Το Δημοκρατικό Κόμμα συνετρίβη από την αδυναμία του να εκφέρει ένα λόγο που να απαντά στα πραγματικά προβλήματα των πολιτών, σε μια χώρα όπου η οικονομία αναπτύσσεται αλλά η ζωή των πολλών γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Δέκα μέρες μετά τις αμερικανικές εκλογές, υπάρχει πλέον μια πρώτη σαφή εικόνα για το τι έχουμε να περιμένουμε από τη δεύτερη διακυβέρνηση Τραμπ. Η επιλογή των βασικών υπουργών και των βασικών στελεχών της διοίκησης παρέχουν ήδη ένα καθαρό στίγμα.
Ο Τραμπ υλοποιεί τις υποσχέσεις του χωρίς τα θεσμικά αντίβαρα που υπήρχαν στην πρώτη του θητεία: πλέον η Βουλή των Αντιπροσώπων, η Γερουσία και το Ανώτατο Δικαστήριο ελέγχονται από τον ίδιο, επιτρέποντας του να εφαρμόσει πλήρως το πρόγραμμα του με ένα τρόπο που δικαιολογημένα τρομάζει την Ευρώπη.
Έχει όμως σημασία όχι μόνο να δει κανείς γιατί κέρδισε ο Τραμπ αλλά και τις αιτίες της συντριβής του Δημοκρατικού Κόμματος και της Κάμαλα Χάρις ακόμη και στα παραδοσιακά ακροατήρια των Δημοκρατικών. Το γιατί αυτά τα ακροατήρια γύρισαν την πλάτη στη Χάρις έχει μεγάλη σημασία να εντοπιστεί και να αναλυθεί όχι μόνο για τις ΗΠΑ αλλά και για τις προοδευτικές δυνάμεις στην Ευρώπη.
Το Δημοκρατικό Κόμμα έχασε για πολλούς λόγους και όχι, όπως ορισμένοι λένε, από «τις υπερβολές της woke ατζέντας». Αρχικά, γιατί δεν παραιτήθηκε έγκαιρα ο Πρόεδρος Μπάιντεν από την κούρσα ώστε να γίνουν κανονικές προκριματικές εκλογές και να επιλεγεί ο καλύτερος υποψήφιος. Η Κάμαλα Χάρις, εξαφανισμένη ως Αντιπρόεδρος, παρουσιάστηκε έτσι ως η λύση της τελευταίας στιγμής. Το Δημοκρατικό Κόμμα συνετρίβη από την αδυναμία του να εκφέρει ένα λόγο που να απαντά στα πραγματικά προβλήματα των πολιτών, σε μια χώρα όπου η οικονομία αναπτύσσεται αλλά η ζωή των πολλών γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Έχασαν γιατί δεν ασχολήθηκαν με τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Αμερικανών. Έχασαν επίσης γιατί δεν μπόρεσαν να διατυπώσουν μια προοδευτική πρόταση για το μεταναστευτικό. Κατά βάση, όταν ο Τραμπ παρουσίαζε το πρόγραμμα του, η Χάρις απλά απαντούσε/αντιδρούσε στον Τραμπ. Σίγουρα εξάλλου δεν την βοήθησε η στήριξη από τoυς αστέρες της showbusiness, όπως η Jennifer Lopez ή ο Lebron James. Τι σχέση έχουν αυτοί οι εκατομμυριούχοι με τον απλό λαό; Πόσο μπορούν να τον εκφράσουν;
Η Χάρις εμφανίστηκε χωρίς συνεκτικό σχέδιο, χωρίς συγκεκριμένο ολοκληρωμένο πρόγραμμα, χωρίς να μπορεί να αγγίξει τις πλατιές εργατικές μάζες που μαζικά ψήφισαν για τον Ντόναλντ Τραμπ. Η ατζέντα της Χάρις περιορίστηκε σε ταυτοτικές πολιτικές, χωρίς όμως να μπορεί να τις εντάξει σε ένα συνολικότερο προοδευτικό σχέδιο. Δεν φταίει λοιπόν η woke ατζέντα για την ήττα, ούτε οι τάχα υπερβολές της. Γενικά, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η διεκδίκηση τους δεν μπορεί ποτέ να είναι λάθος για κάθε προοδευτικό άνθρωπο. Το πρόβλημα είναι όταν ο πολιτικός λόγος δεν μπορεί να βρει ευρύτερες αναφορές σε ένα συνολικό προοδευτικό σχέδιο για την κοινωνία και την οικονομία.
Και στην χώρα μας , ακούσαμε από πολλές μεριές, από την ακροδεξιά ως την κεντροαριστερά, για τις «υπερβολές». Πέραν της καταφανούς υποκρισίας να αποδίδεται η ήττα του άλλοτε κραταιού Δημοκρατικού Κόμματος σε μια πολιτική προάσπισης ταυτοτήτων και δικαιωμάτων, η διατύπωση υποκρύπτει μια βαθιά συντηρητική αντίληψη που στρέφεται κατά των κατακτήσεων των τελευταίων χρόνων, τις οποίες η αφήγηση αυτή παρουσιάζει εμμέσως ως υπαίτιες της παρακμής του προοδευτικού χώρου. Δίνουν επίσης εξίσου υποκριτικά μαθήματα του τι πρέπει να … περιέχει μια πετυχημένη προοδευτική ατζέντα: σίγουρα όχι -κατά αυτούς- τα δικαιώματα.
Αυτό που συνέβη στην Αμερική, έχει την αντιστοίχιση του και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού : στην αδυναμία άρθρωσης ενός συνεκτικού προγραμματικού λόγου σε προοδευτική κατεύθυνση από την Ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, η οποία στις περισσότερες χώρες βρίσκεται σε βαθιά κρίση.
Δεν μπορεί να απευθύνεσαι μόνο στα υψηλής παιδείας ακροατήρια και στις ελίτ. Η απώλεια της στήριξης της εργατικής τάξης, γεγονός που συναντάμε σε πολλά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη, είναι ασυγχώρητη για τον προοδευτικό χώρο. Αλλιώς χαρίζεται στην δεξιά και μάλιστα στην ακροδεξιά εκδοχή, οι οποίες επικαλούνται την επιστροφή στην ασφάλεια του παρελθόντος, στις παραδοσιακές αρχές και αξίες (βασισμένες σε μια ουτοπική αντίληψη ενός κόσμου που πλέον έχει εκλείψει) και τον εθνικισμό.
Μαριλένα Κοππά
