Μπορεί να συνδεθεί η «δεκαετία της Ακροδεξιάς», με την αυξανόμενη «λαϊκή απόσυρσή» και το στένεμα του «κοινωνικού ορίζοντα»; Κατά την προσέγγιση μας, ναι.
Η ακροδεξιά σε Ελλάδα και Ευρώπη, ειδικά στις ευρωεκλογές που διαθέτουν τα χαρακτηριστικά των εκλογών δεύτερης τάξης, την τελευταία δεκαετία σαρώνει. Ενδεικτικό παράδειγμά και ταυτόχρονα σημείο αναφοράς για την διεθνή -κατά βάση μετριοπαθή και μετρημένη- βιβλιογραφία (λ.χ. Mudde, Tagief) είναι η Γαλλία και η περίπτωση Λεπέν.
Στις δύο τελευταίες ευρωεκλογές (2014, 2019) ο κομματικός σχηματισμός της κατέκτησε την πρώτη θέση, κάτι που αναμένεται -σύμφωνα με τις εκεί δημοσκοπήσεις- να πετύχει ξανά και στις φετινές. Επιπροσθέτως η Λεπέν έχει καταφέρει να «κοντράρει» τον Μακρόν και κατά αρκετούς πολιτικούς αναλυτές θεωρείται εν αναμονή πρόεδρος.
Ερχόμενοι στην Ελλάδα και στα κόμματα του αντίστοιχου χώρου -με τις διαφορές που έχουν μεταξύ τους-, δηλαδή των κομμάτων «δεξιά της δεξιάς» (Γεωργιάδου, 2019), παρατηρούμε την εδραίωση και ενδυνάμωση τους. Το 2014, η Χρυσή Αυγή ήρθε τρίτο κόμμα (9,39%) εκλέγοντας τρεις ευρωβουλευτές και οι Ανεξάρτητοι Έλληνες (3,46%) εκλέγοντας έναν ευρωβουλευτή (συνυπολογίζοντας δε και τον ΛΑΟΣ που έμεινε εκτός ευρωβουλής το ποσοστό τους ξεπερνά το 15%). Το 2019 Χρυσή Αυγή -με δύο ευρωβουλευτές- και Ελληνική Λύση -με έναν ευρωβουλευτή-, διατήρησαν αθροιστικά τον χώρο της ακροδεξιάς στην τρίτη θέση. Στις προσεχείς ευρωεκλογές, βάσει των ερευνών κοινής γνώμης, ο συγκεκριμένος κομματικός χώρος αναμένεται να έχει αυξημένα -σε σχέση με το 2019, αλλά και τις εθνικές εκλογές του 2023- ποσοστά.
Παρατηρείται μια συνέπεια και σταθερότητα με ενδεχομενικές ανοδικές τάσεις. Υπό αυτήν την έννοια στις εκλογές της 9ης Ιουνίου, όπως διαφαίνεται, θα κλείσει για τον ακροδεξιό χώρο ένας πολύ επιτυχημένος δεκαετής κύκλος. Ως βασικό λόγο αυτής της εκλογικής επιτυχίας του ακροδεξιού χώρου θεωρούμε την επιβολή της ατζέντας που αυτή επιθυμεί με τους όρους που την ευνοούν. Προμετωπίδα της ακροδεξιάς ατζέντας ήταν το ταυτόχρονα κυρίαρχο θέμα για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή τη δεκαετία, δηλαδή το προσφυγικό. Σε αυτό το πεδίο η Ακροδεξιά όχι μόνο κατάφερε να θέσει τους όρους συζήτησης αλλά να δημιουργήσει πολιτικές πράξεις σύμφωνες ή παραπλήσιες με τους στόχους της.
Τι κατάφερε επομένως αυτά τα δέκα χρόνια η Ακροδεξιά; Να παράξει πολιτική σε ένα θέμα που ταυτόχρονα αποτελεί θεμελιώδη στοιχείο του φαντασιακού της και είναι άμεσα ορατό σε όλη την κοινωνία.
Ας αναλογιστούμε, ρητορικά και αναστοχαστικά: πότε ήταν η τελευταία φορά που η αντίπερα όχθη του πολιτικού δίπολου Αριστερά-Δεξιά, δηλαδή η πολιτική οικογένεια της Αριστεράς (από πολιτική οικολογία μέχρι σοσιαλδημοκρατία και ριζοσπαστική αριστερά μέχρι κομμουνιστικές/κομμουνιστογενείς οργανώσεις), πέτυχε κάτι αντίστοιχο;
Κατά την ανάλυση μας, τόσο για τον ελλαδικό όσο και για τον ευρωπαϊκό χώρο έχει χαθεί ο κατά Τραβέρσο «ορίζοντας της προσμονής», η πίστη με άλλα λόγια σε προοπτικές/στόχους που περιλαμβάνουν αιτήματα για κοινωνική δικαιοσύνη, ενίσχυση του κράτους-πρόνοιας έως -για κάποιους πιο ρομαντικούς χώρους- την επανάσταση.
Το σημείωμα, έστω τηλεγραφικά, ελπίζουμε να κατέδειξε ορισμένα μόνο από τα σημεία πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού που υπάρχουν.
Ο Θανάσης Δημάκας είναι υποψήφιος δρ Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
