Αποανάπτυξη σημαίνει απελευθέρωση από το δόγμα της οικονομικής ανάπτυξης – από τον μονόδρομο της αύξησης του ΑΕΠ με κάθε κόστος. Απελευθέρωση από τη φαντασίωση ότι για να ζήσουμε καλά χρειαζόμαστε όλο και περισσότερα, χωρίς όριο, χωρίς τέλος. Απελευθέρωση επίσης από την τυραννία των οικονομολόγων και των τεχνοκρατών που θέλουν να μας πείσουν ότι πρώτα και πάνω από όλα είμαστε μια ‘εθνική οικονομία’ με νόμους προσφοράς και ζήτησης, και όχι μια κοινωνία, ένα σύνολο από ανθρώπους με ανάγκες και αξίες, η μοίρα της οποίας καθορίζεται από την ποιότητα των σχέσεων μεταξύ μας, και με το περιβάλλον που έμελλε να μας φιλοξενεί. […]
Ως λέξη η αποανάπτυξη πρωτοειπώθηκε από τα χείλη του γάλλου διανοούμενου Αντρέ Γκορζ το 1972, και στην συνέχεια έγινε σλόγκαν ακτιβιστών στην πόλη της Λυόν στα τέλη του 20ου αιώνα, πριν την πάρει στα χέρια του ο Γάλλος οικονομολόγος και ανθρωπολόγος Σερζ Λατούς και την καταστήσει δημοφιλή με τα βιβλία του. Ωστόσο οι ρίζες της, και το περιεχόμενό της συνδέονται με αξίες και προτάγματα τα οποία βρίσκει κανείς σε πλήθος φιλοσοφιών, διδαχών και πνευματικών ρευμάτων֗ από την αρχαία Ελληνική γραμματεία, τον Βουδισμό, τον Ταοισμό ή τον πρώιμο Χριστιανισμό και το Ισλάμ, έως τους ρομαντικούς του Λόρδου Βύρωνα και τις αναρχοφεμινίστριες της Έμμα Γκόλντμαν, ή συγγραφείς σαν τον Τολστόι και πολιτικούς ηγέτες σαν τον Γκάντι. […]
Αν τα παραπάνω εισαγωγικά σας κάνουν να σκέφτεστε ότι η αποανάπτυξη είναι μια ρομαντική ανασύσταση ξεχασμένων ιδεών που ο καιρός τους πια πέρασε, ή μια ουτοπική και ανεφάρμοστη πρόταση για το μέλλον, η απάντησή μας είναι, και αυτό είναι το κεντρικό επιχείρημα του βιβλίου που κρατάτε στα χέρια σας, ότι η αποανάπτυξη είναι η μόνη εφικτή απάντηση στην πολύπλευρη κρίση την οποία βιώνουμε. […] Η πρόταση που έχουμε προς το ελληνικό κοινό είναι: ή αλλάζουμε μοντέλο -γιατί όχι πρώτα εμείς εδώ στην Ελλάδα δείχνοντας τον δρόμο στους άλλους, ανακτώντας μια μεσογειακή σοφία του παρελθόντος και δίνοντάς της σύγχρονο πρόσημο με πολιτικό και οικονομικό περιεχόμενο;- ή βλέπουμε τον δυτικό πολιτισμό να καταρρέει και καταρρέουμε κι εμείς μαζί του. […]
Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, στο τέταρτο του κεφάλαιο, παρουσιάζει ορισμένες από τις προτάσεις καταλύτες στην κατεύθυνση της αποανάπτυξης: ένα πράσινο και κοινωνικό πρόγραμμα επενδύσεων, ένα καθολικό βασικό εισόδημα, πολιτικές για την ανάκτηση και ανασυγκρότηση των κοινών, μείωση των ωρών εργασίας, φορολόγηση του μεγάλου πλούτου και των μεγάλων εισοδημάτων καθώς και της χρήσης φυσικών πόρων με αναδιανομή των εσόδων προς τα κατώτερα στρώματα, αλλαγές στο πως εισέρχεται και κατανέμεται το χρήμα στην οικονομία, και πολιτικές για την αναζωογόνηση της υπαίθρου. Αυτές, καθώς και οι υπόλοιπες πολιτικές προτάσεις του βιβλίου, στοχεύουν στο να αλλάξουν την οργάνωση της οικονομίας, διατηρώντας παράλληλα την κοινωνική συνοχή υπό συνθήκες οικονομικής επιβράδυνσης και βάζοντας σε προτεραιότητα την επίτευξη κοινωνικών στόχων έναντι των οικονομικών.
Γιώργος Καλλής – Άγγελος Βαρβαρούσης – Πάνος Πετρίδης
* Προδημοσίευση από βιβλίο The case for degrowth (Polity Press, 2020) που θα κυκλοφορήσει από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
