Διαψευσμένος από την πραγματικότητα αποδείχθηκε τελικά ο Αντόνιο Κόστα, ο οποίος, υποδεχόμενος τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στη σύνοδο των 27 της ΕΕ στις Βρυξέλλες την Πέμπτη (23/10) διαβεβαίωνε κατηγορηματικά: «Σήμερα θα αποφασίσουμε τη διασφάλιση των οικονομικών και εξοπλιστικών αναγκών της Ουκρανίας για το 2026 και το 2027».
Δυστυχώς για τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ήταν η δεύτερη φορά μέσα σε λιγότερο από δέκα μέρες, οπότε, κατά τη λήξη της άτυπης συνόδου των 27 στην Κοπεγχάγη, είχε δηλώσει ότι «η επίσημη σύνοδος των ηγετών της ΕΕ στις 23-24 Οκτωβρίου» θα είναι «ημέρα αποφάσεων».
Τελικά, το κυρίαρχο θέμα στην ατζέντα της συνόδου κορυφής των Βρυξελλών, η οικονομική και εξοπλιστική στήριξη της Ουκρανίας με ένα δάνειο 140 δισ. ευρώ αντλημένο από περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας ύψους άνω των 240 δισ. ευρώ που βρίσκονται κατατεθειμένα σε ευρωπαϊκά αποθετήρια κεφαλαίων, σε ποσοστό 86% στη βελγική Euroclear, αποδείχθηκε μεγάλο «αγκάθι».
Το κείμενο συμπερασμάτων της συνόδου αποφεύγει κάθε άμεση αναφορά. Αναφέρει γενικώς ότι «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να υποβάλει, το συντομότερο, αξιολογημένες επιλογές στήριξης των χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας, προκειμένου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να επανεξετάσει το ζήτημα στην επόμενη συνεδρίασή του», δηλαδή τον Δεκέμβριο. Και τελειώνει με μια αξιοπρόσεκτα συγκρατημένη «τιμωρητική» διατύπωση: «Τα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας πρέπει να παραμείνουν ακινητοποιημένα έως ότου η Ρωσία σταματήσει τον επιθετικό της πόλεμο και αποζημιώσει την Ουκρανία για τις ζημίες που της προκάλεσε».
Πίσω από τους χαμηλούς τόνους, ακούγεται ηχηρά, ήδη από την άτυπη σύνοδο στην Κοπεγχάγη, ένα όνομα. Αυτό του πρωθυπουργού του Βελγίου, Μπαρτ ντε Βέβερ.[1] Και η δήλωσή του –μετά και την αυστηρή προειδοποίηση από τη Μόσχα για «απάντηση που θα είναι οδυνηρή». Είπε ο βέλγος πρωθυπουργός: «Αν η Ρωσία διεκδικήσει επιτυχώς αυτά τα χρήματα [σ.σ. που θα υπεξαιρεθούν για το δάνειο στην Ουκρανία], τα μετρητά πρέπει να είναι αμέσως διαθέσιμα. Ποιος το εγγυάται; Ρώτησα τους συναδέλφους μου, “Εσείς; Τα κράτη μέλη; Ποιος;”, και απάντηση δεν πήρα. Η Γαλλία και η Γερμανία αρνούνται να μοιραστούν τον κίνδυνο επειδή δεν θέλουν να κάνουν οικονομικές θυσίες. Τόσο υποκριτές…».
Μετά και τη νέα αυτή τροπή των πραγμάτων, η Ευρωπαϊκή Ένωση εναποθέτει τις προσδοκίες της σε ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, το δέκατο ένατο στη σειρά, μια μέρα μετά την ανακοίνωση της πρόθεσης των Ηνωμένων Πολιτειών να επιβάλουν αυστηρές κυρώσεις στους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου της Ρωσίας, την Rosneft και την Lukoil, με δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων τους στις ΗΠΑ, συνοδευόμενη άμεσα από την απαγόρευση σε αμερικανικές εταιρείες και ιδιώτες να συναλλάσσονται με τις εταιρείες αυτές.
Το 19ο πακέτο κυρώσεων προβλέπει πλήρη διακοπή των εισαγωγών ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρωπαϊκή Ένωση από τον Ιανουάριο του 2027, με ταυτόχρονη αυστηροποίηση των μέτρων περιορισμού των συναλλαγών με τους πετρελαϊκούς κολοσσούς Rosneft και Lukoil τα οποία ήδη υπάρχουν.
