Έχουν λόγο τα δημόσια πανεπιστήμια στην κατάσταση που σπαράζει την ανθρωπότητα εδώ και δύο χρόνια στη λωρίδα της Γάζας; Το κείμενο που ακολουθεί έχει αντικείμενο να απαντήσει τεκμηριωμένα στο κρίσιμο αυτό ερώτημα που θέτει στον δημόσιο διάλογο σε αντιπαράθεση την ακαδημαϊκή ελευθερία και την επιστημονική «ουδετερότητα» με τη δραματική κατάσταση της συνεχούς γενοκτονίας στη Γάζα και της σωρείας εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας που διαπράττονται ατιμώρητα εδώ και χρόνια από το κράτος του Ισραήλ.
Η αφορμή για τη δύσκολη αυτή συζήτηση δόθηκε από τη συμμετοχή του ισραηλινού πανεπιστημίου Ariel στο 24ο Συνέδριο Εγκληματολογίας της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εγκληματολογίας (ESC), που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στο Deree και είχε ανακοινωθεί ότι τελούσε υπό την αιγίδα του Παντείου Πανεπιστημίου και του Δήμου Αθηναίων. Όμως, το Πανεπιστήμιο Ariel εδρεύει στους παράνομους από τον ΟΗΕ ισραηλινούς εποικισμούς και ενισχύει οικονομικά τον ισραηλινό στρατό. Κατά συνέπεια, εξαιτίας αυτής της ταυτότητας τόσο το Πάντειο Πανεπιστήμιο μέσω της απόφασης Συγκλήτου στις 29 Αυγούστου όσο και ο Δήμος Αθηναίων απέσυραν την αιγίδα τους και ορθά έπραξαν.
Όμως, αυτή η απόφαση καταπατά την ακαδημαϊκή ελευθερία και τον ακαδημαϊκό χαρακτήρα ενός πανεπιστημίου; Μήπως η οποιαδήποτε εμπλοκή άρει την επιστημονική ουδετερότητα που οφείλει να έχει ο κάθε επιστήμονας; Υπάρχουν όντως δύο αντικρουόμενες «απόψεις»;
1. Δεν συνιστά «άποψη» η υποστήριξη καμίας γενοκτονίας, άρα δεν τίθεται θέμα σεβασμού διαφορετικής άποψης και άρα ακαδημαϊκής ελευθερίας. Το δημόσιο πανεπιστήμιο, που φορολογικά υποστηρίζεται από τον ελληνικό λαό, δεν είναι «εκτός κοινωνίας» αλλά εκπροσωπεί την κοινωνία, είναι μέρος αυτής. Ειδικά το Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών χαρακτηρίζεται από δημοκρατική και κριτική παράδοση απέναντι στην κάθε μορφής εξουσία χωρίς δικαιοσύνη και στις πολιτικές που εκπορεύονται μόνο από τις κυρίαρχες κοινωνικά τάξεις. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να κλείνει τα μάτια νομιμοποιώντας έτσι με τη στάση του συσσωρευμένα εγκλήματα πολέμου.
2. Στις πολλαπλές και συχνά αντικρουόμενες αξίες της μετανεωτερικότητας στα νεοφιλελεύθερα καθεστώτα υπάρχουν ιεραρχήσεις. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ακαδημαϊκή ελευθερία όταν έχουν χαθεί εκατοντάδες χιλιάδες ζωές, διαπράττονται εγκλήματα πολέμου, συνεχείς εκτοπισμοί, στοχευμένος επίσημος λιμός, πολύχρονη κατοχή και απαρτχάιντ, δολοφονίες επαγγελματιών όπως είναι οι γιατροί και δημοσιογράφοι για να μην μαθευτεί η αλήθεια. Πριν από την ακαδημαϊκή ελευθερία θίγεται ευρύτερα η ελευθερία του λόγου και στην πυραμίδα των αξιών θίγεται στην κορυφή το δικαίωμα στη ζωή, όπως έχουν ψηφιστεί από τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ και έχουν καταγραφεί στη Συνθήκη της Γενεύης, στον Χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στο σύνολο των διεθνών θεσμών.
