Πρόσφατα κυκλοφόρησε (Σεπτέμβριος του 2025) από τις εκδόσεις Πόλις το βιβλίο «Η πολιτική σε κρίση» του Στέφανου Δημητρίου. Σ’ αυτό περιγράφεται η σταδιακή έκπτωση του φιλελεύθερου ρεπουμπλικανικού κράτους του 19ου αιώνα σε έναν, όπως τον ονομάζει ο συγγραφέας, «νεοφιλελεύθερο φονταμενταλισμό». Η πρότασή του είναι, μέσω θεσμικών, οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών να μπορέσουμε να πετύχουμε τον «δημοκρατικό σοσιαλισμό». Αυτό το βάρος πέφτει στην Αριστερά, συνδυαζόμενο με την Πολιτική Οικολογία.
Ο Δημητρίου μάς περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τον εκφυλισμό των δυτικών δημοκρατιών από την κυριαρχία της πολιτικής επί της οικονομίας στην πλήρη αντιστροφή αυτής της σχέσης. Η λεγόμενη οικονομία της αγοράς ξεθεμελιώνει ευθύς εξ αρχής τα εργασιακά δικαιώματα και στη συνέχεια το κοινωνικό κράτος και τις αναδιανεμητικές πολιτικές του (Υγεία, Παιδεία, ασφάλεια).
Ο αυταρχισμός του τραμπισμού έχει εμφιλοχωρήσει και στην Ευρώπη: ο Ορμπαν, η Μελόνι και ο Μητσοτάκης είναι απτά παραδείγματα. Οπως αναφέρει ο συγγραφέας, «Η άνοδος της άκρας Δεξιάς δεν οφείλεται μόνο στις οικονομικές ανισότητες και στο μεταναστευτικό. Οφείλεται και στην αμφισβήτηση των θεμελιωδών δημοκρατικών αρχών και στο ξεθώριασμα της ιστορικής μνήμης. Η κρίση στην Ευρώπη δεν είναι μόνο κρίση οικονομική και πολιτική. Είναι κρίση ταυτοτική και εκδηλώνεται μέσα από τον ακροδεξιό εθνικισμό, την ξενοφοβία, τη μισάνθρωπη αντιμετώπιση των μεταναστών. Γι’ αυτό και σημειώνεται και σε χώρες που δεν επλήγησαν από την κρίση και στις οποίες δεν διερράγη ο κοινωνικός ιστός από τις ανθρωποβόρες ανισότητες».
Στη συνέχεια μας διευκρινίζει ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι απλώς μια ταξική ιδεολογία. Είναι πρωτίστως μια ανθρωπολογική στάση. Εξ ου και η περίφημη δήλωση της Μάργκαρετ Θάτσερ: «Πολλοί άνθρωποι τείνουν να ρίχνουν τα προβλήματά τους στην κοινωνία. Και όπως ξέρετε δεν υπάρχει αυτό που λέγεται κοινωνία. Υπάρχουν τα άτομα, άνδρες και γυναίκες, και υπάρχουν οι οικογένειες. Στόχος μας είναι να κερδίσουμε τις καρδιές αυτών των ανθρώπων».
Ο Δημητρίου δεν είναι μόνο απορριπτικός για τον νεοφιλελευθερισμό, αλλά έχει να μας πει πολλά για τα καθήκοντα της Αριστεράς: «Τα δημοκρατικά-σοσιαλιστικά κόμματα, όμως, δεν είναι απλώς και μόνο διαχειριστές πολυκατοικίας. Είναι δυνάμεις εκσυγχρονισμού, δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και συντελεστές κοινωνικών αλλαγών. Η πλέον κατεπείγουσα αλλαγή συνίσταται στη δημοκρατική μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος. Χωρίς αυτήν, η πολιτική δημοκρατία με κοινωνική δικαιοσύνη θα πάσχει και ως δημοκρατία και ως δικαιοσύνη. Αυτό άλλωστε περιμένει η Ακροδεξιά με τη δημαγωγική της πλειοδοσία».
Ο συγγραφέας προσθέτει και ακόμη μία παράμετρο: τα όρια του πλανήτη. Οπως σημειώνει, «ζούμε στην εποχή ενός ανορθολογικού παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, όπου η αλόγιστη κατανάλωση αντικειμένων έχει προκαλέσει την κλιματική κρίση, με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο συνολικά η ζωή του ανθρώπου. Ο διαρκής διεθνής ανταγωνισμός εντείνει τον κοινωνικό κατακερματισμό, καθώς και τις διαλυτικές συνέπειες για τη συνοχή των κοινωνιών, αλλά και υπονομεύει τους όρους κοινωνικής αναπαραγωγής, καθώς και την επιβίωση του πλανήτη».
Στο βιβλίο αυτό ο Δημητρίου μάς δίνει μια ζοφερή εικόνα της δυστοπίας που ζούμε και περισσότερο αυτού που έχουμε να ζήσουμε, εάν η Αριστερά δεν αναλάβει τα καθήκοντά της για βαθιές μεταρρυθμίσεις που θα θίγουν τον πυρήνα του «νεοφιλελεύθερου φονταμενταλισμού».
Τάσος Τσακίρογλου
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
