Η αισχύνη του αρχιτέκτονα της εξωτερικής πολιτικής του Νίξον βρίσκεται, για πάντα, δίπλα σε εκείνη των χειρότερων μαζικών δολοφόνων της ιστορίας. Βαθιά ντροπή βαραίνει τη χώρα που τον εξυμνεί
Ο Χένρι Κίσινγκερ πέθανε την Τετάρτη στο σπίτι του στο Κονέκτικατ, ανέφερε σε ανακοίνωσή της η εταιρεία συμβούλων του. Ο διαβόητος εγκληματίας πολέμου ήταν 100 ετών.
Μετρώντας καθαρά με βάση τις επιβεβαιωμένες δολοφονίες, ο χειρότερος μαζικός δολοφόνος που εκτελέστηκε ποτέ από τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο λευκός ρατσιστής τρομοκράτης Τίμοθι ΜακΒέι. Στις 19 Απριλίου 1995, ο ΜακΒέι πυροδότησε μια τεράστια βόμβα στο ομοσπονδιακό κτίριο Murrah στην Οκλαχόμα Σίτι, σκοτώνοντας 168 ανθρώπους, μεταξύ των οποίων 19 παιδιά. Η κυβέρνηση σκότωσε τον ΜακΒέι με θανατηφόρο ένεση τον Ιούνιο του 2001. Όποιον δισταγμό και αν προκαλεί μια κρατική εκτέλεση, ακόμη και για έναν άνθρωπο όπως ο ΜακΒέι – αναγκαία ερωτήματα σχετικά με τη νομιμότητα της εκτέλεσης ακόμη και ενός αμετανόητου στρατιώτη της λευκής υπεροχής – ο θάνατός του παρείχε ένα ορισμένο κλείσιμο στη μητέρα ενός από τα θύματά του. “Είναι μια τελεία στο τέλος μιας πρότασης”, δήλωσε η Καθλίν Τρέινορ, της οποίας το τετράχρονο παιδί σκότωσε ο ΜακΒέι.
Ο ΜακΒέι, ο οποίος με τον δικό του ψυχωτικό τρόπο πίστευε ότι έσωζε την Αμερική, δεν σκότωσε ποτέ ούτε κατά διάνοια στην κλίμακα του Κίσινγκερ, του πιο σεβαστού Αμερικανού μεγάλου σχεδιαστή στρατηγικής του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.
Ο ιστορικός του Πανεπιστημίου Γέιλ Γκρεγκ Γκράντιν, συγγραφέας της βιογραφίας “Η σκιά του Κίσινγκερ”, εκτιμά ότι οι ενέργειες του Κίσινγκερ από το 1969 έως το 1976, μια περίοδος μόλις οκτώ ετών κατά την οποία ο Κίσινγκερ διαμόρφωσε την εξωτερική πολιτική του Ρίτσαρντ Νίξον και στη συνέχεια του Τζέραλντ Φορντ ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας και υπουργός Εξωτερικών, σήμανε το τέλος τριών έως τεσσάρων εκατομμυρίων ανθρώπων. Αυτό περιλαμβάνει “εγκλήματα διάπραξης”, εξήγησε, όπως στην Καμπότζη και τη Χιλή, και “παράλειψης”, όπως το πράσινο φως για την αιματοχυσία της Ινδονησίας στο Ανατολικό Τιμόρ, την αιματοχυσία του Πακιστάν στο Μπαγκλαντές και την καθιέρωση της αμερικανικής παράδοσης της χρησιμοποίησης και στη συνέχεια της εγκατάλειψης των Κούρδων.
“Οι Κουβανοί λένε ότι δεν υπάρχει κακό που να διαρκεί εκατό χρόνια, και ο Κίσινγκερ κάνει μια προσπάθεια να τους αποδείξει ότι κάνουν λάθος”, δήλωσε ο Γκράντιν στο Rolling Stone λίγο πριν πεθάνει ο Κίσινγκερ. “Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα χαιρετιστεί ως ένας μεγάλος γεωπολιτικός στρατηγός, παρόλο που απέτυχε στις περισσότερες κρίσεις, οδηγώντας σε κλιμάκωση. Θα λάβει τα εύσημα για το άνοιγμα της Κίνας, αλλά η αρχική ιδέα και πρωτοβουλία ήταν του Ντε Γκωλ. Θα τον επαινέσουν για την εκτόνωση, η οποία ήταν επιτυχής, αλλά υπονόμευσε την κληρονομιά του, καθώς ευθυγραμμίστηκε με τους νεόκοπους. Και φυσικά, θα τη γλιτώσει για το Γουότεργκεϊτ, παρόλο που η εμμονή του με τον Ντάνιελ Έλσμπεργκ ήταν που οδήγησε πραγματικά στο έγκλημα”.
Καμία αισχύνη δεν θα βρει τον Κίσινγκερ σήμερα. Αντίθετα, σε μια επίδειξη του γιατί μπόρεσε να σκοτώσει τόσους πολλούς ανθρώπους και να τη γλιτώσει, η ημέρα της αναχώρησής του θα είναι ιερή στο Κογκρέσο και – ντροπιαστικά, αφού ο Κίσινγκερ είχε βάλει δημοσιογράφους όπως ο Μάρβιν Καλμπ του CBS και ο Χέντρικ Σμιθ των New York Times να παρακολουθούνται – στα δημοσιογραφικά γραφεία. Ο Κίσινγκερ, πρόσφυγας των Ναζί που έγινε καθαρόαιμο μέλος του “ανατολικού κατεστημένου” που μισούσε ο Νίξον, ήταν ένας εφαρμοστής του αμερικανικού μεγαλείου, και έτσι ο Τύπος τον λιβάνισε ως την ψυχρή ιδιοφυΐα που αποκατέστησε το κύρος της Αμερικής μετά την οδύνη του Βιετνάμ.
Ούτε μια φορά στον μισό αιώνα που ακολούθησε την αποχώρηση του Κίσινγκερ από την εξουσία δεν επηρέασαν τη φήμη του τα εκατομμύρια που σκότωσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρά μόνο επιβεβαίωσαν μια αδίστακτη συμπεριφορά που οι επαΐοντες ενίοτε βρίσκουν συναρπαστική. Η Αμερική, όπως κάθε αυτοκρατορία, υπερασπίζεται τους κρατικούς δολοφόνους της. Η μόνη φορά που βρέθηκα ποτέ στο ίδιο δωμάτιο με τον Χένρι Κίσινγκερ ήταν σε ένα συνέδριο εθνικής ασφάλειας στο West Point το 2015. Ήταν περιτριγυρισμένος από γλείφτες αξιωματικούς του στρατού και πρώην αξιωματικούς που απολάμβαναν την παρουσία ενός πολιτικού άνδρα.