3. Δεν υπάρχει επιστημονική «ουδετερότητα» στα ακαδημαϊκά ιδρύματα, ειδικά στο Πάντειο που μελετά το κοινωνικό και το πολιτικό φαινόμενο ως επιστημονικές πειθαρχίες. Αυτό που υπάρχει και πρέπει να διαφυλάττεται είναι η επιστημονική μεθοδολογία που κατοχυρώνει τα ορθά ερευνητικά αποτελέσματα και ξεκαθαρίζει ότι οι «έννοιες» και οι «όροι» προς χρήση δεν είναι ουδέτεροι, έχουν ιστορική, κοινωνική και πολιτική φόρτιση. Κατά συνέπεια, η όποια επικαλούμενη επιστημονική «ουδετερότητα» είναι μόνο προσχηματική. Στις νεοφιλελεύθερες κοινωνίες των ισχυρών, όπου οι αξίες έχουν επανανοηματοδοτηθεί, για μία ακόμη φορά αναδεικνύεται η σχετικότητα των νομικών ορισμών, η απαξίωση του διεθνούς δικαίου και των διεθνών οργανισμών από τους ισχυρούς, η συμφεροντολογική ταξικά χρήση των θεσμών, έτσι ώστε να επιβληθεί η φρίκη ως κανονικότητα. Πρόκειται για πρακτικές που νομιμοποιούν τη μαζική εξολόθρευση του παλαιστινιακού λαού, μέσα από τον έλεγχο της πληροφόρησης και των ΜΜΕ, τη μετακύλιση της ευθύνης σε βάρος των θυμάτων (για ότι γίνεται φταίει η Χαμάς), την επίκληση «ανώτερων» αξιών και του δικαιώματος της «άμυνας». Ταυτόχρονα, επινοούν παράλογα νοήματα, με μοναδικό στόχο να «ξεπλύνουν» το μαζικό έγκλημα, μέσα από μια προσχηματική επιστημονική «ουδετερότητα». Πρόκειται για μία ολοκληρωμένη στρατηγική που απορρίπτει την πραγματικότητα ως προπαγάνδα, τη βαφτίζει «αντισημιτισμό» και επιχειρεί τη φίμωση των φωνών που μάχονται να αναδειχθεί η αλήθεια. Η επιστημονική «ουδετερότητα» μόνο ουδετερότητα δεν είναι στην περίπτωση αυτή.
4. Η προηγούμενη παράγραφος συνδέεται άμεσα με τον ιδεολογικό πόλεμο που εξελίσσεται σήμερα στη Γάζα από το Ισραήλ, ο οποίος με τη σειρά του συνδέεται με τις «καταστάσεις άρνησης» που περιγράφει στο βιβλίο του ο εβραϊκής καταγωγής κοινωνιολόγος και εγκληματολόγος Stanley Cohen. Μας λέει ο Cohen ότι η άρνηση δεν είναι μόνο προσωπικό ζήτημα, αλλά θεμελιώνει την ιδεολογική «βιτρίνα ενός κράτους» και αποτελεί εργαλείο συγκάλυψης ωμοτήτων και φρικαλεοτήτων μέσω της αξιοποίησης γραφειοκρατικών θεμάτων. Παράλληλα, οι πολιτικές άρνησης και αποποίησης γενοκτονικών γεγονότων κανονικοποιούν αυτές τις θηριωδίες και τον ανθρώπινο πόνο. Η συγγραφέας του παρόντος κειμένου θεωρεί ότι η περίπτωση της γενοκτονίας των Παλαιστινίων στη Γάζα και οι βιαιότητες με το επιβεβλημένο απαρτχάιντ στη Δυτική Όχθη είναι απόλυτα συγκαλυμμένες με «καταστάσεις άρνησης», με κύριο στόχο την απενοχοποίηση και την απεμπλοκή του δυτική κόσμου από αυτή την τραγική πραγματικότητα που αποτελεί τη μεγαλύτερη μεταπολεμική ντροπή του πλανήτη.
Στο δια ταύτα, έχουμε την ελάχιστη ηθική και κοινωνική ευθύνη σαν δημόσιο Πανεπιστήμιο, που απευθύνεται στους νέους μας και στην ελληνική κοινωνία, να μιλήσουμε ανοιχτά για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που τελούνται αυτή τη στιγμή στη Γάζα, χωρίς συγκάλυψη και υπεκφυγές και χωρίς να επικαλούμαστε «διαφορετικές» απόψεις που υποκρύπτουν θέσεις ρατσιστικής και φυλετικής αξιολόγησης «ανώτερων» και «κατώτερων» πολιτισμών.
Η ΕΠΟΧΗ
