Η ανακοίνωση της κυβέρνησης Μακρόν για την πλήρη εθνικοποίηση της EDF αλλά και η περίπτωση Uniper στη Γερμανία και άλλες αντίστοιχες στην Ευρώπη υπογραμμίζουν εμφατικά ότι το κράτος είναι -και πάλι- εδώ. Η μετασχηματιστική δύναμη των διαδοχικών κρίσεων της τελευταίας δεκαετίας είναι πλέον εμφανής. Πρόκειται για την απάντηση στην προφανή αδυναμία των νεοφιλελεύθερων επιλογών να απαντήσουν θετικά στις σύγχρονες δοκιμασίες και τις προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας. Οι εθνικοποιήσεις, ο δημόσιος σχεδιασμός, η κρατική παρέμβαση στην οικονομία δεν είναι πλέον ταμπού. Το αντίθετο. Διαπερνούν τις διεθνείς αναζητήσεις και τροφοδοτούν μια νέα συζήτηση γύρω από το περιεχόμενο της πολιτικής. Ιστορικά ταυτίζουμε τις πολιτικές αυτές με την Αριστερά. Σήμερα όμως τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Το γαλλικό παράδειγμα μας το δείχνει καθαρά: εδώ η εθνικοποίηση συνδέεται και με το, καθόλου προοδευτικό, πρόγραμμα επέκτασης των πυρηνικών μονάδων. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ο κεντρικός σχεδιασμός και η κυριαρχία του κράτους υπήρξαν τα οικονομικά θεμέλια της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης (και) στη Δύση. Κατά συνέπεια, το ερώτημα δεν είναι μόνο κράτος ή αγορά, αλλά τι είδους κράτος, με ποιες προτεραιότητες, με ποια εργαλεία και ποιους στόχους.
Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις δημιουργούν ευνοϊκές προϋποθέσεις για την προώθηση προοδευτικών πολιτικών στη χώρα μας. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο ευθέως ανταγωνιστικά πολιτικά σχέδια. Η Νέα Δημοκρατία είναι εγκλωβισμένη σε ένα τρίπτυχο που συντίθεται από την ιδεολογική μυωπία, τη διαχειριστική ανεπάρκεια και την εξυπηρέτηση επιχειρηματικών συμφερόντων. Αυτή η πολιτική καθόρισε την αντικοινωνική ατζέντα της κυβέρνησης στον εξαιρετικά κρίσιμο τομέα της ενέργειας. Ακόμα και σήμερα η κυβέρνηση περιορίζεται στην ανακύκλωση -μέσα από τις πενιχρές επιδοτήσεις- της κερδοσκοπίας και της αρρύθμιστης αγοράς. Η πολιτική αυτή έχει εκρηκτικές επιπτώσεις στην κοινωνική συνοχή σήμερα, ενώ ταυτόχρονα μας αφήνει απροστάτευτους απέναντι στα χειρότερα που βρίσκονται μπροστά μας. Για μια χώρα όπως η δική μας, το να μείνει η κατάσταση ως έχει ενώ πλησιάζει ένας πολύ δύσκολος χειμώνας δεν είναι απλώς προβληματικό. Είναι καταστροφικό.
Το δικό μας σχέδιο, το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., έχει στον πυρήνα του τη λήψη άμεσων μέτρων ανάσχεσης της ακρίβειας. Ταυτόχρονα όμως στοχεύει να συγχρονίσει την πολιτική μας με τις νέες διεθνείς αναζητήσεις γύρω από το περιεχόμενο του προοδευτικού δημόσιου σχεδιασμού. Δίχως ριζοσπαστικές επιλογές δεν μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη. Και ριζοσπαστικές επιλογές στην ενέργεια μεταφράζονται στα εξής: ανάκτηση του δημόσιου ελέγχου στη ΔΕΗ και στα δίκτυα, εντατικές επενδύσεις στους βασικούς εγχώριους πόρους: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και εξοικονόμηση ενέργειας. Αλλά και πολιτική βραχυπρόθεσμης αξιοποίησης εγχώριου λιγνίτη για περιορισμό της εξάρτησης από εισαγόμενο φυσικό αέριο.
Δεν μας αρκεί να γυρίσουμε το ρολόι του χρόνου προς τα πίσω. Είναι άλλωστε αδύνατο και εντέλει αντιπαραγωγικό να φαντασιώνεται κανείς την ανασύσταση του κρατικού μοντέλου που είχε τις δικές του δομικές παθογένειες. Δικός μας στόχος είναι να δώσουμε νέο, σύγχρονο περιεχόμενο στον δημόσιο σχεδιασμό και τον κοινωνικό έλεγχο.
Ας μην έχουμε αυταπάτες. Τα ζόρια δεν τελειώνουν τον επόμενο χειμώνα. Η πράσινη μετάβαση και η ενεργειακή κρίση αποτελούν τις τεράστιες προκλήσεις πάνω στις οποίες θα κριθούν τα ιδεολογικά και πολιτικά σχέδια του 21ου αιώνα. Δική μας δουλειά είναι να έχουμε σχέδιο μετρημένο τεχνοκρατικά, ριζοσπαστικό πολιτικά, προσανατολισμένο στη μεγάλη εικόνα και στις αντίστοιχα αυξημένες προσδοκίες της ελληνικής κοινωνίας για μια πραγματική «νέα αρχή» για τον τόπο μας.
* Ο Αλέξης Χαρίτσης είναι τομεάρχης Ανάπτυξης και Επενδύσεων του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