Ο Σίμορ Χερς, ο ερευνητής δημοσιογράφος που αποτέλεσε την πιο εξέχουσα εξαίρεση στην εγκωμιαστική κάλυψη του Κίσινγκερ, είδε τη δημοσιογραφική αφοσίωση να παίρνει σάρκα και οστά μόλις ο Κίσινγκερ μπήκε στον Λευκό Οίκο το 1969. ” Οι κοινωνικές του επαφές μπορούσαν να επηρεάσουν αποτελεσματικά οποιοδήποτε γεγονός στην Ουάσινγκτον”, έγραψε ο Χερς στη βιογραφία του The Price of Power (Το τίμημα της εξουσίας). Δημοσιογράφοι όπως ο Τζέιμς Ρέστον των Times συμμετείχαν πρόθυμα σε αυτό που ο Χερς αποκάλεσε “ένα σιωπηρό σύστημα εκβιασμού” -δηλαδή, δημοσιογραφία πρόσβασης- “στο οποίο οι δημοσιογράφοι που έπαιρναν εμπιστευτικές πληροφορίες προστάτευαν με τη σειρά τους τον Κίσινγκερ μη αποκαλύπτοντας ούτε τις πλήρεις συνέπειες των πράξεών του ούτε τη δική του σχέση με αυτές”. Η προσέγγιση του Κίσινγκερ προς τον Τύπο ήταν η προσέγγισή του προς τον Νίξον: κλαψιάρικη υποταγή. (Αν και ο Κίσινγκερ μπορούσε να ξεσπάσει στους δημοσιογράφους τον εκνευρισμό του πράγμα που δεν μπορούσε ποτέ να κάνει στο αφεντικό του). Ο Χερς παραθέτει τον Χ.Ρ. Χάλντεμαν, προσωπάρχη του Νίξον, να παρατηρεί ότι ο Κίσινγκερ ήταν το “γεράκι των γερακιών” μέσα στον Λευκό Οίκο, αλλά “τσουγκρίζοντας ποτήρια σε ένα πάρτι με τους φιλελεύθερους φίλους του, ο πολεμοχαρής Κίσινγκερ ξαφνικά γινόταν περιστέρι”.
Κριτικάροντας ένα από τα πολυάριθμα βιβλία του Κίσινγκερ, η Χίλαρι Κλίντον το 2014 δήλωσε ότι ο Κίσινγκερ, “ένας φίλος”, στις συμβουλές του οποίου βασίστηκε ως υπουργός Εξωτερικών, διέθετε “μια πεποίθηση που εμείς, και ο πρόεδρος Ομπάμα, μοιραζόμαστε: την πίστη στο απαραίτητο της συνέχισης της αμερικανικής ηγεμονίας στην υπηρεσία μιας δίκαιης και φιλελεύθερης τάξης πραγμάτων”. Ο Κίσινγκερ δήλωσε στην USA Today μέσα σε λίγες ημέρες ότι η Κλίντον, η οποία θεωρούνταν τότε ως μια εν αναμονή πρόεδρος, “διηύθυνε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο που έχω δει ποτέ”. Το ίδιο ρεπορτάζ παρατήρησε μια φωτογραφία υπογεγραμμένη από τον Ομπάμα που ευχαριστούσε τον Κίσινγκερ για τη “συνεχή καθοδήγησή του”.
Είναι πάντα αξιοσημείωτη η ευλάβεια με την οποία οι αμερικανικές ελίτ μιλούν για τα τέρατά τους. Όταν οι Κίσινγκερ του κόσμου φεύγουν, η ανθρωπιά τους, ο σκοπός τους, οι θυσίες τους έρχονται πρώτα απ’ όλα στο μυαλό των καθωσπρέπει. Οι αμερικανικές ελίτ ανατρίχιασαν με αηδία όταν οι Ιρανοί βγήκαν μαζικά στους δρόμους για να τιμήσουν ένα από τα τέρατά τους, τον Κασέμ Σουλεϊμανί, μετά από μια επίθεση αμερικανικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους που εκτέλεσε τον επικεφαλής της εξωτερικής ασφάλειας του Ιράν τον Ιανουάριο του 2020. Ο Σουλεϊμανί, τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες κήρυξαν ως τρομοκράτη και τον σκότωσαν ως τέτοιο, σκότωσε πολύ περισσότερους ανθρώπους από τον Τίμοθι ΜακΒέι. Αλλά ακόμη και αν του αποδώσουμε όλους τους θανάτους στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, ούτε στα πιο τρελά όνειρα του Σουλεϊμανί δεν θα μπορούσε ποτέ να σκοτώσει τόσους ανθρώπους όσο ο Χένρι Κίσινγκερ. Ούτε ο Σουλεϊμανί κατάφερε να βγει με την Τζιλ Σεντ Τζον, η οποία έπαιξε το κορίτσι του Μποντ, την Τίφανι Κέις, στο “Τα διαμάντια είναι παντοτινά”.
Ο Νίξον διεκδίκησε την προεδρία ισχυριζόμενος ότι είχε ένα μυστικό σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου. Οι σύμβουλοί του είπαν στον Hersh ότι φοβούνταν βαθιά ότι ο Τζόνσον και το Ανόι θα κατέληγαν σε συμφωνία πριν από τις εκλογές. Αυτό θα έσωζε ζωές στο Βιετνάμ, Αμερικανών και Βιετναμέζων, αλλά θα υπονόμευε τις ελπίδες του Νίξον να εκμεταλλευτεί την έκρηξη του εγχώριου αντιπολεμικού συναισθήματος. Ο Νίξον πήρε με ευγνωμοσύνη ό,τι του έδωσε ο Κίσινγκερ για να καταστήσει πιο αδιάλλακτο το υποτελές στις ΗΠΑ καθεστώς στη Σαϊγκόν, το καθεστώς του οποίου η ειρήνη θα αποσταθεροποιούσε. Καμία συμφωνία δεν επιτεύχθηκε μέχρι το 1973, και ο πόλεμος έληξε με αμερικανική ταπείνωση με τη νίκη του Ανόι το 1975.
“Χρειάζονταν κότσια για να μας δώσει αυτές τις συμβουλές”, σχολίασε αργότερα στον Χερς ο Ρίτσαρντ Άλεν, ερευνητής εξωτερικής πολιτικής για την εκστρατεία του Νίξον. Σε τελική ανάλυση, ήταν “αρκετά επικίνδυνο πράγμα για [τον Κίσινγκερ] να παίζει με την εθνική ασφάλεια”.
