Στις εκλογές που θα διεξαχθούν σε λίγους μήνες, βάσει του συστήματος της απλής αναλογικής, θεωρείται βέβαιο ότι κανένα κόμμα δεν θα συγκεντρώσει την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ώστε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Σε αυτή την περίπτωση θα εφαρμοσθεί το άρθρο 37 του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει ότι «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής». Αν ο αρχηγός του πρώτου κόμματος δεν κατορθώσει να σχηματίσει κυβέρνηση, τότε ο ΠτΔ θα παράσχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου και στη συνέχεια στον αρχηγό του τρίτου κόμματος.
Το κρίσιμο σημείο της παραπάνω διάταξης συνίσταται στην υποχρέωση του Προέδρου της Δημοκρατίας να παρέχει διερευνητικές εντολές αποκλειστικά και μόνο σε αρχηγούς κομμάτων. Για ποιο λόγο, όμως, επέλεξε ο συντακτικός νομοθέτης να διαμορφώσει έναν τόσο δεσμευτικό κανόνα για τον αρχηγό του κράτους; Γιατί δεν του παρέχει μεγαλύτερη διακριτική ευχέρεια κατά τη διαδικασία των διερευνητικών εντολών;
Η απάντηση είναι προφανής. Διότι η Ε’ Αναθεωρητική Βουλή ήθελε να διασφαλίσει ότι δεν επρόκειτο να επαναληφθεί μια συνταγματική κρίση αντίστοιχη με αυτή του 1965. Εκείνο τον Ιούλιο, ο βασιλιάς, Κωνσταντίνος Γκλύξμπουργκ, αποφάσισε να παραβιάσει κατ’ επανάληψη την κοινοβουλευτική αρχή, προκειμένου να εφαρμόσει τη δική του πολιτική. Αφού εξώθησε τον Γεώργιο Παπανδρέου σε παραίτηση, έκρινε σκόπιμο να μην προκηρύξει εκλογές αλλά να επιδιώξει τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης από την ίδια Βουλή. Προς τον σκοπό αυτό παρείχε διαδοχικές εντολές σχηματισμού κυβέρνησης, όχι σε αρχηγούς κομμάτων, αλλά σε απλά στελέχη της Ένωσης Κέντρου. Με τον τρόπο αυτό, ο μονάρχης κατόρθωσε να διασπάσει το πρώτο σε δύναμη κόμμα και να επιτύχει τον σχηματισμό της κυβέρνησης του Στέφανου Στεφανόπουλου, ο οποίος στηρίχθηκε από την αξιωματική αντιπολίτευση (ΕΡΕ) και τους αποστάτες της Ένωσης Κέντρου.
Αυτού του είδους την παραβίαση της κοινοβουλευτικής αρχής, που σε τελευταία ανάλυση νοθεύει την ίδια τη λαϊκή κυριαρχία, θέλησε να αποτρέψει το 1975 ο συντακτικός νομοθέτης. Γι’ αυτό ψήφισε, άλλωστε, μια διάταξη που ορίζει λεπτομερώς τις αρμοδιότητες ή, με άλλα λόγια, τα όρια της εξουσίας του αρχηγού του κράτους. Και πράγματι, κατά τη διάρκεια της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας κατορθώσαμε να επουλώσουμε το τραύμα των Ιουλιανών και να διασφαλίσουμε ότι εφεξής η χώρα θα κυβερνάται από τις δυνάμεις που εξέλεξε ο λαός και όχι από τα πρόσωπα που ανέδειξε κάποια καμαρίλα.
Ορισμένοι αρέσκονται να λένε τις τελευταίες μέρες ότι ο έκπτωτος μονάρχης υπήρξε κομμάτι της ελληνικής ιστορίας. Δικαίωμά τους.
Για να είμαστε ακριβείς, όμως, δεν είναι κακό να υπενθυμίζουμε ότι ο Κωνσταντίνος Γκλύξμπουργκ υπήρξε ο πρωταγωνιστής κάποιων από τις πιο σκοτεινές σελίδες της πολιτικής και συνταγματικής μας ιστορίας.
Αλέξανδρος Κεσσόπουλος
Ανάρτησή του στο Facebook
