Winter is coming. Στη δημοφιλή σειρά Game of Thrones η φράση αυτή συμπύκνωνε την ανάγκη της ετοιμότητας απέναντι στις επερχόμενες δοκιμασίες. Στη ζωή μας, το 2022, αποκτά κυριολεκτικό περιεχόμενο: ο χειμώνας που έρχεται θα είναι εξαιρετικά δύσκολος. Σε αυτό το συμπέρασμα συγκλίνουν όλες οι εκτιμήσεις. Η «πολυ-κρίση», όπως την έχει χαρακτηρίσει ο ιστορικός Adam Tooze, εγκυμονεί δυστοπικά σενάρια που εκτείνονται από την ένταση των πληθωριστικών πιέσεων μέχρι μία πρωτοφανή ενεργειακή και επισιτιστική κρίση. Ο χειμώνας έρχεται λοιπόν. Και το ερώτημα για τη χώρα μας, την πιο επιβαρυμένη σε ολόκληρη την Ευρώπη, είναι απλό και ταυτόχρονα κρίσιμο: πώς θα τον αντιμετωπίσουμε;
Τα πεπραγμένα της κυβέρνησης δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Η Νέα Δημοκρατία δεν επένδυσε στη θωράκιση της κοινωνίας. Αυτό είχε ήδη διαφανεί από τη διαχείριση της πανδημίας –με την προκλητική υποβάθμιση του ΕΣΥ– και αποκρυσταλλώθηκε στην επέλαση του κύματος ακρίβειας. Κλείνοντας τα μάτια μπροστά σε όλους τους πρόδρομους δείκτες, απαξιώνοντας τις προειδοποιήσεις της αντιπολίτευσης και των φορέων της οικονομίας, τα στελέχη της κυβέρνησης αρχικά επέμειναν εμμονικά στην εικονική πραγματικότητα του «όλα πάνε καλά». Στη συνέχεια υποχώρησαν στην αναγνώριση του προβλήματος, κάνοντας λόγο όμως για ένα παροδικό φαινόμενο που σύντομα θα έκλεινε τον κύκλο του. Πλέον, έχουν εγκαταλείψει καν την προσπάθεια. Εδώ και εβδομάδες το μόνο το οποίο απασχολούσε τους υπουργούς της κυβέρνησης ήταν η οργάνωση της προεκλογικής τους εκστρατείας.
Αν και είναι εξοργιστική, η αδράνεια και η ανεπάρκεια των κυβερνητικών στελεχών δεν είναι το κυρίως πρόβλημα. Ο πυρήνας είναι βαθύτερος: η Νέα Δημοκρατία δεν θέλει να δώσει τη μάχη για την καταπολέμηση της ακρίβειας. Δεν θέλει γιατί δεν πιστεύει σε αυτήν. Το παράδειγμα της ενέργειας είναι το πλέον χαρακτηριστικό. Ολοι ξέρουν ότι οι τιμές στην αγορά της ενέργειας λειτουργούν ως ο κύριος –όχι αποκλειστικός προφανώς– επιταχυντής της κρίσης και της συνολικότερης εκτίναξης των τιμών σε αγαθά και υπηρεσίες. Η επιλογή της κυβέρνησης ήταν η επιδότηση της ακρίβειας. Το πολυδιαφημισμένο Power Pass δεν αποδείχθηκε μόνο κοινωνική κοροϊδία – ας μην ξεχνάμε τον αποκλεισμό των επιχειρήσεων και τα μικρά ποσά που είδαν οι πολίτες να επιστρέφονται στον λογαριασμό τους. Την ίδια στιγμή συνιστά ένα μέτρο επίτασης του προβλήματος: επιδοτεί με κρατικά κονδύλια μια στρεβλή πραγματικότητα στην αγορά ενέργειας.