Κάθε άνθρωπος που πέθανε στο Βιετνάμ μεταξύ του φθινοπώρου του 1968 και της πτώσης της Σαϊγκόν – και όλοι όσοι πέθαναν στο Λάος και την Καμπότζη, όπου ο Νίξον και ο Κίσινγκερ επέκτειναν μυστικά τον πόλεμο μέσα σε λίγους μήνες από την ανάληψη των καθηκόντων τους, καθώς και όλοι όσοι πέθαναν στη συνέχεια, όπως η γενοκτονία της Καμπότζης που προκάλεσε η αποσταθεροποίησή τους – πέθαναν εξαιτίας του Χένρι Κίσινγκερ. Ποτέ δεν θα μάθουμε τι θα μπορούσε να είχε γίνει, το ερώτημα στο οποίο επιμένουν οι απολογητές του Κίσινγκερ και όσοι στην ελίτ της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ φαντάζονται ότι στέκονται στη θέση του Κίσινγκερ, όταν εξηγούν τα εγκλήματά του. Μπορούμε να γνωρίζουμε μόνο τι πραγματικά συνέβη. Αυτό που πραγματικά συνέβη ήταν ότι ο Κίσινγκερ σαμποτάρισε ουσιαστικά τη μοναδική ευκαιρία για τον τερματισμό του πολέμου το 1968 ως αντισταθμιστικό στοίχημα για να εξασφαλίσει ότι θα αποκτούσε εξουσία στην κυβέρνηση του Νίξον ή του Χάμφρεϊ. Πιθανότατα δεν θα γίνει ποτέ γνωστός ο πραγματικός αριθμός όλων όσων πέθαναν για να γίνει ο Κίσινγκερ σύμβουλος εθνικής ασφάλειας.
Μόλις μπήκαν στον Λευκό Οίκο, ο Νίξον και ο Κίσινγκερ βρέθηκαν χωρίς μοχλό πίεσης για την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας με το Ανόι. Ελπίζοντας να πετύχουν μια τέτοια συμφωνία, σκέφτηκαν τη “θεωρία του τρελού”, την ιδέα ότι το Βόρειο Βιετνάμ θα διαπραγματευόταν την ειρήνη αφού θα πίστευαν ότι ο Νίξον ήταν αρκετά τυχοδιώκτης και αιμοδιψής ώστε να ρισκάρει τα πάντα. Τον Φεβρουάριο του 1969, λίγες εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, και μέχρι τον Απρίλιο του 1970, αμερικανικά πολεμικά αεροσκάφη έριξαν εν κρυπτώ 110.000 τόνους βομβών στην Καμπότζη. Μέχρι το καλοκαίρι του 1969, σύμφωνα με έναν συνταγματάρχη του Γενικού Επιτελείου, ο Κίσινγκερ -ο οποίος δεν είχε συνταγματικά κατοχυρωμένο ρόλο στη στρατιωτική ιεραρχία- επέλεγε προσωπικά τους στόχους των βομβαρδισμών. “Ο Χένρι όχι μόνο εξέταζε προσεκτικά τις επιδρομές, αλλά διάβαζε και τις ανεπεξέργαστες πληροφορίες”, δήλωσε ο συνταγματάρχης Ρέι Μπ. Σίτον στον Χερς για το The Price of Power. Μια δεύτερη φάση βομβαρδισμών συνεχίστηκε μέχρι τον Αύγουστο του 1973, πέντε μήνες μετά την αποχώρηση των τελευταίων αμερικανικών στρατευμάτων από το Βιετνάμ. Μέχρι τότε, οι αμερικανικές βόμβες είχαν σκοτώσει περίπου 100.000 ανθρώπους από έναν πληθυσμό μόλις 7.000.000 κατοίκων. Η τελική φάση των βομβαρδισμών, η οποία έλαβε χώρα μετά τις ειρηνευτικές συμφωνίες των Παρισίων που επέβαλαν την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Βιετνάμ, ήταν η πιο έντονη, μια πράξη σκληρής εκδίκησης από μια ματαιωμένη υπερδύναμη.
Η Καμπότζη, όπως και το Λάος πριν από αυτήν, ήταν τυπικά ουδέτερη χώρα, πράγμα που σημαίνει ότι ο βομβαρδισμός της ήταν παράνομη επίθεση σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Αλλά πέρα από τον έλεγχο του πρίγκιπα Σιχανούκ, οι Βορειοβιετναμέζοι χρησιμοποίησαν το έδαφος της Καμπότζης για το Διάδρομο Χο Τσι Μινχ, έναν εφοδιασμό όπλων παρόμοιο με αυτόν που η Αμερική λειτουργεί σήμερα για την Ουκρανία. Τον Απρίλιο του 1970, μετά από ένα πραξικόπημα του αμερικανόφιλου συνταγματάρχη Λον Νολ που ανέτρεψε τον Σιχανούκ, ο Νίξον διέταξε τα αμερικανικά στρατεύματα στο Βιετνάμ να εισβάλουν κατευθείαν στην Καμπότζη. Στον αέρα ή στο έδαφος, δεν μπόρεσαν να καταστρέψουν το διάδρομο, παρά μόνο τους ανθρώπους. Όσοι επέζησαν αντέδρασαν. “Μερικές φορές οι βόμβες έπεφταν και χτυπούσαν τα μικρά παιδιά, και οι πατεράδες τους γίνονταν όλοι Ερυθροί Χμερ”, είπε ένα πρώην στέλεχος των Ερυθρών Χμερ στον ιστορικό Μπεν Κίρναν, ιδρυτή του Προγράμματος Ερευνών Γενοκτονίας του Πανεπιστημίου Γέιλ.
Η αποτυχία του Νίξον και του Κίσινγκερ στην Καμπότζη οδήγησε το 1971 στην αμερικανο-νοτιοβιετναμέζικη εισβολή στο Λάος, μια άλλη αποτυχία. Ο Κίσινγκερ αργότερα κατηγόρησε για την ήττα τους πελάτες των ΗΠΑ και όχι, ας πούμε, ανθρώπους όπως ο ίδιος. “Εκ των υστέρων, αμφιβάλλω για το αν οι Νοτιοβιετναμέζοι κατάλαβαν ποτέ πραγματικά τι προσπαθούσαμε να πετύχουμε”, έγραψε ο Κίσινγκερ στα απομνημονεύματά του.
Εκείνη την εποχή, ο μυστικός βομβαρδισμός της Καμπότζης ήταν ένα πρωτοφανές αδίκημα που προκάλεσε σοβαρές πολιτικές αντιδράσεις όταν δημοσιοποιήθηκε. Μία από τις κατηγορίες μομφής κατά του Νίξον που ετοίμασε η δικαστική επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων το 1974 ανέφερε ότι ο βομβαρδισμός της Καμπότζης αποτελούσε συνταγματικό σφετερισμό των πολεμικών εξουσιών του Κογκρέσου. Αλλά στις 30 Ιουλίου, η επιτροπή κατέληξε να απορρίψει το άρθρο, με 26 ψήφους έναντι 12, και δεν έγινε ποτέ μέρος της συσπειρωμένης προσπάθειας μομφής που σταμάτησε με την παραίτηση του Νίξον.
