Χρωστάμε πολλά στους ανθρώπους που, χωρίς οικονομία δυνάμεων και συναισθημάτων, έκαναν σκοπό της ζωής τους να πατήσουν στη γη του μαρτυρίου: στη Γάζα. Άκουσα τον Βασίλη Ρόγγα, ανάμεσα σε πολλούς, να λέει με την ωραία σεμνότητα εκείνων που τσαλακώθηκαν για έναν μεγάλο σκοπό: «ακόμα και αν η εποχή αυτή θέλει ήρωες, δεν είμαστε ήρωες». Ήρωες ή όχι, η προσφορά των ανθρώπων του στολίσκου –των ανθρώπων μας– είναι ανυπολόγιστη. Πρώτα απ’ όλα στην παλαιστινιακή υπόθεση: αυτή είναι το κύριο. Προσφορά, όμως, και στην Αριστερά – διεθνώς και στη χώρα μας. Για δύο, τουλάχιστον, λόγους.
Ο πρώτος: οι αποστολές δεν δημιούργησαν «απλώς» ένα γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας – συγκρίσιμο (αν όχι ανώτερο) με τη δυναμική που, μια 25ετία πριν, ανέπτυσσε το κίνημα κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Σε μια πολύ διαφορετική περίοδο από τότε, σε μια φάση επικίνδυνης εθνικιστικής αναδίπλωσης, έδωσαν, ακόμα δίνουν, ένα σπάνιο παράδειγμα διεθνισμού-αντιιμπεριαλισμού, την ώρα που χρειάζεται: ενώ η ανθρωπότητα κοιτάει καθηλωμένη μια γενοκτονία και τις προπαρασκευαστικές πράξεις για έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.
Από αυτή την άποψη, οι αποστολές –όπως νωρίτερα οι καθιστικές διαμαρτυρίες στα πανεπιστήμια– οργανώνουν και φέρνουν στο προσκήνιο μια νέα διαιρετική τομή σε διεθνές επίπεδο: Όχι μόνο μια ενσώματη αντίθεση στους γενοκτόνους και τους πολεμοκάπηλους. Αλλά και μια διάθεση οργάνωσης και δράσης γύρω από τη σύγκρουση αυτή σε κάθε χώρα. Οι απεργίες και οι κινητοποιήσεις στην Ιταλία, όπως και όσα έγιναν το καλοκαίρι στη Ρόδο, στην Κρήτη και αλλού, ήταν στιγμές αυτής της αναδυόμενης διαιρετικής τομής.
Νομίζω αξίζει να επιμείνουμε στη διάσταση αυτή. Συγκρίνοντας τα πολιτικά συστήματα 50 χωρών, το 2021 η ερευνητική ομάδα του Τομά Πικετί έδειξε ότι η διαιρετική τομή που επιβάλλεται πλέον στον δυτικό κόσμο –το επίδικο της αντιπαράθεσης και αυτό που δημιουργεί τη διάθεση για πολιτική σύγκρουση– δεν είναι ο διαχωρισμός γύρω από το «κλασικό» κοινωνικό ζήτημα (την ταξική ανισότητα), αλλά ένας άλλος: η αντίθεση μεταξύ «παγκοσμιοποιητών» –όσων συνδυάζουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και υψηλά εισοδήματα, άρα γενικά ευνοήθηκαν από την «παγκοσμιοποίηση»–, και «νατιβιστών», των «ηττημένων» δηλαδή του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, που συναντιούνται στα «χαμηλά πατώματα» της εκπαίδευσης και στις χαμηλές εισοδηματικές κατηγορίες, και περιμένουν ασφάλεια από αυταρχικά εθνικιστικά κόμματα. Η γενοκτονία στη Γάζα και ο πολεμικός καπιταλισμός είναι σήμερα τα δύο ζητήματα απέναντι στα οποία ενοποιούνται de facto τόσο οι πολιτικές δυνάμεις που εκφράζουν τους «νικητές της παγκοσμιοποίησης» (τα κόμματα εκατέρωθεν του Κέντρου), όσο και τα κόμματα που ψηφίζουν οι «ηττημένοι νατιβιστές» (τα κόμματα της Ακροδεξιάς). Δείτε ποιοι είναι οι εχθροί του στολίσκου και οι φίλοι του Ισραήλ, και από πού προέρχονται – ποιοι συμμαχούν στα ΜΜΕ, στη βουλή και τα σόσιαλ μίντια στις εργαλειακές χρήσεις του αντισημιτισμού. Νομίζω είναι σαφές.
