Το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στον φιλόξενο χώρο του Ινστιτούτου Eteron η πρώτη επίσημη συνάντηση της «Δέσμης Ενεργειακών Κοινοτήτων Ελλάδας». Για πρώτη φορά συγκεντρώθηκαν στην Αθήνα εκπρόσωποι Ενεργειακών Κοινοτήτων από όλη τη χώρα, ώστε να θέσουν τα θεμέλια στη δημιουργία του συλλογικού τους φορέα.
Τι είναι οι ενεργειακές κοινότητες
Οι ενεργειακές κοινότητες (ΕΚΟΙΝ) είναι συνεταιρισμοί ευρείας κοινωνικής βάσης με σκοπό την προώθηση της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ) στον ενεργειακό τομέα, δηλαδή την παραγωγή ενέργειας από τους ίδιους τους καταναλωτές για την κάλυψη των αναγκών τους. Λειτουργούν όπως κάθε συνεταιρισμός: Πολλοί άνθρωποι, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις κοινές οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες και επιδιώξεις τους, δημιουργούν μία συνιδιόκτητη και δημοκρατικά διοικούμενη επιχείρηση, τα μέλη της οποίας είναι τόσο συν-επενδυτές, όσο και ωφελούμενοι των έργων, των δράσεων και των υπηρεσιών της. Σχεδόν όλοι όσοι έχουν ανάγκη κάλυψης ενεργειακών αναγκών μπορούν να γίνουν μέλη σε μία ΕΚΟΙΝ, με την ιδιότητα του πολίτη, της επιχείρησης, του Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Σωματείου κτλ.
Με τις ενεργειακές κοινότητες είναι μία από τις σπάνιες περιπτώσεις που η χώρα μας πρωτοπορεί στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Με το νόμο 4513/2018 για τις ΕΚΟΙΝ, η Ελλάδα έγινε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που έδωσε τη δυνατότητα στους καταναλωτές να παράγουν τη δική τους ενέργεια και να τη διοχετεύουν στο δίκτυο. Σχεδόν ένα χρόνο μετά, το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο του 2018 έγινε η βάση για δύο ευρωπαϊκές οδηγίες, οι οποίες ενσωματώθηκαν στην εθνική νομοθεσία πριν λίγους μήνες με τον νόμο 5037/2023 δημιουργώντας δύο διαφορετικά είδη συνεταιρισμών: Τις Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών (ΕΚΠ) και τις Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ).
Οφέλη σε πολλά επίπεδα
Σε οικονομικό επίπεδο, τα οφέλη των μελών είναι ανάλογα με το ύψος της συμμετοχής κάθε μέλους. Η παραγόμενη ενέργεια επιμερίζεται στην παροχή του κάθε μέλους και συμψηφίζεται με τις καταναλώσεις του. Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, ένας φωτοβολταϊκός σταθμός με την ηλεκτρική ενέργεια που θα παράγει συμβάλει κάθε έτος κατά αρκετούς τόνους στη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Σε κοινωνικό επίπεδο, η ενεργειακή κοινότητα εξασφαλίζει την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στην παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας. Επί της ουσίας τους ενδυναμώνει κοινωνικά: Τους εντάσσει στη διαδικασία παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας και τους μετατρέπει από παθητικούς καταναλωτές ενός αγαθού σε ενεργούς παραγωγούς. Ειδικά γι’ αυτό το χαρακτηριστικό των ΕΚΟΙΝ, αξίζει να σημειωθεί ότι πρόσφατη μελέτη (Caratù M. 2023) έδειξε ότι δεκάδες εκατομμύρια πολίτες σε ολόκληρη την Ευρώπη αναμένεται να γίνουν prosumers (παραγωγοί και καταναλωτές) στα επόμενα έτη.
Η Δέσμη
Η Δέσμη είναι η ένωση των ενεργειακών κοινοτήτων ευρείας κοινωνικής βάσης. Οι βασικοί σκοποί της είναι: Η δημιουργία δικτύου ανταλλαγής και διαμοιρασμού τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών, η συλλογική εκπροσώπηση των μελών της, η εκπαίδευση και κατάρτιση των μελών σε τεχνικά, νομικά και οικονομικά θέματα, η εύρεση οικονομικών πόρων για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων των μελών, η προβολή του έργου των ΕΚΟΙΝ, η συνεργασία και αλληλοβοήθεια μεταξύ των μελών καθώς και η συνεργασία με άλλους φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού (όπως η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενεργειακών Συνεταιρισμών Πολιτών REScoop).
Ιδρυτικά μέλη της Δέσμης είναι οι παρακάτω 17 στον αριθμό ενεργειακές κοινότητες: “Ανατολικής Κρήτης”, “Μινώα – Φοίβος” και “Μινώα Αίολος” (Κρήτη), “Ηλιοτρόπιο” (Λέσβος), “Vrondados” (Χίος), “Αλληλενέργεια” (Σύρος-Νότιο Αιγαίο), “Ενεργειακή Κοινότητα Σίφνου”, “Ενεργειακή Κοινότητα Σάμου”, “Υπερίων” (Αττική), “Solarity” (Αττική), “Collective Energy” (Αττική), “Ενεργειακή Κοινότητα Αττικής”, “Απόλλων” & “Ηώς” (ΕΚΟΙΝ του Συνεταιρισμού Φαρμακοποιών), “ΕΣΕΚ” (Καρδίτσα), “Κοινέργεια” (Ιωάννινα), “ΕΚΟΙΝ Δημητρίου Υψηλάντη” (Κοζάνη-Δυτική Μακεδονία) καθώς και άλλοι συλλογικοί φορείς όπως η “Electra Energy”, η “INZEB”, το “Green Tank”, η “Ένωση Καταναλωτών για την Ποιότητα της Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ)” και η Ερευνητική Ομάδα Smart RUE της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ.
Η Δέσμη είναι μία πρωτοβουλία η οποία αποσκοπεί να ενώσει τις φωνές των εγχειρημάτων των ενεργειακών κοινοτήτων ευρείας κοινωνικής βάσης, να τις στηρίξει ώστε να αυξήσουν τον αντίκτυπό τους, να αντιμετωπίσουν από κοινού τα ποικίλα ζητήματα που προκύπτουν, να διορθώσουν τα κακώς κείμενα (κακόπιστη χρήση του θεσμικού πλαισίου των ΕΚΟΙΝ, έλλειψη ηλεκτρικού χώρου κτλ), να συμβάλει στην εξυγίανση του πεδίου των ενεργειακών κοινοτήτων της χώρας και να βελτιώσει τις συνθήκες εφαρμογής της νομοθεσίας για τις ενεργειακές κοινότητες.
Η ιδρυτική συνέλευση
Το περιβάλλον σύμπνοιας που επικράτησε στην ιδρυτική συνέλευση, η διάθεση όλων των συμμετεχόντων για συνεργασία και η πολλά υποσχόμενη δυναμική του εγχειρήματος, δείχνουν ότι πρόκειται για μία ένωση που έχει τη δυναμική να δημιουργηθεί και να αναπτυχθεί στη χώρα μας ένα οικοσύστημα, το οποίο θα αντανακλά τη φιλοσοφία που βρίσκεται πίσω από τις αυθεντικές ενεργειακές κοινότητες, δηλαδή την ενεργειακή δημοκρατία.
Πέτρος Φρέρης