Σαράντα χρόνια αργότερα, και πιθανότατα ως συνέπεια, οι πρόεδροι των ΗΠΑ βομβαρδίζουν συστηματικά χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ δεν βρίσκονται σε πόλεμο. Παρέχουν το ελάχιστο της γνωστοποίησης ότι οι βόμβες έπεσαν, και συχνά ούτε καν αυτό. Όταν οι κηρυγμένοι πόλεμοι των ΗΠΑ αποτυγχάνουν, όπως στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, οι αρχιτέκτονες και οι διαχειριστές τους κατηγορούν τους στρατούς και τις κυβερνήσεις των πελατών που ανέβασαν. Καλύπτουν τις αποχωρήσεις των στρατευμάτων τους με μάταιες εκστρατείες βομβαρδισμών που σκοτώνουν ανθρώπους ώστε οι Αμερικανοί πολιτικοί να μπορούν να σώσουν τα προσχήματα. Είτε το συνειδητοποίησε είτε όχι, όταν ο πρόεδρος Μπάιντεν τον Ιούλιο του 2021 κατηγόρησε τους Αφγανούς ότι έχασαν τον πόλεμο στο Αφγανιστάν – “ο αφγανικός στρατός κατέρρευσε, μερικές φορές χωρίς να προσπαθήσει να πολεμήσει” ήταν μια χαρακτηριστική ατάκα- έφτανε στο πρότυπο του Νίξον και του Κίσινγκερ.
Ο ΚΙΣΙΝΓΚΙΝΓΚΕΡ ΕΧΕΙ ΠΑΙΞΕΙ ΡΟΛΟ ΣΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΣΩΝ ΠΟΛΛΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΛΑΩΝ που η αντιμετώπιση του καθενός με τη δέουσα προσοχή απαιτεί τη συγγραφή ενός βιβλίου. Εδώ είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα του είδους της σφαγής που ο Κίσινγκερ προκάλεσε έμμεσα και όχι με διαταγή. Το 1971, η πακιστανική κυβέρνηση διεξήγαγε μια εκστρατεία γενοκτονίας για να καταστείλει το κίνημα ανεξαρτησίας στο μελλοντικό Μπαγκλαντές. Ο Γιαχία Χαν του Πακιστάν, αρχιτέκτονας της γενοκτονίας, ήταν πολύτιμος για τις φιλοδοξίες του Νίξον να αποκαταστήσει τις διπλωματικές σχέσεις με την Κίνα. Έτσι, οι ΗΠΑ άφησαν τις δυνάμεις του Χαν να βιάσουν και να δολοφονήσουν τουλάχιστον 300.000 ανθρώπους – και ίσως τρία εκατομμύρια. “Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε έναν φίλο μας και φίλο της Κίνας να την πατήσει σε μια σύγκρουση με έναν φίλο της Ινδίας”, ανέφερε ο Νίξον με τον Κίσινγκερ να σηκώνει αδιάφορα τους ώμους.
Αυτή η θεώρηση χαρακτήριζε τον Κίσινγκερ. Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν μια γεωπολιτική ισορροπία μεταξύ δύο μεγάλων δυνάμεων. Ο σκοπός της ψυχροπολεμικής πολιτικής ήταν η μεγιστοποίηση της αμερικανικής ελευθερίας δράσης για την επιβολή της βούλησης της Ουάσινγκτον στον κόσμο – ένας αγώνας μηδενικού αθροίσματος που σήμαινε τον περιορισμό της δυνατότητας της Σοβιετικής Ένωσης να επιβάλει τη βούληση της Μόσχας – χωρίς την αποσταθεροποίηση ή τον απόλυτο Αρμαγεδδώνα που θα προέκυπτε από την επιδίωξη της οριστικής ήττας των Σοβιετικών. Αυτό το τελευταίο εξηγεί μεγάλο μέρος της δεξιάς εχθρότητας προς τον Κίσινγκερ. Ο Κίσινγκερ εκπροσωπούσε τον αντικομμουνισμό χωρίς ιδεολογικό ζήλο. Ήταν ένας δυναμικός, ακόμη και αδυσώπητος εργάτης του Ψυχρού Πολέμου, του θεάτρου της αντικομμουνιστικής σύγκρουσης. Αλλά όπως και ο Τζορτζ Κένναν πριν από αυτόν, ο Κίσινγκερ πίστευε ότι η θεώρηση του Ψυχρού Πολέμου με ιδεολογικούς όρους έχανε το νόημα. Το νόημα ήταν η αμερικανική γεωπολιτική κυριαρχία, κάτι που μετριέται με ατιμωρησία και επιτυγχάνεται με κάθε αναγκαίο μέσο. Αυτό επέτρεψε στον Νίξον και τον Κίσινγκερ τη δημιουργικότητα να ανοίξουν ξανά την Κίνα, κάτι για το οποίο ο Νίξον θα δημαγωγούσε εναντίον οποιουδήποτε άλλου θα το επιχειρούσε.
Το άνοιγμα της Κίνας ήταν μακράν το μεγαλύτερο επίτευγμα της εξωτερικής πολιτικής του Νίξον. Ήταν η σπάνια γεωπολιτική πρωτοβουλία στην οποία ο Κίσινγκερ ήταν απλός διαμεσολαβητής. Ο Σάι Χερς, στο βιβλίο του The Price of Power, αποκαλεί τον Νίξον “μεγάλο θεωρητικό” της προσέγγισης με το Πεκίνο, ενώ ο Κίσινγκερ ήταν ο “περιστασιακός πράκτορας” του Νίξον. Το δραματικό, μυστικό ταξίδι του Κίσινγκερ στο Πεκίνο τον Ιούλιο του 1971, πριν από την επίσκεψη του Νίξον, πιθανώς καθιστά αυτή την περιγραφή φειδωλή. Αλλά, γράφει ο Χερς, “δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι ο Κίσινγκερ εξέταζε σοβαρά το ζήτημα μιας αμερικανοκινεζικής προσέγγισης πριν από τον διορισμό του ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Νίξον”. Μόλις συνέβη αυτό, ο Κίσινγκερ έγινε εν μία νυκτί διασημότητα, το είδος του προσώπου που προορίζεται να περιβάλλεται από μύθο και απολογία.
Ο Κίσινγκερ μπορεί να μην παρακινούνταν από το μίσος για τον κομμουνισμό. Ήταν όμως ένας αντιδραστικός που ενδυνάμωσε και επέτρεψε το είδος των αντιδραστικών για τους οποίους ο αντικομμουνισμός ήταν ένα αξιοπρεπές μέσο για τις ρατσιστικές και εκμεταλλευτικές κοινωνικοοικονομικές παραδόσεις της Αμερικής. Ο κύριος βοηθός του στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας ήταν ένας λυσσασμένος αντικομμουνιστής μιλιταριστής, ο συνταγματάρχης του στρατού Αλεξάντερ Χέιγκ, μετέπειτα υπουργός Εξωτερικών του Ρόναλντ Ρίγκαν. Όταν ο Κίσινγκερ δέχθηκε επιθέσεις από νεοσυντηρητικούς και άλλους δεξιούς που δεν μπορούσαν να ανεχθούν την εκτόνωση με τους Σοβιετικούς και την προσέγγιση με τους Κινέζους, ούτε ο ίδιος ούτε αυτοί αναγνώρισαν ότι και οι δύο καθοδηγούνταν από τις δυνάμεις του Ψυχρού Πολέμου που ο Κίσινγκερ υποδαύλιζε όταν τον βόλευε.
