Χιλιοειπωμένο αλλά όσοι και όσες έχουν ζήσει στη Δραπετσώνα, έχουν μνήμες, εικόνες, μαρτυρίες, μπορούν να το καταλάβουν.
Χιλιοειπωμένο αλλά όσοι και όσες έχουν ζήσει στη Δραπετσώνα, έχουν μνήμες, εικόνες, μαρτυρίες, μπορούν να το καταλάβουν.
Το φετινό καλοκαίρι μια σειρά εκδηλώσεων, συναυλιών και άλλων πολιτιστικών δράσεων διοργανώνονται στο χώρο που κάποτε βρισκόταν το παλιό εργοστάσιο του Μποδοσάκη που παρήγαγε λιπάσματα. Με τον τρόπο αυτό δικαιώνονται δεκαπέντε χρόνια αγώνων και διεκδίκησης. Από το 2002, τρία χρόνια μετά το κλείσιμο του εργοστασίου, ξεκίνησε να εκφράζεται η θέληση των κατοίκων να πάρουν αυτό που δικαιωματικά τους ανήκε. Σήμερα, μετά από πολλές μάχες που δόθηκαν σε κινηματικό και θεσμικό επίπεδο, η περιοχή παραδίδεται στους κατοίκους.
Η περιοχή της Δραπετσώνας, του Κερατσινίου και του Πειραιά δομήθηκαν γύρω από ένα τοπίο έντονης βιομηχανικής δραστηριότητας. Στην παράκτια περιοχή αναπτύχθηκαν εργοστάσια που παρήγαγαν λιπάσματα, γυαλί, τσιμέντο, γύψο και επεξεργάζονταν δέρματα. Η δραστηριότητα αυτών των εργοστασίων, συνεπάγονταν υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και σφοδρές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων και των εργαζομένων. Το εργοστάσιο λειτουργούσε όλο το 24ωρο και όσοι από τους εργαζόμενους προλάβαιναν να βγουν στη σύνταξη είχαν σοβαρότατα προβλήματα στο αναπνευστικό σύστημα. Οι μαρτυρίες των κατοίκων για την ασφυκτική ατμόσφαιρα που δημιουργούσαν οι ρύποι των εργοστασίων είναι ενδεικτικές. Αναφέρουν ότι, όταν φυσούσε νότιος άνεμος η σκόνη και τα χημικά έφταναν στα σπίτια, λέρωναν τις μπουγάδες και οι μητέρες δεν άφηναν τα παιδιά να παίξουν στο δρόμο για να μην τα εισπνέουν.
Το 1999 το εργοστάσιο των λιπασμάτων έκλεισε. Η περιοχή, η οποία αποτελεί το μέτωπο προς τη θάλασσα, έμεινε να ρημάζει λόγω του πολυμετοχικού ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Το 2002 η Παμπειραϊκή Επιτροπή Αγώνα για τα Λιπάσματα και αργότερα, το 2007, η Πρωτοβουλία Αγώνα για το Ενιαίο Άλσος διεκδίκησαν την απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών στην παραλία, την προστασία του τοπίου, την δημιουργία ενός ενιαίου χώρου πρασίνου και την επανάχρηση των ιστορικότερων κτιρίων εντός του χώρου των λιπασμάτων.
Τα 640 στρέμματα των λιπασμάτων είναι πολύ σημαντικά για τον Πειραιά, που έχει πολύ χαμηλό ποσοστό πρασίνου και ελεύθερων χώρων. Όπως κατέγραψε η μελέτη του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ, «μόλις 1,56 τ.μ. πρασίνου αντιστοιχούν κατά μέσο όρο στους πολίτες του Πειραιά, ποσοστό που φθάνει ακόμα και το 0,45 τετραγωνικό σε περιοχές όπως η Πειραϊκή, το Χατζηκυριάκειο και η Φρεαττύδα». Την ίδια στιγμή στην Αθήνα η αντίστοιχη έκταση ανά πολίτη είναι 2,55 τ.μ., στο Άμστερνταμ είναι 27 τ.μ./πολίτη και σε άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις όπως το Παρίσι, το Λονδίνο και η Ρώμη είναι 9 τ.μ./πολίτη. Για το λόγο αυτό, η αξιοποίηση της περιοχής δεν αφορά μόνο την περιοχή της Δραπετσώνας και του Κερατσινίου αλλά και της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά, τόσο των περιοχών που έχουν μέτωπο στη θάλασσα (Πειραιάς, Δραπετσώνα, Κερατσίνι, Πέραμα), όσο και της ενδοχώρας (Νίκαια, Κορυδαλλός). Δικαιωματικά ανήκει στους κατοίκους, που δούλεψαν σε αυτά τα εργοστάσια και βίωσαν την υποβάθμιση της ζωής, της υγείας τους και των παιδιών τους.
Το ζήτημα έμενε ανοιχτό για χρόνια. Κατά καιρούς μάλιστα, παρουσιάστηκαν «αναπτυξιακά» σχέδια, τα οποία είχαν ισχυρούς υποστηρικτές και σταμάτησαν μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014, με την ανάδειξη της αριστεράς στην περιφερειακή και δημοτική αρχή.
