Όσοι έχουν διαβάσει το βιβλίο του σπουδαίου άγγλου συγγραφέα Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, Κιμ ή Το Μεγάλο Παιχνίδι, που εξελίσσεται με φόντο την αντιπαλότητα Μεγάλης Βρετανίας-Ρωσίας τον 19ο αιώνα για τον έλεγχο της Κεντρικής Ασίας θα συμφωνήσουν από τους πρώτους ότι οι μεγάλες ανατροπές συντελούνται αργά, αδιόρατες, πολύ πριν δηλώσουν ηχηρό «παρών».
Το μήνυμα που εξέπεμψαν η σύνοδος των χωρών του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης (ΟΣΣ) στην Τιαντζίν την περασμένη Κυριακή και Δευτέρα και η εντυπωσιακή στρατιωτική παρέλαση, δυο μέρες μετά, στο Πεκίνο –σαφής επίδειξη ισχύος προς την κοινότητα των ισχυρών– είναι απλά η μυριοστή επιβεβαίωση του κανόνα.
Στη συνάντηση στην πόλη της βόρειας Κίνας, ο πρόεδρος της χώρας, Σι Τζινπίνγκ, υποδεχόμενος τους ηγέτες των 10 κρατών-μελών και τους 16 προσκεκλημένους, ανάμεσα στους οποίους ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν, με προέχουσα παρουσία αυτή του πρωθυπουργού της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, στην ουσία απηύθυνε πρόσκληση συγκρότησης ενός μετώπου αμφισβήτησης του παγκόσμιου status μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν οι ΗΠΑ υπαγόρευαν, ως η μόνη υπερδύναμη, τους κανόνες του Μεγάλου Παιχνιδιού.
Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν σαφής στη δήλωσή του στο κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua ότι η σύνοδος –αντιπροσωπευτική του μισού σχεδόν του παγκόσμιου πληθυσμού και του 23,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ– «θα ενισχύσει την ικανότητα του ΟΣΣ να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις και τις απειλές του σύγχρονου κόσμου, εδραιώνοντας την αλληλεγγύη στον ευρασιατικό χώρο». Μακριά από «νοοτροπίες του Ψυχρού Πολέμου και παρωχημένες αντιλήψεις γεωπολιτικής αντιπαράθεσης», για τη δημιουργία μιας «δίκαιης, πολυπολικής παγκόσμιας τάξης», σύμφωνα με τον κινέζο ομόλογό του. Ο οποίος εξήρε τη σχέση «ολοκληρωμένης στρατηγικής συνεργασίας» Κίνας-Ρωσίας και επανέλαβε την επιθυμία του οι δυο χώρες να συνεργαστούν «για τη δημιουργία ενός πιο δίκαιου και λογικού παγκόσμιου συστήματος διακυβέρνησης». «Οι σχέσεις μας», πρόσθεσε ο κινέζος ηγέτης καταλήγοντας, «έχουν αντέξει στη δοκιμασία των διεθνών αλλαγών και είναι σχέσεις καλής γειτονίας, ολοκληρωμένης και αμοιβαία επωφελούς στρατηγικής συνεργασίας».
Για του λόγου το αληθές, την ίδια μέρα, προχθές Τρίτη, η Κίνα υπέγραψε με τον ρωσικό ενεργειακό κολοσσό Gazprom συμφωνία μαμούθ για την κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου στην Κίνα μέσω Μογγολίας, με ρυθμούς 50 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως για 30 χρόνια σε τιμή χαμηλότερη από τις χρεώσεις στους Ευρωπαίους πελάτες.
«Μπαίνουμε σε μια νέα φάση όπου ολόκληρο το δυτικό κατασκεύασμα χάνει τη σημασία του και αποσυντίθεται», εκτιμούν, πικρόχολα, διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες. «Πρώτον, η έλλειψη ευρωπαϊκής πολιτικής και, δεύτερον, η πληθώρα Τραμπ, καθιστούν το αρχιτεκτόνημα άνευ νοήματος».
