Η συνάντηση στη Νέα Υόρκη μεταξύ Κ. Μητσοτάκη και Τ. Ερντογάν επιβεβαίωσε ότι οι δυο πλευρές θα επιμείνουν στον διάλογο. Είναι, επομένως, ένα θετικό βήμα στη δύσκολη και μακρά διαδρομή ως προς την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Επιβεβαιώθηκε το χρονοδιάγραμμα επαφών, που είχε συμφωνηθεί μεταξύ Γεραπετρίτη – Φιντάν, υπουργών Εξωτερικών και κυρίως έκλεισε το ραντεβού της Θεσσαλονίκης κάτι που δεν ήταν εντελώς βέβαιο. Αυτό θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήταν το πραγματικό βήμα της συνάντησης. Στις 7 Δεκεμβρίου συγκεκριμένα, θα γίνει η Σύνοδος του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, κατά τη διάρκεια του οποίου θα συναντηθούν ξανά οι Κ. Μητσοτάκης και Τ. Ερντογάν.
Τη θέληση για διατήρηση ενός περιβάλλοντος διαλόγου την βλέπει κανείς και στη συμφωνία για επιμήκυνση του μορατόριουμ μεγάλης κλίμακας ασκήσεων –όχι των μικρών– στο Αιγαίο. Είναι σαφές, μάλλον, ότι η Τουρκία, αυτή την περίοδο, ενώ διατυμπανίζει τον κεντρικό της ρόλο στην περιοχή, επιδιώκει συγχρόνως μέσω της εξομάλυνσης αυτής να βελτιώσει τη σχέση της με τη Δύση για εξοπλιστικούς και οικονομικούς λόγους. Η Ελλάδα έχει μόνιμη επιδίωξη τον διάλογο, για πολλούς λόγους αλλά σίγουρα το οικονομικό βάρος των εξοπλισμών είναι καθοριστικό. Παρ’ όλα αυτά, ο Κ. Μητσοτάκης τώρα στη Ν. Υόρκη επεδίωξε, πάση θυσία, να κλείσει η συμφωνία για τα F35!
Δύο εικόνες πρέπει ακόμα να επισημανθούν. Από τη μια μεριά, είχαμε θερμές, έως πολύ θερμές, δηλώσεις εκατέρωθεν, κυρίως από την πλευρά Ερντογάν! «Σημαντικό άλμα προς τα μπρος», η Θεσσαλονίκη θα πει ο τούρκος πρόεδρος. Κι ακόμη: «η Ελλάδα είναι μια φίλη χώρα… ποτέ δεν πολεμήσαμε σε αντίθετα στρατόπεδα». Και ο Κ. Μητσοτάκης επίσης χαρακτήρισε τη συνάντηση παραγωγική. Το επόμενο διάστημα θα φανεί αν θα μείνουμε στο έδαφος της «εξομάλυνσης» ή θα εκκινήσει και η «επίλυση».
Η άλλη εικόνα. Καθόλου ασήμαντη δεν πρέπει να θεωρηθεί η επιλογή Ερντογάν, απευθυνόμενος στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, να ζητήσει την αναγνώριση του κατεχόμενου βόρειου τμήματος της Κύπρου σαν ξεχωριστό κράτος. Το είχε βέβαια επαναλάβει και πέρυσι στον ΟΗΕ ωστόσο θα περίμενε κανείς, εφόσον επιδιώκεται ο διάλογος, να το αποφύγει. Το κυπριακό εξάλλου είναι βασικό πρόβλημα που εμποδίζει την επίλυση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η ελληνική πλευρά απάντησε τις επόμενες μέρες σε χαμηλούς τόνους ενώ ο Κ. Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον κύπριο πρόεδρο κ. Χριστοδουλίδη. Δεν ξέρουμε τι είπαν αλλά το κυπριακό είναι σε πολύ επικίνδυνο σημείο, ένα βήμα πριν τη διχοτόμηση όχι μόνο διότι την επαναφέρει ο κ. Ερντογάν, όσο διότι και η κυπριακή ηγεσία αδρανεί. Ο κ. Χριστοδουλίδης αποφεύγει να επαναλάβει, χωρίς υποσημειώσεις, ότι είναι έτοιμος να επανεκκινήσουν οι συνομιλίες στη βάση των έξι σημείων Γκουντιέρες (Κραν Μοντανά). Ούτε παίρνει μέτρα υπέρ των Τουρκοκυπρίων όπως θα όφειλε. Όπως εξάλλου λέει και η διεθνής εμπειρία: στις εθνοτικές διαφορές η ισχυρή πλευρά παραχωρεί δικαιώματα υπέρ της μικρότερης εθνότητας για να διαμορφωθεί το απαραίτητο αίσθημα ασφάλειας.
Παύλος Κλαυδιανός
