Πολλές ώρες διαθέτουμε στο σχολείο για ν’ αναλύσουμε τα επιτεύγματα της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας και πολύ λιγότερες για την παρακμή της κι εντέλει την αυτοκατάργησή της. Σπανιότερα ασχολούμαστε με τη ρωμαϊκή res publica, την οποία το σχολείο ξεπετάει στα γρήγορα, κι ας της μοιάζουν πολύ περισσότερο οι σύγχρονες δημοκρατίες της διαμεσολάβησης: Εκεί όπου οι «πληβείοι» απεγνωσμένα αναζητούν «δημάρχους» χωρίς εξαρτήσεις από τους «πελάτες» των σύγχρονων «πατρικίων», εκεί όπου το «βέτο» της «πλέμπας» για ν’ ακουστεί πρέπει να καταλάβει τους δρόμους και ν’ αντιμετωπίσει τους «ραβδούχους» των «υπάτων1». Εκεί όπου το δίλημμα των Γράκχων παραμένει πάντα το ίδιο: Αν θα παραμείνουν Γράκχοι2, με κίνδυνο να εξοντωθούν από τους ταξικούς τους αντιπάλους ή αν θα γίνουν Καίσαρες – μην υπολογίζοντας, συνήθως, τις προδοτικές «ειδούς του Μαρτίου3» που πάντα παραμονεύουν όσους συνομιλούν με την ιστορία.
Στις σύγχρονες δημοκρατίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, ζάπλουτοι σοφοί και μάγοι της επικοινωνίας προσπαθούν να πείσουν τους πολίτες της λεγόμενης «μεσαίας τάξης» ότι είναι ελεύθεροι, υγιείς, ασφαλείς κι ευτυχισμένοι, όταν απολαμβάνουν, με μέτρο, τα βιολογικά –πλην μεταλλαγμένα– επιδόρπιά τους σε χρωματιστούς καναπέδες ΙΚΕΑ απέναντι σε smart οθόνες κάθε είδους. Τι κι αν η δουλειά είναι επισφαλής, οι ώρες πολλές και τα λεφτά λίγα, τρέχουν τα δάνεια για τα σπίτια, το ενοίκιο δε βγαίνει, η βενζίνη στα ύψη και τα λεωφορεία τίγκα κάθε μέρα! Μπορεί οι υλικές ανάγκες να μένουν όλο και πιο ανικανοποίητες, όμως η παραγωγή είναι πλέον «άυλη» και η επικοινωνία μπορεί να γίνεται εξ αποστάσεως, ο εκσυγχρονισμός απαιτείται.
Σ’ αυτούς τους πολίτες, οι επίδοξοι εκπρόσωποί «τους» περνάνε όλο και περισσότερο υπόγεια μηνύματα ανάθεσης: Η πολιτική είναι κουραστική και στο βάθος πληκτική, άλλωστε λίγο πολύ όλοι τα ίδια λένε, και πού να μπλέκεις τώρα με κόμματα και τσακωμούς και συζητήσεις. Σημασία έχει να μπορείς να διαλέγεις τους ηγέτες τους σωστούς, τους χαρισματικούς, τους όμορφους, τους έξυπνους, τους σοβαρούς, τους ατακαδόρους – κατά το γούστο του ο καθένας. Κι όποιος έχει γνώμη μπορεί να την πει «αβάδιστα αβασάνιστα»: Στο φέισμπουκ, στον γείτονα, στον συνεργάτη του βουλευτή ή του δημάρχου της περιοχής, όχι στον συνάδελφο, προς θεού, μην μας πάρει και κάνα αυτί κι άντε τρέχα να εξηγείς στον εργοδότη.
Και φυσικά γυναίκες, όλα κι όλα, ισότητα κύριοι, ψηφίζουμε γυναίκες – όχι τις δικές μας, βέβαια, δεν προλαβαίνουν οι κακομοίρες, παιδιά, σχολειά και μαγειρέματα, κι είναι κι άσχετες εδώ που τα λέμε, εκείνες τις άλλες τις καλοντυμένες, τις κομψές, που τα λεν ωραία. Η πολιτική δεν είναι για τον κάθε κακομοίρη, πολιτική κάνουν αυτοί που ξέρουν, οι τεχνοκράτες, οι αεράτοι, οι αποτελεσματικοί, που έχουν τις γνωριμίες και τα καλά βιογραφικά, σ’ αυτούς θ’ απευθυνθεί ο έξυπνος και συνετός πολίτης και όλο και κάτι θ’ αποκομίσει, χωρίς να εκτίθεται πέραν του δέοντος.
Σήμερα, πάντως, το ρεύμα πάει «προοδευτικά». Γκώσαμε με τους «άριστους», πολύ φαγανοί ρε παιδί μου, λέπι δεν άφησαν οι αθεόφοβοι! Είπαμε, τους δώσαμε μια ευκαιρία να ’ρθουν στα ίσα τους οι άλλοι, οι κατσαπλιάδες που μας τάζανε τον ουρανό με τ’ άστρα και νόμισαν πως καθάρισαν με κάτι επιδόματα για θεόφτωχους και κάτι ψευτοσυντάξεις –πού ο Αντρέας ρε φίλε, ωραία χρόνια!– αλλά, τέλος πάντων, τέρμα ο γρουσούζης κι η παρέα του, πάμε ξανά οι προοδευτικοί, οι σοβαροί βέβαια, οι μορφωμένοι, οι τεχνοκράτες, με τα παιδιά που μέστωσαν πια και ξέρουν τι κάνουν.