Ο πιο σημαντικός από όλους τους αντιδραστικούς ήταν ο Nixon, χωρίς τον οποίο ο Kissinger δεν θα είχε εξουσία και από τον οποίο ο Kissinger θα άντεχε κάθε προσβολή.
Ο Νίξον ήταν ένας από τους αυθεντικούς δημαγωγούς του Ψυχρού Πολέμου, τους άνδρες που δεν δίστασαν ποτέ να ταυτίσουν τον κομμουνισμό με τους μαύρους και τους φιλελεύθερους του “Ανατολικού Καθεστώτος” που εμφανίζονταν ως σύμμαχοι. Η κλιμάκωσή του στο Βιετνάμ, μαζί με τους μυστικούς βομβαρδισμούς στην Καμπότζη που αποκάλυψε σε τηλεοπτικό διάγγελμα, προκάλεσαν την αναζωπύρωση του αντιπολεμικού κινήματος. Ο Νίξον εκμεταλλεύτηκε τις μαζικές διαμαρτυρίες αντιπαραβάλλοντάς τες με τη “σιωπηλή πλειοψηφία” των πιστών Αμερικανών. Αντί να τερματίσει τον πόλεμο, όπως είχε προεκλογικά επιδιώξει να κάνει, και να κλείσει το στόμα ή να καπελώσει το αντιπολεμικό κίνημα στη πορεία, ο Νίξον φούντωσε έναν πολιτιστικό πόλεμο για να αποπροσανατολίσει από αυτόν. Ήταν ένας απόηχος της διαβόητης “Στρατηγικής του Νότου” για να αξιοποιήσει για το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα τα εκλογικά οφέλη της αντίδρασης των λευκών στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα.
Ο Νίξον δεν ήταν διακριτικός ως προς το ποιον εννοούσε με τον όρο “Ανατολικό Καθεστώς”. Όταν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης καταπιάστηκαν με τη σφαγή των ΗΠΑ στο Μι Λάι, ο Νίξον παρατήρησε: “Είναι αυτοί οι βρωμεροί διεφθαρμένοι Εβραίοι από τη Νέα Υόρκη που κρύβονται πίσω από αυτό”. Ο σύμβουλος του Νίξον στον Λευκό Οίκο, Τζον Έρλιχμαν, θυμάται ότι ο Νίξον μιλούσε για “Εβραίους προδότες” μπροστά στον Κίσινγκερ, συμπεριλαμβανομένων των “Εβραίων του Χάρβαρντ”. Ο Κίσινγκερ διαβεβαίωνε το αφεντικό ότι ήταν ένας από τους καλούς. “Λοιπόν, κύριε Πρόεδρε”, ανέφερε ο Έρλιχμαν ότι του απαντούσε, “υπάρχουν Εβραίοι κι Εβραίοι”.
Ο Κίσινγκερ διατήρησε τη θέση του εν μέρει χτυπώντας άγρια το ανατολικό κατεστημένο από το οποίο αναδύθηκε. Δεν ήταν εντελώς κυνικός. Ο Κίσινγκερ μοιραζόταν με τον Νίξον την περιφρόνηση για την “ηττοπάθεια” και την “απαισιοδοξία” εκείνων που δείλιαζαν μπροστά στον απεχθή πόλεμο του Βιετνάμ, τον οποίο κάποτε υποστήριζαν. Αιτιολογούσε τις εκκαθαρίσεις του στη γραφειοκρατία του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας και την περιθωριοποίηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ – μέτρα που τον καθιστούσαν απαραίτητο στην εξωτερική πολιτική και στον Νίξον – ως προστάτη της αμερικανικής ισχύος από εκείνους που δεν είχαν την αυτοπεποίθηση να την ασκήσουν. Είναι αποκαλυπτικό ότι μεταξύ εκείνων που χαράζουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, η οπτική του Κίσινγκερ δεν θεωρείται ιδεολογική.
Η εδραίωση του γραφειοκρατικού ελέγχου από τον Κίσινγκερ ήταν τιμωρητική και παρανοϊκή. Χρησιμοποίησε τον κίνδυνο των εσωτερικών διαρροών για να βάλει το FBI να παρακολουθεί το προσωπικό του και τους δημοσιογράφους που υποπτευόταν ότι έπαιρναν τις πληροφορίες τους. Ωστόσο, οι ανατολικοί καθεστωτικοί γύρω από τον Κίσινγκερ, στο προσωπικό του ή στον Τύπο, τον ακολουθούσαν σαν κουτάβι που αναζητά ένα χάδι. Ο ψυχρός αμερικανικός εξαιρετισμός του ήταν ο τέλειος τρόπος για να μιλήσει σε μια κλονισμένη άρχουσα τάξη. Ο Άντονι Λέικ, ο οποίος θα γινόταν στη συνέχεια σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Μπιλ Κλίντον, παραιτήθηκε τελικά τον Μάιο του 1970, μαζί με τον συνάδελφό του Ρότζερ Μόρις. Τα σημεία ρήξης τους ήταν η κλιμάκωση του Βιετνάμ, ο αλκοολισμός του Νίξον και οι κρυφές υποκλοπές του Λευκού Οίκου που επιδίωξε και ο Νίξον για να επιβάλει την πίστη στο πρόσωπό του. Όμως ο Λέικ και ο Μόρις επέλεξαν να μην δημοσιοποιήσουν. “Θεωρώ ότι η αποτυχία να το κάνω αυτό είναι η μεγαλύτερη αποτυχία της ζωής μου”, δήλωσε ο Μόρις στον Χερς για το The Price of Power. “Δεν το κάναμε αποκλειστικά διότι αυτό θα κατέστρεφε τον Χένρι”. Εβδομάδες αργότερα, ο Κίσινγκερ, μέσω του Χέιγκ, έβαλε το FBI να παρακολουθήσει τον Λέικ.
ΣΤΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΉ ΑΣΙΑ, Ο KISSINGER ΚΑΤΈΣΤΡΕΨΕ. Αλλά στη Χιλή, βοήθησε να δημιουργηθεί ένα πρότυπο για τον κόσμο στον οποίο ζούμε σήμερα.
