«Οι νέοι έχουν πρόβλημα, δεν είναι οι ίδιοι το πρόβλημα. Τώρα γίνεται μια προσπάθεια για συγκράτηση της φυγής. Ελπίζω να αποδώσει» τονίζει.
Με τον εύγλωττο τίτλο «αυτοί που φεύγουν κι αυτοί που μένουν», η ποιοτική έρευνα που διενεργήθηκε από το Πάντειο το 2017, απευθύνθηκε σε νέους που έφυγαν από την Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης και σε νέους που αποφάσισαν να παραμείνουν ή να επιστρέψουν εδώ. «Το δείγμα δεν είναι πολύ μεγάλο, γιατί η έρευνα είναι ποιοτική» λέει η Αλεξάνδρα Κορωναίου. Τα συμπεράσματα όμως είναι πολύ ουσιαστικά και οι μαρτυρίες συγκλονιστικές.
Δούλευα σε δικηγορικά γραφεία από το πρωί ως το βράδυ. Αυτό δεν είναι σχήμα λόγου. Και στην Ελλάδα νυχτώνει και αργά…Δηλαδή εννιά η ώρα, με πολύ λίγα λεφτά, χωρίς καμία πρόσληψη και χωρίς προοπτική ποτέ να προσληφθώ, με την προοπτική να ανεβούνε 100 με 200 ευρώ. Μιλάμε να παίρνω, να ξεκινάω με 550 και να το έχω φτάσει μετά από τρία χρόνια στα 700, να θεωρείται μεγάλη επιτυχία. Προφανώς. (Δικηγόρος 31ός ετών)
«Οι νέοι νιώθουν ότι πνίγονται σε μια δουλειά που απαξιώνει τις σπουδές και τη δουλειά τους. Αυτό που τους πληγώνει είναι η διαρκής απαξίωση, ένα φαινόμενο όχι μόνο ελληνικό αλλά συνολικό στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, απ’ όπου μεταναστεύουν στον βορρά. Έτσι και στην Ελλάδα ένα πολύ υψηλό μορφωτικό κεφάλαιο χάνεται.
Η οικογένεια
«Ήμουν δυστυχισμένος απλά, έμενα σπίτι μου με τη μάνα μου, όταν με είχε σταματήσει και το συγγενικό πρόσωπο που με είχε προσλάβει γιατί δεν είχε λόγο να με κρατήσει, είχα καταλάβει ότι από πουθενά αλλού δεν μπορούσα να βρω δουλειά και πόσο μάλλον στον τομέα μου, τον προγραμματισμό. Αναγκάστηκα να φύγω γιατί ήμουν δυστυχισμένος» (Άνεργος 34, ετών)
«Από τη μία η ελληνική οικογένεια στηρίζει τα παιδιά όσο μπορεί, από την άλλη πνίγει τους νέους, δεν τους αφήνει να αυτονομηθούν» διαπιστώνει και μέσα από την έρευνα η κ. Κορωναίου. Εξηγεί, όμως, πόσο και η παρότρυνση των γονιών στα παιδιά να φύγουν στο εξωτερικό για δουλειά, μπορεί να λειτουργήσει ως ήττα και απόρριψη στους νέους. «Η 26χρονη που άκουσε από τον πατέρα της το «φύγε και μη γυρίσεις πίσω» ένιωσε απόρριψη αντί για απελευθέρωση. Όταν μας το διηγούταν έκλαιγε.
Ευέλικτοι όπως η παγκοσμιοποίηση
«Οι περισσότεροι από αυτούς που έφυγαν νιώθουν να χάνουν την ταυτότητά τους. Δε νιώθουν καλά ούτε εκεί, αλλά ούτε κι εδώ όταν επιστρέφουν. Κι άλλοι που αλλάζουν την ίδια την προσωπικότητά τους για να γίνουν πιο ευέλικτοι, όπως η εργασία στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης» Ενδεικτική η μαρτυρία μιας 31χρονης που ζει και εργάζεται εκτός Ελλάδας.
«Το βλέπω στη ζωή μου ότι θα πηγαίνω εκεί που υπάρχουν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Είμαι πάρα πολύ ευέλικτη. Είμαι παιδί της παγκοσμιοποίησης».
«Είναι κι αυτό ένα αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης που έσπασε το έθνος – κράτος. Δεν ξέρουμε πού ακριβώς θα οδηγήσει αυτό» καταθέτει την ανησυχία της η Αλεξάνδρα Κορωναίου. Μέσα από τους φοιτητές της διαπιστώνει τα ταξικά χαρακτηριστικά του brain drain. «Τα παιδιά της μεσαίας τάξης που προέρχονται από πιο κοσμοπολίτικο περιβάλλον παίρνουν πολύ πιο εύκολα την απόφαση να φύγουν, σε αντίθεση με τα παιδιά από τα πιο φτωχά στρώματα που είναι πιο αγκιστρωμένα» τονίζει.
Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για δύσκολες αποφάσεις. «Συχνά οι νέοι ζουν διχαστικές καταστάσεις μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, με τον ένα γονιό να τους λέει ‘φύγε για να ζήσεις καλύτερα’ και τον άλλο να τους λέει ‘μείνε’» τονίζει και ελπίζει να έχουν αποτέλεσμα οι προσπάθειες που γίνονται πλέον – μέσα και από προγράμματα της Ε.Ε. – για να συγκρατηθεί η φυγή.
Η Αλεξάνδρα Κορωναίου, κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο μίλησε Στο Κόκκινο και στις «Ιστορίες που γράφουν Ιστορία» με την Τζούλυ Τσίγκα.