Η εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015 σήμανε την έναρξη μιας θεσμικής μάχης σε κεντρικό επίπεδο. Η κυβέρνηση επαναδιαπραγματεύθηκε τη σύμβαση παραχώρησης του ΟΛΠ και υπήρξε θετικό αποτέλεσμα, αφού κατάφερε να εξαιρεθεί από την παραχώρηση, όλο το παράκτιο μέτωπο και η έκταση των λιπασμάτων – με την από 24.06.2016 Σύμβαση Παραχώρησης – διασφαλίζοντας την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής για τους κατοίκους της περιοχής. Στην προεκλογική του ομιλία στο Κερατσίνι, στις 13 Σεπτεμβρίου 2015, ο Αλέξης Τσίπρας προανήγγειλε ότι, μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης, το σχέδιο νόμου με τη ρύθμιση ενάντια στην τσιμεντοποίηση στο πρώην εργοστάσιο Λιπασμάτων, για να έχουν οι κάτοικοι ανάσα πρασίνου, αναψυχής και άθλησης, ήταν έτοιμο για κατάθεση στη Βουλή. Πράγματι στα πρώτα νομοσχέδια της κυβέρνησης ρυθμίστηκε και η οριστική απόδοση του θαλασσίου μετώπου στο Δήμο Κερατσινίου-Δραπετσώνας, ακυρώθηκε η δυνατότητα που είχε θεσπίσει η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ να εγκατασταθούν στην περιοχή βιομηχανικές, μεταποιητικές και άλλες χρήσεις και ορίστηκαν οι χρήσεις πρασίνου, αναψυχής, εκπαίδευσης, υγείας, αθλητισμού και πολιτισμού. Αυτή η νομοθετική ρύθμιση συνιστά στρατηγική παρέμβαση για την ποιοτική αναβάθμιση του Δήμου και της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά. Τον Ιούλιο του 2016 παραχωρήθηκε οριστικά η λιμενική ζώνη των Λιπασμάτων στο δήμο Κερατσινίου-Δραπετσώνας.
Περίπου ένα χρόνο μετά, ο χώρος καθαρίστηκε από τα μπάζα και φτιάχτηκαν ένα ανοιχτό θέατρο, τρία γήπεδα και ένας χώρος περιπάτου δίπλα στη θάλασσα. Την Πέμπτη στις 15 Ιουνίου έγινε η πρώτη συναυλία με τους Χαΐνηδες, της οποίας προηγήθηκε η πορεία διαμαρτυρίας των κατοίκων για να απομακρυνθεί το εργοστάσιο επεξεργασίας SLOPS της Oil One,το οποίο ρυπαίνει την περιοχή, επιβαρύνει την ατμόσφαιρα και θέτει προσκόμματα στην ανάπλαση της παραλιακής ζώνης. Σήμερα (23/6) έχει προγραμματιστεί η δεύτερη συναυλία με το Σωκράτη Μάλαμα.
Μια νέα κίνηση έχει ήδη αρχίσει να φαίνεται στην περιοχή και είναι πολύ ελπιδοφόρα. Δεν είναι μόνο το πρόγραμμα του νέου αυτού φεστιβάλ του Δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας με τίτλο «Λιπάσματα-Φεστιβάλ στη θάλασσα», είναι ένας συνδυασμός δράσεων που εκφράζουν την αποφασιστικότητα των κατοίκων και των θεσμών να διεκδικήσουν ξανά μια ζωή απαλλαγμένη από τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία τους εκείνης της παλιάς έντονης και βαριάς βιομηχανικής δραστηριότητας, τη ζωή σε μια πόλη δίπλα στη θάλασσα. Στις κινήσεις αυτές συμμετέχει και το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και το Φεστιβάλ Αθηνών, στο πλαίσιο της δράσης «Γεφυρώνοντας τις διαφορετικότητες». Στις 9 Ιουνίου, μαθητές των σχολείων της Δραπετσώνας βρέθηκαν στο χώρο των Λιπασμάτων, που έχει ονομαστεί Πάρκο Εργατιάς και ζωντάνεψαν την ιστορία του παλιού εργοστασίου μέσα από δημιουργικά παιχνίδια.
Τα προβλήματα της Δραπετσώνας αντιμετωπίζονται με αποφασιστικότητα. Αυτό φαίνεται και από την ευρεία σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Αττικής, με πρωτοβουλία της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά και του Δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας, για τις δυσάρεστες οσμές που αναδίδονται τα τελευταία δύο χρόνια στην περιοχή. Αποφασίστηκε η Περιφέρεια Αττικής και ο Δήμος Κερατσινίου-Δραπετσώνας σε συνεργασία με το Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, το Εργαστήριο Περιβαλλοντικών Ερευνών του Δημόκριτου και την ΕΥΔΑΠ, να εντοπίσουν τα αίτια των οσμών ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της περιοχής.
Την Τετάρτη 28 Ιουνίου η Περιφερειακή Ενότητα Πειραιά και ο Δήμος Κερατσινίου-Δραπετσώνας θα παρουσιάσουν τα αποτελέσματα του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού ιδεών για την ανάπλαση της λιμενοβιομηχανικής περιοχής των λιπασμάτων.
Προχωράει, λοιπόν, με αποφασιστικά βήματα η οριστική μετατροπή αυτού του χώρου που εκπροσωπεί την ιστορία μιας περιοχής εργατικής και υποβαθμισμένης, σε ένα πνεύμονα πρασίνου. Το «πάρκο εργατιάς» κουβαλάει την ιστορία των εργατών και των οικογενειών τους και ανήκει σε αυτούς, για να αναβαθμίσει πλέον τη ζωή τους, όπως τους οφείλει.
Ελένη Σταματάκη, Βουλεύτρια Α΄ Πειραιά και Νήσων ΣΥΡΙΖΑ
