Στο βιβλίο Η κατασκευή της μάγισσας (μτφ. Νικόλας Κουτσοδόντης – Κατερίνα Ηλιοπούλου, εκδ. Θράκα, 2025), η βρετανίδα ποιήτρια Helen Ivory ανασυνθέτει ποιητικά την ιστορία των γυναικών που δαιμονοποιήθηκαν. Μέσα από τη μεταφορά της μάγισσας, η Ivory μιλά για τον έλεγχο επί του γυναικείου σώματος, για τον φόβο απέναντι στη διαφορετικότητα και για το πώς οι παλιές φωτιές αναζωπυρώνονται σήμερα στις πιο καθημερινές μορφές πατριαρχικής πυράς.
«Φρόντισε το σκοτάδι»
Η βρετανίδα ποιήτρια και εικαστικός μάς προσφέρει με το βιβλίο αυτό ένα ποιητικό σώμα που ανασκάπτει τις σκοτεινές ρίζες της πατριαρχικής φαντασίας. Στις σελίδες του, η μάγισσα δεν είναι ένα μυθικό κατάλοιπο ή λαογραφική φιγούρα, αλλά ένα κοινωνικό κατασκεύασμα που επιστρέφει επίμονα για να θυμίσει την ιστορία των γυναικών που στιγματίστηκαν και εξοντώθηκαν.
Μέσα από διακειμενικές εικόνες τελετουργίας και σωματικής εμπειρίας, οι στίχοι της Ivory διασταυρώνονται με τις μνήμες των γυναικών που αντιμετωπίστηκαν ως απόκλιση. Το βιβλίο συνομιλεί όχι μόνο με το ιστορικό παρελθόν, αλλά και με τις σημερινές μορφές έμφυλης επιτήρησης, καλύπτοντας ένα εύρος από τη βιοπολιτική της αναπαραγωγής μέχρι την εμπορευματοποίηση της θηλυκής ενέργειας στη σύγχρονη κουλτούρα.
Σε θεωρητικό επίπεδο, η Κατασκευή της μάγισσας μπορεί να διαβαστεί υπό το πρίσμα της Silvia Federici, η οποία στο εμβληματικό Caliban and the Witch έδειξε πώς οι διώξεις των μαγισσών συνδέθηκαν με τη διαμόρφωση του καπιταλισμού και την πειθάρχηση των γυναικείων σωμάτων. Η πολύ ενδιαφέρουσα ποίηση της Ivory, με τον ίδιο τρόπο, φωτίζει την κατασκευή της μάγισσας ως ιδεολογικό μηχανισμό που ορίζει τι θεωρείται φυσικό, ορθό και ηθικό για τη γυναίκα.
Παράλληλα, η προσέγγισή της συναντά τη φεμινιστική ιστοριογραφία της Carol F. Karlsen και το πώς οι δίκες των μαγισσών στη Νέα Αγγλία στόχευσαν κυρίως φτωχές, ηλικιωμένες και κοινωνικά «μη αξιοποιήσιμες» γυναίκες. Στην ποίηση της Ivory, αυτές οι γυναίκες μιλούν ξανά. Μέσα από την αλληγορία της μάγισσας, η ποιήτρια αποκαλύπτει τον τρόπο που οι γυναίκες εξακολουθούν να «κατασκευάζονται» ως επικίνδυνο φόβητρο.
Κωνσταντίνα Κορρυβάντη
Η ΕΠΟΧΗ
