετήσουμε και να αποκτήσουν οργανική υπόσταση στο σύστημα υγείας. Δηλαδή και οι κλινικές covid πρέπει να γίνουν κλινικές λοιμώξεων, οι οποίες θα έχουν μία στελέχωση θα προβλέπεται η κάλυψη τους και από ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, έτσι ώστε με μια ευελιξία να μπορούν να αντιμετωπίζουν εύκολα όταν εμφανίζονται επιδημικέ εξάρσεις είτε από τη συγκεκριμένη πανδημία είτε από μελλοντικούς ιούς που μπορεί να εμφανιστούν, ώστε να μην αναγκάζεται το σύστημα υγείας να συμπτύσσει τη λειτουργία του για να νοσηλεύσει αυτούς τους ασθενείς. Επίσης, και οι ΜΕΘ covid πρέπει να κρατηθούν ως ΜΕΘ ειδικών λοιμώξεων, να παραμείνουν τα κρεβάτια με την απαραίτητη στελέχωση και όχι το ίδιο προσωπικό, τα εμβολιαστικά κέντρα είναι καλό να παραμείνουν ως δομή/ οργάνωση στα κέντρα υγείας σε όλη τη χώρα, τα εργαστήρια τα οποία ενισχυθήκαν για να κάνουν τον μοριακό έλεγχο στα νοσοκομεία επίσης πρέπει να κρατήσουν αυτή την εξειδίκευση και να την διευρύνουν και σε άλλα πεδία. Πρέπει να αξιοποιηθεί η πανδημία ως ευκαιρίας μιας μακροπρόθεσμης και μόνιμου χαρακτήρα ενίσχυσης του δημόσιου συστήματος υγείας. Αυτό είναι το ζητούμενο και έχει μία μεγάλη κοινωνική αποδοχή. Η Κυβέρνηση δε φαίνεται πως κινείται σε αυτή την κατεύθυνση, αντιμετωπίζει την πανδημία ως μία παρένθεση που πρέπει να κλείσει γρήγορα και μετά να επανέλθουμε στη συνήθη λογική με ανοίγματα του Ε.Σ.Υ στους ιδιώτες, να κάνουμε συμπράξεις με ιδιώτες επενδυτές κλπ.