Στις 4 Σεπτεμβρίου 1970, οι Χιλιανοί εξέλεξαν πρόεδρο τον δημοκρατικό σοσιαλιστή Σαλβαδόρ Αλιέντε. Το πρόγραμμα του Αλιέντε ήταν κάτι περισσότερο από αναδιανεμητικό. Απαιτούσε αποζημίωση από τις ΗΠΑ επειδή την εκμεταλλεύτηκαν. Η Χιλή είναι πλούσια σε χαλκό, και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960, το 80% της παραγωγής χαλκού ελεγχόταν από αμερικανικές εταιρείες, ιδίως τις εταιρείες Anaconda Copper και Kennecott. Όταν ο Αλιέντε εθνικοποίησε τα μεταλλευτικά περιουσιακά στοιχεία που κατείχαν οι δύο εταιρείες, ο Αλιέντε τις ενημέρωσε ότι θα αφαιρούσε το εκτιμώμενο “υπερκέρδος” από ένα συμψηφιστικό πακέτο που ήταν διατεθειμένος να καταβάλει στις εταιρείες. Αυτού του είδους η απαράδεκτη πολιτική ήταν που ώθησε τον Κίσινγκερ να παρατηρήσει, κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης των μυστικών υπηρεσιών περίπου δύο μήνες πριν από την εκλογή του Αλιέντε, ότι “δεν βλέπω γιατί πρέπει να καθόμαστε άπραγοι και να παρακολουθούμε μια χώρα να γίνεται κομμουνιστική λόγω της ανευθυνότητας του ίδιου της του λαού”.
Ο Κίσινγκερ εννοούσε ότι δεν πρέπει ποτέ να υπάρξει παράδειγμα χώρας στη σφαίρα επιρροής της Αμερικής που να φέρνει τον σοσιαλισμό μέσω των ψηφοδελτίων. “Ο Χένρι έβλεπε τον Αλιέντε ως μια πολύ πιο σοβαρή απειλή από τον Κάστρο”, δήλωσε ο Morris, στέλεχος του Κίσινγκερ, στον Χερς. “Ο Αλιέντε ήταν ένα ζωντανό παράδειγμα δημοκρατικής κοινωνικής μεταρρύθμισης στη Λατινική Αμερική”.
Ο Κίσινγκερ και η CIA είχαν αποφασίσει να ανατρέψουν τον Αλιέντε μόλις λίγες ημέρες μετά την εκλογή του Αλιέντε. Μόλις έμαθε τι ήταν σε εξέλιξη, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Σαντιάγο, Έντουαρντ Κόρι, ο οποίος υπήρξε κατεξοχήν πολέμιος του Αλιέντε, τηλεγράφησε στον Κίσινγκερ ότι “η ενεργή ενθάρρυνση ενός πραξικοπήματος θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε αποτυχία όπως στον Κόλπο των Χοίρων”. Ένας “αποπληκτικός Κίσινγκερ” είπε στον Κόρι να μην ανακατευτεί, σύμφωνα με το βιβλίο του Τιμ Γουάινερ Legacy of Ashes: The History of the CIA. Όταν η CIA απέτυχε σε αυτό που ο Korry αποκάλεσε ως ένα κόλπο Rube Goldberg για να πείσει το Κογκρέσο της Χιλής να εμποδίσει τον Αλιέντε να αναλάβει τα καθήκοντά του -ακριβώς, η CIA προσπάθησε μια 6η Ιανουαρίου στη Χιλή-, ο Χέιγκ προέτρεψε το αφεντικό του να εκκαθαρίσει “τις θέσεις-κλειδιά που ελέγχονταν από αριστερούς” στην υπηρεσία.
Ο Κόρι έκανε λάθος τελικά. Η πολιτική του Κίσινγκερ για την ανατροπή του Αλιέντε – “Γιατί να μην υποστηρίξουμε τους εξτρεμιστές;” ειπώθηκε σε μια συνάντηση του Λευκού Οίκου τον Δεκέμβριο του 1970 με τον επικεφαλής των μυστικών επιχειρήσεων της CIA, Τομ Καραμεσίνη – απέδωσε καρπούς στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, όταν μια στρατιωτική χούντα ανέλαβε την εξουσία, προκαλώντας την αυτοκτονία του Αλιέντε. Θα ήταν μεταξύ των πρώτων από τους 3.200 Χιλιανούς που σκοτώθηκαν στη διάρκεια του 17χρονου καθεστώτος του Αουγκούστο Πινοσέτ και της Caravana de la Muerte, για να μην μιλήσουμε για τις δεκάδες χιλιάδες βασανισμένους και φυλακισμένους. “Στην περίοδο του Αϊζενχάουερ, θα ήμασταν ήρωες”, είπε ο Κίσινγκερ στον Νίξον σε τηλεφωνική συνομιλία λίγες ημέρες μετά το πραξικόπημα. Την ίδια εβδομάδα αρνήθηκε στις ακροάσεις για την επιβεβαίωσή του στη Γερουσία ότι οι ΗΠΑ έπαιξαν οποιοδήποτε ρόλο σε αυτό.
Το πραξικόπημα ήταν μόνο η αρχή. Μέσα σε δύο χρόνια, το καθεστώς του Πινοσέτ κάλεσε τον Μίλτον Φρίντμαν, τον Άρνολντ Χάρμπεργκερ και άλλους οικονομολόγους από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο να τους συμβουλεύσουν. Η Χιλή πρωτοστάτησε στην εφαρμογή της ατζέντας τους: αυστηρή δημοσιονομική λιτότητα για το κράτος, ανελέητες επιθέσεις εναντίον των συνδικάτων, ιδιωτικοποίηση των κρατικών περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής περίθαλψης και των δημόσιων συντάξεων, απολύσεις κρατικών υπαλλήλων, κατάργηση των ελέγχων στους μισθούς και τις τιμές και απορρύθμιση των κεφαλαιαγορών. “Στις πολυεθνικές εταιρείες όχι μόνο δόθηκε το δικαίωμα να επαναπατρίσουν το 100% των κερδών τους, αλλά τους δόθηκαν και εγγυημένες συναλλαγματικές ισοτιμίες για να τις βοηθήσουν να το κάνουν”, γράφει ο Γκράντιν στο βιβλίο του Empire’s Workshop. Ευρωπαίοι και Αμερικανοί τραπεζίτες συνέρρευσαν στη Χιλή πριν από την οικονομική της κατάρρευση το 1982. Η Παγκόσμια Τράπεζα και η Διαμερικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα δάνεισαν στον Πινοσέτ 3,1 δισεκατομμύρια δολάρια μεταξύ 1976 και 1986. Όπως έχει τεκμηριώσει ο Κόρι Ρόμπιν, η νεοφιλελεύθερη Μοντ Πέλεριν του Φρίντριχ φον Χάγιεκ πραγματοποίησε το 1981 συνάντηση στην ίδια πόλη όπου η χούντα σχεδίαζε την αντικατάσταση του δημοκρατικού σοσιαλισμού με έναν προάγγελο της σημερινής παγκόσμιας οικονομικής τάξης.