Εδώ δεν πρόκειται για αδράνειες ούτε για αστοχίες· πρόκειται για επιλογές. Η Νέα Δημοκρατία υπήρξε και παραμένει συνεπής στο πρόγραμμά της: ολική κατεδάφιση των δημόσιων πολιτικών, άναρχη κατασπατάληση του κρατικού χρήματος, προκλητική υποστήριξη μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων. Ο συνεκτικός ιδεολογικός πυρήνας της ταξικής αλαζονείας, που θεωρεί τις ανισότητες φυσική νομοτέλεια, μεταφράζεται σε πολύ συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές. Επιλογές που έχουν οδηγήσει την ανασυγκροτημένη οικονομία του 2019 στα όρια της κατάρρευσης. Και επιλογές που μας αφήνουν ανοχύρωτους μπροστά στην αναμενόμενη χειμωνιάτικη καταιγίδα. Ο πρωθυπουργός εσχάτως προσπάθησε να πείσει ότι είναι έτοιμος για την επερχόμενη μάχη. Κανείς πια δεν τον πιστεύει.
Τη μάχη αυτή πρέπει να τη δώσει μια προοδευτική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Στη σημερινή ασφυκτική πραγματικότητα δεν υπάρχουν προφανώς μαγικές λύσεις. Η πολιτική όμως –όπως γίνεται στις μεγάλες κρίσεις– μπορεί να κάνει τη διαφορά, ξεκινώντας από το πιο βασικό: να εμπνεύσει αυτοπεποίθηση στην κοινωνία ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. εκκινεί από την άμεση λήψη χειροπιαστών μέτρων: πραγματική στήριξη του εισοδήματος, ουσιαστική ελάφρυνση υποχρεώσεων που σχετίζονται με τον πυρήνα της ακρίβειας (ενέργεια, καύσιμα, τρόφιμα, στέγη), αποφασιστική ρύθμιση κρίσιμων αγορών, κυρίως στην ενέργεια και στα καύσιμα. Το σχέδιο αυτό άμεσης παρέμβασης περιγράφει μια προοδευτική στρατηγική όπου η πολιτεία αναλαμβάνει την ευθύνη που της αναλογεί για την ανάσχεση της ακρίβειας. Είναι κινήσεις σταθεροποίησης και την ίδια στιγμή αποσυμπίεσης.
Δεν φτάνουν όμως από μόνες τους. Το επόμενο βήμα είναι οι ριζοσπαστικές τομές με στόχο τη μεσο-μακροπρόθεσμη θωράκιση της οικονομίας και της κοινωνίας: ανάκτηση δημόσιου ελέγχου σε κρίσιμους οργανισμούς και υποδομές όπως η ΔΕΗ και τα δίκτυα, εθνική ενεργειακή στρατηγική για τη συγκράτηση των τιμολογίων, τη διασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας και την κοινωνικά δίκαιη πράσινη μετάβαση, αξιοποίηση των χρηματοδοτικών δυνατοτήτων του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ για ένα στρατηγικό αναπτυξιακό πρόγραμμα διεύρυνσης της παραγωγικής βάσης και καταπολέμησης των ανισοτήτων – ταξικών, έμφυλων, διαγενεακών και περιφερειακών.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. δεν αναζητά την αναστροφή του χρόνου προς κάποιο ουτοπικό παρελθόν. Αυτό δεν είναι ούτε δυνατό αλλά ούτε και επιθυμητό. Το πρόγραμμά μας περιγράφει ένα νέο περιεχόμενο για τις δημόσιες πολιτικές, με κύριο στοιχείο τη σύγκρουση με τις δυνάμεις που μας έφεραν στα σημερινά αδιέξοδα και ταυτόχρονα την ενεργοποίηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας. Σε μια ευρωπαϊκή συνθήκη όπου ακόμα και συντηρητικές και κεντρώες κυβερνήσεις πειραματίζονται πάνω στη διαπιστωμένη πλέον αποτυχία του αχαλίνωτου νεοφιλελευθερισμού, η Αριστερά δεν μπορεί να περιορίζεται σε μια διαχείριση του υπάρχοντος. Χρειάζεται να πρωταγωνιστεί σε έναν καινοτόμο τρόπο άσκησης πολιτικής που θα αποδεικνύει καθημερινά –απτά και συγκεκριμένα– ότι ο μακρύς χειμώνας της φτώχειας και της ανασφάλειας δεν είναι νομοτέλεια. Αυτό χρειάζεται η χώρα μας. Για να μπορέσει να υπάρξει μια «νέα αρχή» πάνω στα ερείπια που θα αφήσει πίσω του ο κ. Μητσοτάκης.
Ο Αλέξης Χαρίτσης είναι Τομεάρχης Ανάπτυξης και Επενδύσεων του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Μεσσηνίας
