Καταθέτει ο Δημήτρης Χριστόπουλος, που του οφείλουμε το τραγικά επίκαιρο «Αν το Προσφυγικό ήταν πρόβλημα, θα είχε λύση» αλλά και το «Ταξίδι στο Κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο και δικαιώματα», την πίστη του στην αξία τόσο των long-reads δηλαδή γι αυτόν των βιβλίων όσο και σ’ εκείνη των «σύντομων εκλαϊκευτικών κειμένων που παρεμβαίνουν στα πράγματα με απλό και καίριο τρόπο». Και τούτο προσπερνώντας συνειδητά, πάντως βάζοντας σε παρένθεση τα άρθρα «σε περιοδικά που δυναστεύουν την κοινωνική έρευνα και καθορίζουν τα πανεπιστημιακά πράγματα εν κενώ αέρος».
Με αυτόν τον τρόπο, αφοπλίζει την ενδεχόμενη αντίρρηση αναγνώστη για τη μορφή βιβλίου μεν που συγκεντρώνει όμως, ακριβώς, αρθρογραφικές του παρεμβάσεις στον Τύπο ως δημοσίου διανοούμενου της Αριστεράς (ο χαρακτηρισμός από τα Προλεγόμενα του Στρατή Μπουρνάζου, που παρουσιάζει την προσέγγιση του Χριστόπουλου ως ευρισκόμενη στον αντίποδα του «εμβριθώς λογίου, κλεισμένου στον χρυσελεφάντινο πύργο του», αλλ’ ως στοχαστή που προσέρχεται στην δράση – πρώτιστα στις θεματικές των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – με μια λογική ότι «η κατανόηση και η ερμηνεία αποτελούν την κύρια οδό για να αλλάξουμε τα πράγματα». Αυτή ακριβώς η διάσταση της στράτευσης χαρακτηρίζει τον σταθερό, σχεδόν επίμονο δημόσιο λόγο του Χριστόπουλου, που διατηρούσε και στις πιο σκοτεινές στροφές – και δεν υπήρξαν λίγες αυτές, στην χρονικογραφούμενη δεκαετία 2015-2025! – την προσδοκία «να ξεπροβάλει η ρωγμή της ελπίδας».
Θα σταθούμε μια στιγμή σ’ αυτό ακριβώς το στοιχείο της προσέγγισης Χριστόπουλου στα πράγματα, από τις υποκλοπές και το κράτος δικαίου συνολικά κι από την υπεράσπιση των δικαιωμάτων (υποδειγματική η συνηγορία για την ιθαγένεια στα παιδιά των μεταναστών), μέχρι τους «νέους αλλά σκοτεινούς ορίζοντες» στα ελληνικά πανεπιστήμια δίπλα ακριβώς από την σταυροφορία εναντίωσης στην αστυνομία στο πανεπιστήμιο («μια γλυκιά τουρκική συνταγή») όταν σχεδιάζονται σε αλήστου μνήμης ΟΠΠΙ: Δεν περιορίζεται στην επισήμανση προβλημάτων ή και στην καταδίκη καταστάσεων, αλλά προσπαθεί να δείξει προς τα πού (αν κάπου…) μπορεί να υπάρχει διέξοδος.
Η ίδια, πάντως, ανάλογη θαρρούμε λογική χαρακτηρίζει και ανθρώπους /φιγούρες/χαρακτήρες με τους οποίους καταπιάνεται. Αλβανίας Αναστάσιο αλλά και Μωυσή Ελισσάφ, Αριστόβουλο Μάνεση, Χρήστο Ροζάκη και Ηλία Νικολακόπουλο. Αλλά και βιβλία στα οποία κατά καιρούς ξενάγησε, όπως «Η ιστορία μιας ματαίωσης» για τον Πολιτισμικό Ψυχρό πόλεμο στην μεταπολεμική Ελλάδα (του Στρ. Μπουρνάζου), ή τους «Δωσίλογους» του Μεν. Χαραλαμπίδη, ή την «Σοσιαλδημοκρατία σήμερα» του Ξεν. Κοντιάδη και τη «Χαμένη τιμή της δημοσιογραφίας» του Γιάννη Παντελάκη…
Πέρα και πάνω απ’ αυτά, βλέποντας «χρόνια δοκιμασίας [να] φεύγουν, χρόνια μεγαλύτερης δοκιμασίας ήρθαν κι έρχονται» – εντελώς χαρακτηριστικά, στο ακροτελεύτιο τμήμα του βιβλίου, «Ο κόσμος αλλιώς», που ξεκινά με μια εικόνα του κόσμου όπως διδάσκεται στα σχολεία της Κίνας, δηλαδή εντελώς διαφορετικά από την Δυτική/Μερκατοριανή προβολή, και επισκέπτεται το φαινόμενο της κρίσης η οποία τελικά αποδεικνύεται μετάβαση, χρειάστηκε να προσθέσει μια παράγραφο «Επί του πιεστηρίου» για τον πόλεμο Ιράν-Ισραήλ.
