Στο πλαίσιο της συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου, ο πρωθυπουργός προανήγγειλε τη μέρα διεξαγωγής των εκλογών. Δεν έμεινε όμως εκεί. Προχώρησε, ως μη όφειλε, ένα βήμα παραπέρα, καθώς συμπλήρωσε ότι «αν χρειαστεί δεύτερη αναμέτρηση ώστε να ακυρωθεί η περιπέτεια της απλής αναλογικής, αυτή θα πραγματοποιηθεί το αργότερο μέχρι τις αρχές Ιουλίου».
Δύο σχόλια επ’ αυτού:
α) Το Σύνταγμα προβλέπει ότι στην περίπτωση που κανένα κόμμα δεν συγκεντρώνει την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ξεκινά η διαδικασία των διερευνητικών εντολών, η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε τέσσερις διαδοχικές φάσεις. Στις τρεις πρώτες λαμβάνουν διερευνητικές εντολές οι αρχηγοί του πρώτου, του δεύτερου και του τρίτου κόμματος, ενώ, αν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κόμματων προκειμένου να διαπιστωθεί αν είναι δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης που θα εξασφαλίζει την εμπιστοσύνη της Βουλής. Με άλλα λόγια, το Σύνταγμα επιτάσσει την εξάντληση κάθε περιθωρίου για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Από θεσμική σκοπιά, λοιπόν, η διάλυση της Βουλής και η προσφυγή σε νέα εκλογική αναμέτρηση δεν μπορεί παρά να αποτελεί την έσχατη λύση.
Αν αυτές οι συνταγματικές διατάξεις διαβαστούν υπό το φως των σημερινών δεδομένων της πολιτικής ρευστότητας, τότε καθίσταται σαφές ότι δύσκολα μπορεί να προβλέψει κανείς ποια θα είναι τα πολιτικά και κοινοβουλευτικά δεδομένα την επομένη των εκλογών. Κατά συνέπεια, θα χαρακτήριζα τουλάχιστον άστοχη την προσπάθεια του πρωθυπουργού να προκαταλάβει την πορεία των εξελίξεων, και μάλιστα με ένα σκεπτικό αντίθετο προς το πνεύμα του Συντάγματος.
β) Αναλογικά εκλογικά συστήματα ισχύουν στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Αν, μάλιστα, ρίξει μια ματιά κανείς στα συντάγματα της Ολλανδίας, της Σουηδίας, της Νορβηγίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν ρητές προβλέψεις περί αναλογικού εκλογικού συστήματος.
Προφανώς ο κύριος Μητσοτάκης έχει δικαίωμα να προτιμά ορισμένα εκλογικά συστήματα και να αποστρέφεται κάποια άλλα. Έχει, επίσης, δικαίωμα να παρουσιάζει ως εξαίρεση και ως παράδοξο αυτό που αποτελεί κανόνα στα κοινοβουλευτικά συστήματα της υπόλοιπης Ευρώπης. Ωστόσο, όταν ένας πρωθυπουργός αρθρώνει θεσμικό λόγο, δεν είναι πρέπον να υποβαθμίζει τη σημασία της κορυφαίας δημοκρατικής διαδικασίας και, μάλιστα, να θέτει ως στόχο «την ακύρωση της περιπέτειας της απλής αναλογικής», διότι κάτι τέτοιο θα εξυπηρετούσε τις πολιτικές του επιδιώξεις.
Αλέξανδρος Κεσσόπουλος
Ανάρτησή του στο Facebook
