Η πολιτική αντιπαράθεση στη σημερινή συγκυρία αποτυπώνει δύο εμφανώς ανταγωνιστικά πολιτικά σχέδια, τη σύγκρουση δύο κόσμων. Η ομιλία του Προέδρου της Ν.Δ στη ΔΕΘ αποτύπωσε το ιδεολογικό πρόταγμα μιας βαθιά συντηρητικής δεξιάς. Ο κ. Μητσοτάκης ήταν σαφής ως προς τις θέσεις και τα συμφέροντα που εκπροσωπεί, ανεξαρτήτως αν κάποιος διαφωνεί ή συμφωνεί με τα λεγόμενά του. Η αποστροφή περί φυσικής νομοτέλειας της κοινωνικής ανισότητας δεν πρέπει να εκληφθεί ως λεκτική υπερβολή. Αναφερόμενος σε αυτή, ως σημείο εκκίνησης της πολιτικής του στρατηγικής, εξέφρασε με τον πλέον γλαφυρό τρόπο το περιεχόμενο της «κυρίαρχης ιδεολογίας» του νεοφιλελευθερισμού.
Αυτή η άποψη, ταξικά μεροληπτική, αποκρυσταλλώνεται στις νεωτερικές κοινωνίες στην-εκλογικευμένη λόγω της παραπάνω θεωρίας-ένταση της ανθρώπινης εκμετάλλευσης, στοιχείο που εξασφαλίζει την «ομαλή αναπαραγωγή» των κυρίαρχων σχέσεων εξουσίας. Βέβαια, θα ήταν τυφλός κάποιος, εάν εγκλώβιζε την έννοια της εξουσίας στο πεδίο του πολιτικού ανταγωνισμού και της διεκδίκησης της κυβέρνησης. Η εξουσία ως σχέση, αποτυπώνεται σε κάθε πτυχή της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής, μπορεί όμως να τεθεί υπό αμφισβήτηση ελλείψει συγκεκριμένων κοινωνικών και ιδεολογικών στηριγμάτων.
Η «λογική» του κοινωνικού δαρβινισμού, μια νομοτελειακή αντίληψη για την εξέλιξη της ζωής, είναι συστατικό στοιχείο των συντηρητικών εκπροσώπων της θεωρίας των ελίτ. Στους ακαδημαϊκούς κόλπους, έχουν χυθεί τόνοι μελάνης γύρω από τη «φυσική κατάσταση» και τη συσχέτισή της με την ισότητα. Έννοιες όπως κυριαρχία, ρόλος του κράτους, φυσική ανθρώπινη κατάσταση αποτελούν διαχρονικά πεδία μελέτης, αναλύσεων και συγκρούσεων. Οι εκπρόσωποι των ελίτ δεν αποδέχονται τη δυνατότητα οικοδόμησης μιας κοινωνίας ισότητας. Η επιστημονική ορθότητα μάλιστα, δεν αποτελεί ζητούμενο στην υποστήριξη αυτών των θέσεων, διότι οι βασικοί λόγοι πίσω από την έκφραση τους ήταν, είναι και θα είναι πολιτικοί.
Ο Schmitt υποστήριζε ότι «κυρίαρχος» είναι εκείνος που αποφασίζει για την «κατάσταση έκτακτης ανάγκης», ενώ ο Agamben ισχυρίζεται ότι είναι αυτός που ορίζει την αξία της ζωής. Πηγαίνοντας τη συζήτηση παρακάτω, βλέπουμε ότι ο «κυρίαρχος-νεοφιλελευθερισμός» διατείνεται ότι η κοινωνία των «αρίστων» βαδίζει χέρι-χέρι με τη νομοτελειακή φυσική συνθήκη της ανισότητας. Όποιος προσπαθεί περισσότερο, είναι πειθαρχημένος και προσαρμόζεται στις «σύγχρονες επιταγές», έχει τη δυνατότητα ανέλιξης, αφήνοντας πίσω τους αποτυχημένους και τους αδύναμους. Μάλιστα, η εν λόγω συνθήκη παρουσιάζεται ως ζήτημα ατομικής βούλησης και ικανότητας.
Ας πάμε λίγο παραπέρα. Ο κ. Μητσοτάκης ήταν σαφής για τις συλλογικές συμβάσεις και το ρόλο των συνδικάτων, όπως και για το περιεχόμενο του φοιτητικού συνδικαλισμού. Απέναντι σε μια υπαρκτή κρίση εκπροσώπησης, ο νεοφιλελευθερισμός απαντά παραπλανητικά: η «επιστροφή στο άτομο» έναντι του συλλογικού, είναι η λύση.
Διαβάζοντας πίσω από τις λέξεις, μια τέτοια συνθήκη εξυπηρετεί την αφήγηση μιας κοινωνίας διαρκούς ανταγωνισμού ατομικών συμφερόντων, που στη φυσική κατάσταση των ανθρώπων μεταφράζεται κατά Hobbes σε «bellum omnium contra omnes». Εδώ ακριβώς χρειάζεται το Κράτος, για να εξασφαλίζει την κοινωνική ειρήνη και την κυριαρχία. Μια κοινωνία με ταξικά ανταγωνιστικά συμφέροντα δεν μπορεί να βασίζεται, κατά τους κυρίαρχους, στην ισότητα. Για την ακρίβεια δεν γίνεται. Συμφωνούμε απόλυτα σε αυτό. Υπάρχει όμως διαφορετικό σημείο εκκίνησης του ανταγωνιστικού σχεδίου της αριστεράς. Ο Marx στις «Θέσεις για τον Φόυερμπαχ» υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη υπόσταση είναι προϊόν κοινωνικών σχέσεων. Η ζωή μας δεν εξαρτάται από μια φυσική συνθήκη, διαμορφώνεται μέσα στα κοινωνικά περιβάλλοντα, βάσει των εκάστοτε σχέσεων εξουσίας. Η ισότητα, η ελευθερία ορίζονται σε κάθε ιστορική περίοδο από τις ίδιες τις κοινωνίες και τους αγώνες τους. Τα κοινωνικά περιβάλλοντα δεν είναι σταθερά, αλλά διαμορφώνονται από την ιστορία της ανθρωπότητας και των κοινωνικών αγώνων, όχι από μια φαντασιακή προσωπική προσέγγιση.
Όσο για τον καπιταλισμό φυσική κατάσταση είναι η υπεραξία, άλλο τόσο για τους φεουδάρχες φυσική κατάσταση ήταν οι σκλάβοι. Και είναι βέβαιο ότι κάθε φορά που οι νεοφιλελεύθεροι αναφέρονται σε νομοτέλειες, η ίδια η πραγματικότητα και η ιστορία των κοινωνικών συγκρούσεων, θα τους διαψεύδει.
Ο Ιάσονας Σχινάς – Παπαδόπουλος είναι Γραμματέας του ΚΣ της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: Left