Οι θάλαμοι βασανιστηρίων του Πινοσέτ ήταν το μαιευτήριο του νεοφιλελευθερισμού, ένα μωρό που ξεγέννησε ματωμένο και ουρλιάζοντας ο Χένρι Κίσινγκερ. Αυτή ήταν η “δίκαιη και φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη” που η Χίλαρι Κλίντον θεωρούσε έργο ζωής του Κίσινγκερ.
Δεν ήταν λιγότερο θεμελιώδης στο να διευρύνει τα όρια του πού θα μπορούσε να λειτουργήσει η αμερικανική στρατιωτική ισχύς. Αποδείχθηκε ότι οι μυστικοί βομβαρδισμοί της Καμπότζης και του Λάος, που διήρκεσαν χρόνια, αποτέλεσαν πρότυπο. Όταν ο Νίξον το 1970 αποκάλυψε τους μυστικούς βομβαρδισμούς, ήταν ένα βήμα παραπέρα ακόμη και για τον Τόμας Σέλινγκ, έναν από τους αγαπημένους ακαδημαϊκούς του Πενταγώνου στον τομέα της άμυνας, ο οποίος τους χαρακτήρισε “αρρωστημένους”. Όπως γράφει ο Γκράντιν στο βιβλίο “Η σκιά του Κίσινγκερ”, το σύστημα από το Κέιμπριτζ μέχρι την Ουάσινγκτον δεν ήταν έτοιμο το 1970 να δεχτεί ότι οι ΗΠΑ είχαν το δικαίωμα να καταστρέψουν ένα εχθρικό “ασφαλές καταφύγιο” σε μια χώρα με την οποία δεν βρίσκονταν σε πόλεμο και να το κάνουν όλο αυτό μυστικά, καλύπτοντας έτσι έναν πόλεμο από τον στοιχειώδη δημόσιο έλεγχο. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, αυτοί οι ισχυρισμοί έγιναν αποδεκτοί, θεμελιώδεις πυλώνες ενός πολέμου κατά της τρομοκρατίας που επέτρεψε σε τέσσερις προέδρους να βομβαρδίζουν, επί 20 χρόνια, Πακιστανούς, Υεμενίτες, Σομαλούς, Λίβυους, Σύρους και άλλους.
Ο Κίσινγκερ συναντήθηκε με τον Πινοσέτ στο Σαντιάγο τον Ιούνιο του 1976. Ήταν μια εποχή αυξανόμενης οργής του αμερικανικού Κογκρέσου για τη βασιλεία του τρόμου του Πινοσέτ. Ο Κίσινγκερ ενημέρωσε τον στρατηγό ότι ήταν υποχρεωμένος να ασκήσει μια ανώδυνη κριτική στον Πινοσέτ για να προλάβει τη λήψη δυσμενών νομοθετικών μέτρων. “Η εκτίμησή μου είναι ότι είστε θύμα όλων των αριστερών ομάδων σε όλο τον κόσμο”, είπε ο Κίσινγκερ, σύμφωνα με ένα αποχαρακτηρισμένο τηλεγράφημα, “και ότι το μεγαλύτερο αμάρτημά σας ήταν ότι ανατρέψατε μια κυβέρνηση που γινόταν κομμουνιστική”. Τρεις μήνες αργότερα, Αμερικανοί διπλωμάτες προειδοποίησαν τον Κίσινγκερ για την Επιχείρηση Κόνδορας, μια διεθνή εκστρατεία δολοφονιών από τη δεξιά που ακολουθούσαν τα αντικομμουνιστικά καθεστώτα της Χιλής, της Αργεντινής και της Ουρουγουάης. Ο Κίσινγκερ “έδωσε εντολή να μην αναληφθεί περαιτέρω δράση για το θέμα αυτό”, σύμφωνα με τηλεγράφημα της 16ης Σεπτεμβρίου 1976. Πέντε ημέρες αργότερα, ένα παγιδευμένο από πράκτορες του Πινοσέτ αυτοκίνητο εξερράγη κατά μήκος της οδού Πρεσβειών της Ουάσιγκτον, σκοτώνοντας τον Ορλάντο Λετελιέ, υπουργό Εξωτερικών του Αλιέντε, και τον Αμερικανό συνεργάτη του, Ρόνι Μόφιτ.
Το 1999, ο Πινοσέτ συνελήφθη στο Λονδίνο χάρη στις προσπάθειες του Μπαλτάζαρ Γκαρθόν, ενός Ισπανού δικαστή που διερευνούσε την επιχείρηση Κόνδορας. Ο Κίσινγκερ παρότρυνε τους Βρετανούς να μην εκδώσουν τον στρατηγό. “Θα ήμουν πολύ χαρούμενος αν επιτρεπόταν στον Πινοσέτ να επιστρέψει στην πατρίδα του”, είπε σε έναν συνεντευκτή. “Αυτό το επεισόδιο κράτησε αρκετά και όλη μου η συμπόνια είναι μαζί του”. Δύο χρόνια αργότερα, η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους απάντησε περιφρονητικά στις προσπάθειες του Ανώτατου Δικαστηρίου της Χιλής να υποχρεώσει τον Κίσινγκερ να καταθέσει. “Είναι άδικο και γελοίο ένας διακεκριμένος λειτουργός αυτής της χώρας να παρενοχλείται από ξένα δικαστήρια με αυτόν τον τρόπο”, δήλωσε ένας αξιωματούχος στην Daily Telegraph. Η εφημερίδα σημείωσε ότι ο Κίσινγκερ ήταν “άτυπος σύμβουλος” του Μπους, όπως και πολλών προέδρων.
Η δήλωση προστασίας του Κίσινγκερ από τον Μπους, σε συνδυασμό με την απόρριψη της Συνθήκης της Ρώμης για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, έσβησε μια αχτίδα ελπίδας ότι ο Κίσινγκερ θα συναντούσε κάποτε τον Πινοσέτ υπό κράτηση. Ήταν πάντα μια φαντασίωση. Η διεθνής αρχιτεκτονική που δημιούργησαν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία σήμερα συντομογραφείται ως “διεθνής τάξη βασισμένη σε κανόνες”, με κάποιο τρόπο δεν φτάνει ποτέ στο σημείο να ασκήσει την ίδια πίεση στις ηγεμονικές Ηνωμένες Πολιτείες που ασκεί στις εχθρικές ή προκλητικές προς τις ΗΠΑ δυνάμεις. Αυτό αντανακλά την οργανωτική αρχή του αμερικανικού εξαιρετισμού: Η Αμερική δρα, δεν της ασκείται καμία δράση. Ο Χένρι Κίσινγκερ ήταν ο υπέρτατος αρχιτέκτονας της βασισμένης σε κανόνες διεθνούς τάξης.