Με την κατακλείδα «οι πόλεμοι αυτοί δεν είναι δικοί μας» – ο Χριστόπουλος ομολογεί ότι το βιβλίο αυτό το αντιμετωπίζει ο ίδιος ως «ένα μικρό όπλο στον μεγάλο αγώνα». Ποιον αγώνα, όμως; Τον αγώνα της αφύπνισης στα θέματα πέραν της καθημερινότητας, τα οποία όμως θέματα προσδιορίζουν την ζωή αύριο. Θέλουμε/δεν θέλουμε. Ελπίζει – και στρατεύεται σ’ αυτό, και καλεί σε συστράτευση τον αναγνώστη – σε αναζήτηση «μικρών νικών στον ωκεανό της μεγάλης ήττας», οι οποίες όμως προκειμένου να υποστασιοποιηθούν προϋποθέτουν να υπάρχει μια μεγάλη αφήγηση. (Την οποία αφήγηση, μην αυταπατώμεθα, προτείνουν στο δικό τους πεδίο οι Τραμπ του κόσμου τούτου. Μιας και ο Δημ. Χριστόπουλος φιλοξενεί τον χάρτη βάσει του οποίου μαθαίνουν τον κόσμο τα Κινεζάκια, θα προσθέταμε «και οι Σι του αύριο»).
Με αυτήν λοιπόν τη λογική, ο Χριστόπουλος παίρνει χέρι-χέρι τον αναγνώστη και τον καλεί να ξαναδεί την Ελλάδα και την ταραγμένη γειτονιά της: Μακεδονικό, ελληνοτουρκικά, ελληνοαλβανικά. Με ένα στοίχημα μετριοπάθειας αλλ’ όχι και επανάπαυσης: Το λέει για τα Αλβανικά, πλην ισχύει γενικότερα – «το μέλλον διαρκεί περισσότερο». Καλεί με ακόμη μεγαλύτερη ένταση στην προσέγγιση – με ειλικρίνεια: ένα αγαθό εν απολύτω ανεπαρκεία! – του Προσφυγικό/Μεταναστευτικού με όλα όσα αφήνεται να επικαλύψει: «Στο βαθύτερο σημείο της Μεσογείου [φρέαρ των Οινουσών, 5270 μέτρα] η τιμή της Ελλάδας και της Ευρώπης» παρατηρεί, με αφορμή την φρικτή-χαλαρή συνέργεια των ελληνικών αρχών στο ναυάγιο της Πύλου και πώς «μαθηματικά οδηγεί στον εκφασισμό των κοινωνιών» μια τέτοια στάση.
Δεν παραλείπει, τέλος, να πλεύσει και στα παράξενα νερά του ελληνικού πολιτικού συστήματος – και μάλιστα της καημένης της Αριστεράς, «μουδιασμένης στην συγκυρία» –, νερά που κατάφεραν να είναι ταυτόχρονα ταραγμένα και λιμνάζοντα, παρά την κρίση νομιμοποίησης που αντιμετωπίζει απέναντι η ψευδεπίγραφα φιλελεύθερη κυβέρνηση μιας Δεξιάς που ανακαλύπτει την γοητεία της Ακροδεξιάς. Ενώ η ίδια η Αριστερά απειλείται με το μέγιστο των προβλημάτων: να καταστεί κοινωνικά irrelevant…
Δεν το επικαλείται ο ίδιος ο Χριστόπουλος – τουλάχιστον δεν το ανακαλύψαμε στις σελίδες του … – αλλ’ εντέλει μας φαίνεται ότι ακολουθεί του Ζακ Ντελόρ την θεωρητική και πρακτική συνάμα προσέγγιση στην πολιτική: Την προσέγγιση του ποδηλάτη, που πρέπει συνεχώς να κάνει πεντάλ, αλλιώς θα πέσει! Αν ο σκεπτόμενος πολίτης αποστασιοποιηθεί σήμερα από τα δρώμενα της εποχής, θα πάψει να είναι πολίτης. Τα «Χρόνια δοκιμασίας» λειτουργούν προς την αντίθετη ακριβώς κατεύθυνση.
Αντώνης Παπαγιαννίδης
K-REPORT