Ως προς το πρώτο, βλέπε «Το μελαγχολικό φθινόπωρο της Ευρώπης των 27».[1] Ως προς το δεύτερο, ζητείται απάντηση στο ερώτημα ποια λογική υπηρετεί γενικά η διπλωματία των δασμών το Ντόναλντ Τραμπ, και γιατί, ειδικά, η Ουάσινγκτον επέβαλε πρόσφατα στα ινδικά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ δασμούς 50%, ως ποινή επειδή η Ινδία αγοράζει (φθηνότερο) ρωσικό και όχι (ακριβότερο) αμερικανικό πετρέλαιο. Δείχνοντας στο Νέο Δελχί ως πιο αξιόπιστη επιλογή την προσέγγιση με τη Μόσχα και το Πεκίνο από τη συμπόρευση μαζί της, η Ουάσινγκτον υπονομεύει η ίδια τις πολυετείς προσπάθειές της ο ινδικός ελέφαντας να σταθεί αντίβαρο στον αναδυόμενο κινεζικό δράκοντα.
Η επίσκεψη του Ναρέντρα Μόντι στην Κίνα για πρώτη φορά από το 2018 και η θερμή υποδοχή που του επιφυλάχθηκε εκεί, στην οποία ο ινδός πρωθυπουργός ανταποκρίθηκε με την ίδια θέρμη, εγκαινίασε και επίσημα την αναθέρμανση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, που είχαν παγώσει μετά από μια αιματηρή σύγκρουση συνοριοφυλάκων τους στα υψίπεδα των Ιμαλαΐων πριν πέντε χρόνια.
Παράλληλα, στη σκιά των δημόσιων επικρίσεων του Τραμπ ότι η Ινδία, αγοράζοντας πετρέλαιο από τη Ρωσία, χρηματοδοτεί τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία, ο Ναρέντρα Μόντι είχε μια εγκάρδια συνάντηση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην Τιαντζίν τη Δευτέρα, σε συνέχεια της τηλεφωνικής συνομιλίας των δύο ηγετών μετά τη συνάντηση του ρώσου προέδρου με τον αμερικανό ομόλογό του στην Αλάσκα και πριν την προγραμματισμένη για αργότερα φέτος επίσκεψη του Πούτιν στο Νέο Δελχί.
Το Μεγάλο Παιχνίδι με όρους μεγάλων παικτών. Στο οποίο άλλοι δεν εμπλέκονται πάντα με γνώμονα το δικό τους συμφέρον, αλλά ως πιόνια και διεκπεραιωτές αλλότριων επιδιώξεων.
Η ολιγόωρη στάση του Ναρέντρα Μόντι στην Αθήνα πριν δύο χρόνια, επιστρέφοντας ο ινδός πρωθυπουργός στο Νέο Δελχί μετά τη σύνοδο των BRICS στο Γιοχάνεσμπουργκ στις 26 Αυγούστου του 2023, σηματοδότησε, σύμφωνα με πηγές του Μαξίμου, την πρόθεση της κυβέρνησης «οι σχέσεις της Ελλάδας με την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη να αναβαθμιστούν σε στρατηγική συνεργασία». Ο Κυρ. Μητσοτάκης ήταν σαφέστερος ως προς το πραγματικό ζητούμενο. «Η Ελλάδα, καθώς βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, και ως κράτος μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, είναι σε ιδανική θέση για να αποτελέσει την πύλη της Ινδίας στην Ευρώπη», σημείωσε σε άρθρο του στους «Times of India».[3]
Εκτιμήθηκε, όχι άστοχα, ως μια κίνηση του «δυτικού μπλοκ, της Ουάσινγκτον ως κηδεμονεύουσας δύναμης» να αποσπάσει την Ινδία από «το μπλοκ που κηδεμονεύεται από το Πεκίνο» με δέλεαρ «το λιμάνι του Πειραιά, κύριος μέτοχος του οποίου είναι η κινεζική ναυτιλιακή εταιρεία Cosco Shipping».
Δεν απέδωσε. Το Νέο Δελχί δεν έδωσε συνέχεια. Η Αθήνα εισέπραξε άλλον ένα κακό βαθμό στις σχέσεις της με το Πεκίνο. Μένει αδιευκρίνιστο πόσο αποτιμήθηκε από τους υποκινητές του ο ετερόφωτος ζήλος του έλληνα πρωθυπουργού.
Σημειώσεις:
1. Στην ΕΠΟΧΗ, 6 Σεπτεμβρίου 2025.
2. Βλ. «Η Τουρκία, οι BRICS και οι άλλοι…», Η ΕΠΟΧΗ, 14 Σεπτεμβρίου 2024.
3. Βλ. «Δύο επισκέψεις, πολλά ερωτηματικά», Η ΕΠΟΧΗ, 10 Σεπτεμβρίου 2023.
