«Κατά την κοινωνική παραγωγή την οποία επιτελούν οι άνθρωποι, εισέρχονται σε καθορισμένες σχέσεις που είναι απαραίτητες και ανεξάρτητες από την θέλησή τους. Αυτές οι σχέσεις παραγωγής αντιστοιχούν σε ένα καθορισμένο στάδιο ανάπτυξης των υλικών δυνάμεων παραγωγής τους. Το σύνολο αυτών των σχέσεων παραγωγής συνθέτει την οικονομική δομή της κοινωνίας, η οποία συνιστά την πραγματική βάση πάνω στην οποία ορθώνεται ένα νομικό και πολιτικό εποικοδόμημα, στο οποίο αντιστοιχούν διαφορετικές μορφές κοινωνικής συνείδησης. Σε ένα ορισμένο στάδιο της ανάπτυξής τους, οι υλικές δυνάμεις παραγωγής στην κοινωνία έρχονται σε σύγκρουση με τις υφιστάμενες σχέσεις παραγωγής ή -κάτι που αποτελεί απλώς μια νομική έκφραση του ίδιου πράγματος- με τις σχέσεις ιδιοκτησίας εντός των οποίων λειτουργούσαν προηγουμένως. Από μορφές ανάπτυξης των δυνάμεων παραγωγής, αυτές οι σχέσεις μετατρέπονται σε δεσμά των δυνάμεων αυτών. Τότε ακολουθεί μια περίοδος κοινωνικής επανάστασης. Με την αλλαγή της οικονομικής βάσης, ολόκληρο το τεράστιο εποικοδόμημα μεταμορφώνεται περισσότερο ή λιγότερο ραγδαία»
Καρλ Μαρξ, «Κριτική της πολιτικής οικονομίας» (1859)
Πριν πολλά πολλά χρόνια, όταν οι άνθρωποι έγραφαν κείμενα προσπαθώντας να αναλύσουν τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά φαινόμενα, για να ορίσουν τους κοινωνικούς και οικονομικούς επικαθορισμούς που υφίσταντο αλλά κυρίως για να αλλάξουν τον κόσμο, για καλή τους τύχη δεν υπήρχε το Tik Tok, το Instagram, το Twitter και ο Κασσελάκης, που θα τους απέτρεπαν από αυτήν την προσπάθεια. Από ένα τέτοιο κείμενο λοιπόν άντλησα μία μικρή παράγραφο για την εισαγωγή αυτού που θέλω να γράψω παρακάτω.
Η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, στο πρόσφατο παρελθόν, έκανε ευαγγέλιο τις υποτίθεται έξυπνες στρατηγικές προσέγγισης του κοινού, τις επικοινωνιακές τακτικές που θα κερδίσουν τις εντυπώσεις, και άφησε πίσω την πολιτική ιδεολογία και τα αναλυτικά εργαλεία της αριστεράς. Στο όνομα ενός θολού και εντελώς απροσδιόριστου νέου πολιτικού λόγου που όλα είναι στρογγυλεμένα, σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τις κοινωνικές αιχμές της ανισότητας. Την ίδια, παντελώς αποτυχημένη, στρατηγική ακολουθεί και η νέα ηγετική ομάδα. Προφανώς, αν επαναλάβεις το ίδιο σφάλμα πάνω από τρεις φορές, κάτι θα συμβεί και θα γίνει σωστό. Κόντρα σε ό,τι έχει αποδείξει το σύνολο των επιστημών.
Ερωτήματα
Δυστυχώς, σε αυτή τη συνθήκη, μετά από δύο οδυνηρές εκλογικές ήττες και μία αποχώρηση, έχω μόνο ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν άμεσα και με πειστικό τρόπο.