Από αυτή την άποψη, ο Κίσινγκερ ήταν ξεχωριστός, αλλά σε καμία περίπτωση δεν ήταν μοναδικός. Ο Κίσινγκερ έχτισε πάνω στα θεμέλια που είχαν οικοδομήσει ο Χένρι Μόργκενθαου, ο Ντιν Άτσεσον, ο Τζορτζ Κένναν, ο Πολ Νίτσε, οι αδελφοί Ντάλες, οι αδελφοί Μπάντι, ο JFK – αν θέλετε, μπορείτε να πάτε πίσω στον Άλμπερτ Θέιερ Μάχαν και τον Τέντι Ρούσβελτ ή στον Τζέιμς Μονρόε ή, ανάλογα με το πόσο θεμελιώδη θεωρείτε την αυτοκρατορία για την Αμερική, στο 1619. Αυτός και ο Νίξον επέλεξαν να κλιμακώσουν το Βιετνάμ και να επιδιώξουν την καταστροφή της Καμπότζης. Αλλά τα Έγγραφα του Πενταγώνου έδειξαν ότι ο πόλεμος του Βιετνάμ ήταν το αποτέλεσμα συσσωρευτικών αποφάσεων που ελήφθησαν στις διοικήσεις του Αϊζενχάουερ, του Κένεντι και του Τζόνσον. Ο Βιετναμέζος αντάρτης και υπουργός Δικαιοσύνης Τρουόνγκ Νου Τανγκ γράφει στα Απομνημονεύματά του για τους Βιετκόνγκ ότι ο Κίσινγκερ, του οποίου την ευφυΐα επαινεί, “κληρονόμησε ένα εννοιολογικό πλαίσιο από τους Αμερικανούς και Γάλλους προκατόχους του … που τον οδήγησε στην καταστροφή”.
Ο Κίσινγκερ και ο Νίξον το μετέτρεψαν αυτό σε Γουότεργκεϊτ – όπως επισήμανε ο Γκράντιν νωρίτερα σε αυτή την ιστορία, το Γουότεργκεϊτ ξεκίνησε με την απαίτηση εκδίκησης προς τον Ντάνιελ Έλσμπεργκ, τον αντί-Κίσινγκερ, για τη διαρροή των Εγγράφων του Πενταγώνου. Το Γουότεργκεϊτ ήταν μια ζοφερή απόδειξη, ούτε για πρώτη ούτε για τελευταία φορά, ότι τα εγκλήματα που διαπράττει η Αμερική στο εξωτερικό έχουν διαλεκτική σχέση με τα εγκλήματα που διαπράττει η Αμερική στο εσωτερικό. Η αισχύνη έχει τόσους πατέρες όσες και η νίκη.
Γι’ αυτό, τελικά, ο Κίσινγκερ πέθανε ως διασημότητα, με τον απαραίτητο πλούτο για να τον πάρει η Theranos. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Ρότζερ Μόρις και ο Άντονι Λέικ επέλεξαν να μην πουν στη χώρα ότι ο αρχιστράτηγος ήταν αλκοολικός που παρακολουθούσε κρυφά τους πραγματικούς και φανταστικούς επικριτές του. Όποια κι αν ήταν η καταγωγή του Κίσινγκερ, όσες κορώνες για τους Εβραίους κι αν χρειάστηκε να υπομείνει, ο Κίσινγκερ ήταν υπόδειγμα της αυτοπεποίθησης της γεωπολιτικής ισχύος που οι ελίτ της Αμερικής, ό,τι κι αν πιστεύουν προσωπικά για τον Χένρι Κίσινγκερ, θέλουν η Αμερική να κάνει τον κόσμο να σέβεται. Όταν οι Ρότζερ Μόρις, οι Άντονι Λέικ και οι Χίλαρι Κλίντον βλέπουν τον Χένρι Κίσινγκερ, βλέπουν, παρά τα όσα θα αναγνωρίσουν περιστασιακά και κατ’ ευφημισμόν ως ελαττώματά του, τον εαυτό τους όπως θα ήθελαν να είναι.
Ο Κίσινγκερ έζησε για πάνω από μισό αιώνα στον κόσμο που είχε φτιάξει. Ήταν η ύβρις του. Μπορούσε να δει ότι ο πόλεμος στο Ιράκ θα ήταν καταστροφή, αλλά τον ακολούθησε έτσι κι αλλιώς, δηλώνοντας: “η άποψη για την απομάκρυνση της ικανότητας μαζικής καταστροφής του Ιράκ είναι εξαιρετικά ισχυρή”. Ο υπολογισμός του Κίσινγκερ, εκφρασμένος με τον ευγενέστερο δυνατό τρόπο, είναι ότι η αποδοχή μιας επικείμενης καταστροφής είναι το τίμημα της επιρροής και άρα του ελαφρυντικού της. Η προσαρμογή του στο αναπόφευκτο των πολιτικών αποφάσεων που θεωρούσε παράλογες, φέρνει στο νου τον εναγκαλισμό του με τον Νίξον το 1968. Τι ήταν οι ζωές των Βιετναμέζων, των Καμποτζιανών ή των Ιρακινών σε σύγκριση με την ευκαιρία του Κίσινγκερ να συμβάλει στη διαμόρφωση της ιστορίας;
Αλλά το Ιράκ, και ο ευρύτερος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας που ο Κίσινγκερ ήθελε να επεκταθεί για να μην “ξεπέσει σε μια επιχείρηση μυστικών υπηρεσιών, ενώ η υπόλοιπη περιοχή σταδιακά διολισθαίνει στο πριν από την 11η Σεπτεμβρίου 2001 μοτίβο”, προμήνυε ότι ο κόσμος που έφτιαξε ο Κίσινγκερ διαλυόταν εκ θεμελίων. Ο άνθρωπος που επανατοποθέτησε την αμερικανική εξωτερική πολιτική ως σφήνα μεταξύ Ρωσίας και Κίνας έζησε αρκετά για να δει τη Διακήρυξη της 4ης Φεβρουαρίου να ενώνει τη Μόσχα και το Πεκίνο. Οι αντιδραστικές δυνάμεις που ενθάρρυνε στο εσωτερικό και στο εξωτερικό δείχνουν στον κόσμο ότι η διεθνής τάξη που βασίζεται σε κανόνες αφορά τον καπιταλισμό και όχι τη δημοκρατία.
Η όποια πικρία βίωσε ο Κίσινγκερ, στις τελευταίες του μέρες, για τη διάβρωση του εγχειρήματός του, είναι μικρή παρηγοριά για τα εκατομμύρια των θυμάτων του. Η Αμερική τους αρνήθηκε το τέλος που βίωσε η Καθλίν Τρέινορ όταν η Αμερική, απονέμοντας δικαιοσύνη, εκτέλεσε τον Τίμοθι ΜακΒέι.
Spencer Ackerman