Υπάρχουν, βέβαια, και μειοψηφίες. Κάποιοι που θέλουν να συζητάνε για τη γειτονιά τους, για τη δουλειά τους, για τους νόμους και τα διατάγματα. Κάποιες που έχουν «άποψη» και θέλουν να την λένε. Κι αντί να κάτσουν σπίτια τους στις ωραίες οθόνες ή έστω στα κινητά, θέλουν να τα λένε «φέις του φέις». Και κάνουν παρέα με κάτι αποτυχημένους υπουργούς, που κόντραραν την εκκλησία, ήθελαν δημοκρατικές διαδικασίες στους δήμους, μέτραγαν τα λεφτά των ευρωπαίων τρεις το λάδι τρεις το ξύδι κι αγωνιούσαν για τους ψειριάρηδες και για τους μελαψούς που πλημμύρισαν «τη χώρα μας» – προς θεού, δεν είμαστε ρατσιστές, αλλά δεν χωράμε ρε παιδιά, παράγινε!
Παράξενοι άνθρωποι, λουδίτες της πολιτικής, ψάχνονται όλη την ώρα να τρέχουν σε πεζοδρόμια και πλατείες και βουνά, σε διαδηλώσεις και φασαρίες κι όλο κόντρα πάνε και πληρώνουν ενοίκια σε χαμοκέλες για να τα λένε, ενεργά μέλη και καλά, και θέλουν να γνωρίσουν τους καινούργιους, να τους δουν ποιοι είναι, ν’ ακούσουν τι λένε, να τους κάνουν κριτική. Τι λε ρε φίλε, φέις κοντρόλ θα μου κάνεις και νομίζεις πως θέλω να σε γνωρίσω; Ξέρεις ποιος είμ’ εγώ;
Ξινίζουν οι μειοψηφίες τώρα που κατάλαβαν επιτέλους οι αρχηγοί τι θέλει ο κόσμος ο σωστός, ο απλός, ο συνετός: Το δίκιο του θέλει και τη δουλειά του να σώσει και δεν φταίει αυτός αν δε σώζεται ο διπλανός, προβληματικός ήταν από πάντα. Κι αυτά με τις δημοκρατικές διαδικασίες, καλά κι άγια, αλλά το σπίτι μας πρώτα. Στο τέλος τέλος της γραφής, εγώ θα σώσω τον κόσμο; Γι’ αυτό ψηφίζουμε τους αρχηγούς, αυτοί ξέρουν κι αν αύριο δεν μας αρέσουν, θα βρούμε άλλους. Αυτή είναι η δημοκρατία!
Έτοιμη η «μεσαία τάξη» να διαβεί το Ρουβίκωνα, με τους αρχηγούς της μπροστά, αι ειδοί του Μαρτίου είναι απλώς μια γιορτή.
Στο μεταξύ στον βορρά πέφτουν οβίδες. Σκοτώνονται οι βάρβαροι μεταξύ τους. Για την ενέργεια, λέει. Ε, άντε μου στο διάλο κι ο Πούτιν, έχουν κι οι Αμερικάνοι, τι νομίζετε;
Οι λύκοι ουρλιάζουν. Οι πληβείοι σιωπούν. Στα καμαρίνια τα φαντάσματα της ιστορίας περιμένουν.
Σημειώσεις:
1. Πατρίκιοι: ευγενείς, Πελάτες: υπάλληλοι των πατρικίων, Πληβείοι: λαϊκά στρώματα χωρίς περιουσία, οι τρεις κοινωνικές τάξεις της αρχαίας ρωμαϊκής κοινωνίας. Οι δήμαρχοι ήταν οι αιρετοί αρχηγοί των πληβείων και εκπρόσωποί τους στη Σύγκλητο, με δικαίωμα άσκησης veto στην ψήφιση νόμων που αντιστρατεύονταν τα συμφέροντα των πληβείων. Οι ύπατοι ήταν οι δυο ανώτατοι άρχοντες, εκλεγόμενοι από τη Σύγκλητο, τη βουλή των πατρικίων, και είχαν στην υπηρεσία τους ραβδούχους, είδος αστυνομικού σώματος της εποχής.
2. Τιβέριος και Γάιος Γράκχος: Δήμαρχοι των πληβείων που επιχείρησαν να επιβάλλουν ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις υπέρ των ακτημόνων και των φτωχών. Η αντίδραση των συγκλητικών, συμπεριλαμβανομένου και του χρηματισμού των πληβείων ανταγωνιστών των Γράκχων οδήγησε στην εξόντωσή τους (ο Τιβέριος δολοφονήθηκε και ο Γάιος αυτοκτόνησε ύστερα από αποτυχημένη εξέγερση των οπαδών του).
3. Μεγάλη ρωμαϊκή εορτή για την εαρινή ισημερία, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Βρούτος δολοφόνησε τον Ιούλιο Καίσαρα.