Στη βάση ποιας ανάλυσης μπορούμε να μιλήσουμε για το σήμερα; Με ποιον τρόπο και με ποιες πολιτικές έννοιες μπορούμε να κάνουμε ελκυστική μια κουβέντα που θα κινεί το ενδιαφέρον όλων όσοι θαλασσοπνίγονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θεωρώντας πως εκεί κυλάει η ζωή, ενώ την ίδια στιγμή αγνοούν τη συντριπτική πλειονότητα όσων πραγμάτων και συνθηκών τούς επηρεάζουν; Πώς θα συνομιλήσουμε με τις τάξεις τα συμφέροντα των οποίων θέλουμε να υπερασπίσουμε; Πώς θα απαλλαγούμε από την εθνική αφήγηση που στήνει θεατρικές παραστάσεις στο εξωτερικό για να αλλάξει η ατζέντα της φτώχειας και της αναξιοπρέπειας στο εσωτερικό; Ποιες μέριμνες πρέπει να πάρουμε έτσι ώστε να κερδηθεί η μάχη της συλλογικής ευημερίας έναντι της ατομικής, η μάχη της γνώσης και της δημόσιας συμπεριληπτικής παιδείας έναντι της «αριστείας»;
Θα συζητήσουμε με τους/τις νέους/νέες για τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν στον εργασιακό τους βίο, για την αδυναμία τους να βρουν ένα αξιοπρεπές σπίτι που δεν θα απαιτείται να δώσουν το ένα τους νεφρό για να το συντηρήσουν, για την ανάγκη τους να έχουν μια ζωή με ευτυχία και όχι μια ζωή που θα δίνει καθημερινή μάχη για την επιβίωση;
Θα διεκδικήσουμε το δικαίωμα στην εργασία όχι ως μορφή γαλέρας αλλά ως δουλειά μέσα από την οποία απορρέουν δικαιώματα και αξιοπρεπείς μισθοί; Θα ζητήσουμε την κατάργηση όλων των μορφών ελαστικής (δηλαδή ακραία εκμεταλλευτικής) εργασίας έτσι ώστε οι εργαζόμενοι/ες να μπορούν να οργανώσουν την ζωή τους με σταθερότητα και να έχουν ελεύθερο χρόνο;
Θα μιλήσουμε για υψηλή φορολόγηση του εφοπλιστικού κεφαλαίο, των εταιρειών παραγωγής και διανομής ρεύματος, των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών, των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ;
Θα βάλουμε φραγμό σε κάθε μικρή ή μεγάλη εταιρεία που υποβιβάζει το περιβάλλον, στο όνομα μιας αόρατης ανάπτυξης κι ενός ορατού ακατάσχετου πλουτισμού;
Θα ζητήσουμε τον διαχωρισμό εκκλησίας-κράτους και την απόσυρση των θρησκευτικών βιβλίων από τα σχολεία που ο μόνος μαθησιακός στόχος τους είναι ο προσηλυτισμός; Θα ζητήσουμε να πέσει ο φράχτης στον Έβρο και να σταματήσουν οι επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών στα σύνορα της χώρας;
Απαξίωση
Τα ερωτήματα είναι ενδεικτικά και δεν καταλαμβάνουν όλα το πλαίσιο θέσεων ενός αριστερού κόμματος. Πιστεύω πως η απάντηση σε αυτά θα είναι σε συντριπτικό ποσοστό καταφατική από το νέο πολιτικό σχηματισμό που έχει δημιουργηθεί, όπως επίσης πιστεύω πως το έλλειμμα μιας αξιόπιστης, μαχητικής κινηματικής, πράσινης αριστεράς, θα μπορέσει η Νέα Αριστερά να το καλύψει.
Κόντρα σε έναν ακροκεντρώο χυλό που έδειξε τα όριά του κι έναν θολό προοδευτισμό που δεν απαντά σε κανένα καίριο ερώτημα από αυτά που μπαίνουν στη σημερινή κοινωνία της ακραίας εκμετάλλευσης. Ή μάλλον απαντά με ένα συντηρητικό τρόπο που τον βαφτίζει πρόοδο και μάλιστα κεντροαριστερή.
Σήμερα, όσο ποτέ, είναι φανερό πως οι δυνάμεις παραγωγής είναι δέσμιες των σχέσεων παραγωγής που οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής έχουν διαμορφώσει προς όφελός τους. Και δεν είναι διατεθειμένοι, οι ιδιοκτήτες, να μοιραστούν ούτε τον αέρα που αναπνέουν με τους/τις εργαζόμενους/ες.
Αν για κάποιους όψιμους της «αριστεράς» αυτό είναι λόγια του αέρα ή pummaro, τότε δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο πρέπει να αγωνιστούμε ή να διεκδικήσουμε σ’ αυτή τη ζωή. Θα ρυθμίζονται όλα από το αόρατο χέρι της αγοράς και η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας θα μένει ανικανοποίητη. Γιατί η ρύθμιση αυτή θα αφορά μόνο την μειοψηφία των ιδιοκτητών του κεφαλαίου.
Η απαξίωση των ιδεών της αριστεράς, η απαξίωση της αναγκαιότητας για οργανωμένη απάντηση απέναντι στη νεοφιλελεύθερη επίθεση, η απαξίωση των αγώνων που δόθηκαν και πρέπει να συνεχίσουν να δίνονται, έχει ως μόνο σκοπό να μετατρέψει την αριστερά σε μουσειακό πολιτικό σχήμα.
Η προσπάθεια έχει ξεκινήσει
Η προσπάθειά μας όμως έχει ξεκινήσει, και σ’ αυτή τη προσπάθεια προσερχόμαστε με την πείρα των λαθών μας, που δεν ήταν και λίγα, με την ελπίδα να συμβάλλουμε στη δημιουργία ενός πολιτικού χώρου που θα είναι απελευθερωμένος από έναν άκρατο κυβερνητισμό και από μια αρχηγολατρεία η οποία στο κοντινό παρελθόν μάς στοίχισε πολλά.
Στην Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο, η εθνικιστική ακροδεξιά δείχνει να έχει πάρει το πάνω χέρι. Όσοι κι όσες νομίζουν πως αυτό θα ηττηθεί με βιντεάκια στα σόσιαλ και λαϊκίστικες εκφωνήσεις για προβλήματα της κοινωνίας, είναι βαθιά νυχτωμένοι.
Η τομή ήταν πάντα μία: ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία. Και όλοι και όλες θα πρέπει να πάρουμε θέση επ’ αυτού. Τα υπόλοιπα είναι pummaro.
Ο Χρήστος Καραγιαννίδης είναι π. βουλευτής Δράμας
