Όταν την περίοδο της ενεργειακής κρίσης η χώρα μας κατέρριπτε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο στην αύξηση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας όσοι ασκούσαμε κριτική στο χρηματιστήριο ενέργειας, δηλαδή στον τρόπο που διαμορφώνεται η τιμή στην χονδρική αγορά, μας απαντούσαν ότι ήταν έκτακτες οι συνθήκες και ότι άλλοι εξωγενείς παράγοντες και διεθνείς συνθήκες ήταν η βασική αιτία της αύξησης των τιμών. Σήμερα βλέπουμε πάλι η χώρα μας να πρωταγωνιστεί σ’ αυτό το ράλι των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειες, μόνο που σήμερα δεν υφίστανται οι αντίστοιχες διεθνείς συνθήκες, μήπως τελικά το ίδιο το μοντέλο της αγοράς ενέργειας, δηλαδή το χρηματιστήριο ενέργειας, από μόνο του συνιστά ένα σύγχρονο κερδοσκοπικό μηχανισμό οποίος σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά της εγχώριας αγοράς δημιουργεί ξανά αυτή την εκτίναξη των τιμών;
Η απάντηση της κυβέρνησης είναι να σκέφτεται ακόμη και την επιβολή έκτακτης φορολόγησης των υπερκερδών, αλλά σε καμιά περίπτωση την παρέμβαση και την αναμόρφωση του ίδιου του χρηματιστηρίου ενέργειας. Πρώτα λοιπόν διαμόρφωσαν τις συνθήκες της καρτελοποίησης της αγοράς, διευκόλυναν την κερδοσκοπία, έβαλαν εμπόδια στην δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων, δεν προώθησαν την δυνατότητα διμερών συμβολαίων ανάμεσα σε ενεργοβόρες επιχειρήσεις και παραγωγούς ενεργείας και τώρα έρχονται εκ των υστέρων υποκριτικά, καθυστερημένα και ενώ το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας απειλεί νοικοκυριά και επιχειρήσεις να μιλήσουν για κάποια φορολογία.
Τα μέτρα που είχανε παρθεί το προηγούμενο διάστημα και που ενδεχομένως να επανέλθουν, δεν παρεμβαίνουν σε αυτό καθαυτό το μοντέλο της αγοράς ενέργειας, αλλά έρχονται όπως έγινε στην πρώτη φάση να αφήσουν ανεξέλεγκτο τον μηχανισμό της και να επιδοτήσουν τις τιμές βάσει των οποίων πληρώνονται αυτοί οι οποίοι εμπορεύονται την αγορά ηλεκτρικής. Σήμερα μας λένε ότι η αιτία είναι οι ελλιπείς διασυνδέσεις των κρατών ή οι ακραίες θερμοκρασίες όμως τελικά μια καλύτερη παρατήρηση των δεδομένων μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως εκείνο που πάσχει αυτή τη στιγμή είναι το ισχύον μοντέλο. Το αγαθό της ενέργειες δεν μπορεί να είναι απλά και μόνο ένα εμπορεύσιμο αγαθό, είναι ένα βασικό Δημόσιο αγαθό με βάση το οποίο κρίνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό ίδια η ανάπτυξη, η ενεργειακή Δημοκρατία, η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον. Και κατ΄ επέκταση η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Κατά συνέπεια απαιτούνται ισχυρές δημόσιες πολιτικές που να αντιμετωπίζουν το αγαθό της ενέργειας με έναν διαφορετικό τρόπο από ότι τα υπόλοιπα εμπορεύσιμα αγαθά. Αυτή η συζήτηση δεν αφορά μόνο την Ελλάδα αλλά σίγουρα μπορεί να αποτελέσει ένα στόχο για αλλαγές στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό το οποίο επείγει σήμερα να δούμε σε σχέση με την εγχώρια πραγματικότητα είναι το να μπορέσουμε τουλάχιστον να διεκδικήσουμε εκείνες τις αλλαγές που θα περιορίσουν ως ένα βαθμό αυτή το νέο κύμα κερδοσκοπίας και αισχροκέρδειας που πληρώνουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά Η παρούσα κυβέρνηση δεν μπορεί να ακολουθήσει ένα τέτοιο δρόμο γιατί ιδεοληπτικά υπερασπίζεται το σημερινό μοντέλο ηλεκτρικής ενέργειες έτσι όπως αυτό αποτυπώνεται στον τρόπο λειτουργίας του χρηματιστήριου ενέργειας, πρόκειται για ένα σκληρό δογματισμό. Υπάρχει άμεση η ανάγκη να δοθεί η δυνατότητα διμερών συμβολαίων ανάμεσα στις μεγάλες ενεργοβόρες εταιρείες και τους παραγωγούς ενέργειες. μεροληπτικά να βοηθηθούν οι ενεργειακές κοινότητες και τα συστήματα αυτοπαραγωγής. Να υπάρξει πλαφόν κέρδους ανάλογα με την κάθε μορφή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλιώς ο μεγάλος χαμένος θα είναι η ελληνική κοινωνία, τα νοικοκυριά και επιχειρήσεις την ίδια ώρα που κάποιοι ισχυροί στο χώρο της ηλεκτρικής ενέργειες θα κερδίζουν χωρίς προηγούμενο. Δεν αρκεί μόνο η φορολόγηση εκ των υστέρων αλλά απαιτούνται βαθιές παρεμβάσεις και αλλαγές εκ των προτέρων. Κατά τα αλλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη βαδίζοντας στον δρόμο της «βιώσιμης» ανάπτυξης αρχίζει και συζητά την κατασκευή μικρών πυρηνικών τσέπης στη χώρα μας.
Πάνος Σκουρλέτης