Θα προλάβει η Ευρώπη να καλύψει μέχρι τον Ιανουάριο του 2027 το έλλειμμα σε LNG και πετρέλαιο; Αμφίβολο.
Το μόνο βέβαιο είναι –σε ό,τι αφορά τις ανάγκες για φυσικό αέριο– η απόλυτη εξάρτηση από το αμερικανικό LNG, και ο κίνδυνος μιας ενεργειακής κρίσης χειρότερης από εκείνη του 2022, σε μια Ευρώπη που τη στοιχειώνει το φάσμα της αποβιομηχάνισης λόγω ενεργειακής ανεπάρκειας.
Η υιοθέτηση του νέου πακέτου κυρώσεων βασίζεται στην εκτίμηση ότι αυτή τη φορά το πλήγμα για τη ρωσική οικονομία θα είναι καταλυτικό, μετά και την αναμενόμενη αναστολή από την Κίνα και την Ινδία των αγορών ρωσικού πετρελαίου για θαλάσσης, εξαιτίας των επαπειλούμενων αμερικανικών κυρώσεων. Αναστολή που, όμως, δεν είναι βέβαιο ότι θα έχει χρονικό βάθος ικανό να παράξει καταλυτικά αποτελέσματα.
Όπως δεν φαίνεται να έχει χρονικό βάθος και απόφαση του Τραμπ να ακυρώσει την πολυσυζητημένη συνάντησή του με τον Πούτιν στη Βουδαπέστη. Μετά, μάλιστα, και τη δήλωση της εκπροσώπου Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ, το βράδυ της ίδιας μέρας (Πέμπτη 23/10), ότι η συνάντηση των δύο προέδρων «δεν έχει φύγει από το τραπέζι». Αλλά και τη δήλωση του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, ότι «ενδιαφερόμαστε πάντα για διάλογο εάν υπάρχει πιθανότητα να καταλήξουμε στην ειρήνη».
Το σχέδιο για την υπεξαίρεση των ρωσικών κεφαλαίων δεν φαίνεται να μπορεί να παράξει αποτέλεσμα. Το δέκατο ένατο πακέτο κυρώσεων θα έχει την ίδια τύχη με τα δεκαοκτώ προηγούμενα;
Στην Ευρώπη υπάρχει διάχυτος σκεπτικισμός. Τον οποίο ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν συμμερίζεται. Η δήλωσή του μετά τη σύνοδο των Βρυξελλών ήταν σαφής: «Οι κυρώσεις μπορούν να λειτουργήσουν ουσιαστικά ώστε να πιεστεί η Ρωσία να προσέλθει επιτέλους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η Ελλάδα ήταν πάντα υπέρ αυτής της λογικής».
Της ίδιας «λογικής» καθ’ υπαγόρευση της οποίας η Ελλάδα θα υπογράψει το Νοέμβριο στις Βρυξέλλες σύμφωνο συνεργασίας με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη δημιουργία ενός άξονα μεταφορών που θα συνδέει τις τρεις χώρες μεταξύ τους και με τη Μολδαβία, την Ουκρανία και τη δυτική Ευρώπη, όπως ανακοίνωσε προ ημερών (18/10) από το ΑΠΕ ο Επίτροπος Μεταφορών της ΕΕ, Απόστολος Τζιτζικώστας. Συγκεκριμένα, ένα δίκτυο αυτοκινητοδρόμων, σιδηροδρόμων, λιμανιών και αεροδρομίων, που θα πληροί στρατιωτικές προδιαγραφές, όπως διευκρίνισε.
Η Ευρώπη πρέπει, είπε, «να αναπτύξει άμεσα τις υποδομές που θα επιτρέπουν σε βαρέα στρατιωτικά οχήματα, εξοπλισμό αλλά και στρατιώτες, να μεταβαίνουν ταχύτατα στα σημεία που θα πρέπει».
Δεν είπε ότι κάποιες άλλες υποδομές, αυτές της δημόσιας υγείας, της δημόσιας παιδείας, της κοινωνικής πρόνοιας, θα καταρρέουν περιμένοντας το νιοστό πακέτο κυρώσεων που ίσως γονατίσει τη Ρωσία.
Σημείωση:
1. «Δράμα, ή μήπως η ωμή πραγματικότητα;». Η Εποχή, Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2025.