Όσο ευρεία κι αν ήταν η στήριξη που κέρδισε με το σπαθί του το Global Sumud Flotilla, όσο κι αν θα ήταν βεβιασμένο, αφελές και προβληματικό να κάνει κανείς αντιστοιχίσεις επί χάρτου και να φαντάζεται συνεπαγωγές, πολιτικές μεταφράσεις και «ταμείο», είναι αδύνατο να είσαι με τον τερματισμό της γενοκτονίας στη Γάζα, αλλά να στηρίζεις, λόγου χάριν, τον αντικοινωνικό εξοπλισμό της Ευρώπης (από το ReArm, ως τις διάφορες φρικαλέες φρεγάτες). Οι αποστολές αφορούν τη Γάζα: η ειρήνη με δικαιοσύνη αφορά ολόκληρο τον κόσμο.
Υπάρχει, όμως, και μια δεύτερη μεγάλη προσφορά των αποστολών: ότι συνέβαλαν στον εξορθολογισμό των σχέσεων ανάμεσα στους ανθρώπους της Αριστεράς. Σχέσεις τραυματισμένες (όχι αναίτια), σχέσεις ακραία και αχρείαστα κατακερματισμένες («καθένας είναι ένας»), σήμερα σιγά σιγά ξαναζεσταίνονται, με την επίγνωση της ανάγκης: με την κατανόηση πού βρίσκονται σήμερα οι διαχωριστικές γραμμές. Η ανάγκη να υπερασπιστούμε τον στολίσκο έφερε το κοινό διάβημα ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέας Αριστεράς και Πλεύσης Ελευθερίας. Κι από τη σκοπιά, ειδικότερα, της Αριστεράς, η κατανόηση της ανάγκης και το κριτήριο της πράξης έφεραν πιο κοντά τους ανθρώπους που κινούνται ανάμεσα στις κορυφές ενός νοητού τετραγώνου: ανένταχτους, ανθρώπους μιας ενωτικής και εξωστρεφούς εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, μέλη της Ενωτικής Πρωτοβουλίας ΜΕΡΑ25-Αν. Οικολογικής Αριστεράς και ενός μαχητικού δυναμικού που σήμερα βρίσκεται στη Νέα Αριστερά. Χρειάζεται άραγε να εξηγήσουμε πόσο πολύτιμες και παραδειγματικές είναι οι σχέσεις αυτές, σε μια εποχή κατακερματισμού της ριζοσπαστικής Αριστεράς – και πλήρους αναξιοπιστίας των «προοδευτικών» στρατηγών χωρίς στρατό;
Οι αποστολές για τη Γάζα ανέδειξαν συγκλίσεις εκεί που αυτές είναι ζωτικά αναγκαίες, και συγκρούσεις που είναι απλώς αναπόφευκτες. Οι εξωφρενικές απόπειρες να συκοφαντηθούν και να «κοντύνουν» ήρθαν από εκεί ακριβώς που περιμέναμε: από ακροδεξιούς και ακροκεντρώους που ενοποιούνται στην υποστήριξη του Ισραήλ, στην αθλιότητα της ισλαμοφοβίας και στις καθημερινές διολισθήσεις της εμπόλεμης Δύσης στον αυταρχισμό. Τα κινήματα έχουν τις διαδικασίες και την αυτοτέλειά τους: δεν χωρούν σε υπολογισμούς. Την ίδια στιγμή, ο καταμερισμός «αποδώ οι κινηματικοί, αποκεί οι ειδικοί της πολιτικής» είναι απλώς εκτός τόπου – όπως ακριβώς και πριν από 25 χρόνια. Όποιοι ενδιαφέρονται για την προοπτική της Αριστεράς (όχι για κοντόφθαλμους εκλογικούς σχεδιασμούς που, στο τέλος της μέρας, αποδεικνύονται και εκλογικά αναποτελεσματικοί), πρέπει να σκεφτούν –να σκεφτούμε– στο τετράγωνο.
