Οι δύσκολες εβδομάδες που περνά η χώρα, με τους νεκρούς ή από πυρκαγιές ή από πλημμύρες αποτέλεσμα της τραγικής αδράνειας του «επιτελικού» κράτους, βάζει επί τάπητος τη θωράκιση της χώρας από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μέσα από ένα ολιστικό σχέδιο διαχείρισης των κρίσεων, αλλά και την ανάγκη σχεδιασμού ενός παραγωγικού μοντέλου που δεν θα είναι αφημένο στο έλεος του καιρού.
Η συνέντευξη Τύπου των μελών της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού από τη Λάρισα, καταδεικνύει την «αφασία» των κυβερνώντων μπροστά στην καταστροφή, και καθιστούν απαραίτητη την έναρξη, επιτέλους, ενός διαλόγου με τους παραγωγικούς φορείς όλων των περιφερειών της χώρας, για την εκπόνηση αυτού του σχεδίου.
Πολίτες αφημένοι στο έλεος του Θεού. Υποδομές κατεστραμμένες.
Η χώρα κομμένη στα δύο. Η εθνική άμυνα, αφού κάηκε, τώρα πνίγηκε.
Η πρωτογενής παραγωγή, δέχεται τέτοιο πλήγμα που δεν έχει ξανασυμβεί τις τελευταίες δεκαετίες.
Το μέγεθος της ζημιάς στην πρωτογενή παραγωγή της Θεσσαλίας, εκτιμάται πάνω από 600 εκατ. ευρώ για τη φυτική παραγωγή και πάνω από 100 εκατ. ευρώ για το ζωικό κεφάλαιο, χωρίς να περιλαμβάνεται η μεταποίηση ή η ζημιά στην εμπορία των προϊόντων από τις καταστροφές στις υποδομές. Εάν συνυπολογίσουμε και τις ζημιές από άλλα καιρικά φαινόμενα στο σύνολο της χώρας για το 2023, συζητάμε για ένα νούμερο που μπορεί να ξεπερνάει το 1 δισ. ευρώ.
Με τον μοναδικό ασφαλιστικό οργανισμό της χώρας, τον ΕΛΓΑ, απαξιωμένο, αφού πρώτα έδιωξαν το προσωπικό μέσω των μετατάξεων. Τον ΕΛΓΑ με το άδειο ταμείο, που καμία ενέργεια δεν έκαναν να αυξήσουν τα έσοδα του. Μέχρι το τέλος Ιουλίου, πριν τους καύσωνες, το έλλειμμα του οργανισμού έφτανε τα 50 εκατ. ευρώ. Τώρα;
Τι θα γίνει με τα αποθηκευμένα προϊόντα; Τα μηχανήματα; Τις αποθήκες; Τα αντλιοστάσια; Τον εξοπλισμό; Τις ζωοτροφές; Τους στάβλους;
Αγρόν ηγόρασαν οι κυβερνώντες. Τα ζεύγη βοών τα είχαν.
Ακόμα και σήμερα τα πλημμυρικά φαινόμενα στην περιφέρεια της Θεσσαλίας είναι σε εξέλιξη και το μέγεθος της καταστροφής δεν έχει αποκαλυφθεί.
Το μόνο, όμως, που βλέπουμε είναι η αγωνιώδης προσπάθεια του επικοινωνιακού μηχανισμού της κυβέρνησης να βγάλει εντελώς τον Μητσοτάκη από το κάδρο και να μετατοπίσει τη συζήτηση από την εγκληματική ολιγωρία της κυβέρνησης, στη διαχείριση της καταστροφής.
Πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα:
* Ποια ήταν η κινητοποίηση των μηχανισμών του κράτους και της περιφέρειας για την αντιμετώπιση του φαινομένου και προστασίας των πολιτών από τη στιγμή που είχαν προειδοποιηθεί από το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας για την πρωτοφανή ένταση του φαινομένου; Για παράδειγμα η κυβέρνηση πρέπει να απαντήσει πότε ζητήθηκε από το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας η συνδρομή του στρατού. Επίσης για ποιο λόγο δεν έχει υπάρξει αίτημα ακόμα και τώρα διεθνούς βοήθειας, όπως έκανε για παράδειγμα άμεσα η Σλοβενία.
* Γιατί δεν υλοποιήθηκαν οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού προσωπικά και της κυβέρνησης μετά τον Ιανό το 2021, ώστε να καταστρέφεται για δεύτερη φορά η περιοχή;
* Σε ποιο στάδιο βρίσκονται και γιατί δεν έχουν υλοποιηθεί τα σχέδια απορροής λεκανών και αντιμετώπισης πλημμυρικών φαινομένων;
* Γιατί προχώρησε η κυβέρνηση σε απένταξη σημαντικών έργων αντιπλημμυρικής προστασίας από το Ταμείο Ανάκαμψης;
* Θα ζητηθεί έντονα και επανειλημμένα η διερεύνηση από τη δικαστική εξουσία των αιτιών της καταστροφής και τυχόν ποινικών ευθυνών για την απώλεια ζωών και περιουσιών (όπως έγινε στο Μάτι και τη Μάνδρα);
Δεν θα πρέπει οι κυβερνώντες και η περιφέρεια να απαντήσουν:
Για ποιο λόγο προχωράει με τόσο αργούς ρυθμούς η συλλογή και ταφή/καύση των δεκάδων χιλιάδων νεκρών ζώων που η παρουσία τους τόσες ημέρες μετά αποτελεί υγειονομική βόμβα για την δημόσια υγεία; Ποια η κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού προς αυτή την κατεύθυνση;
Ποιες οι ενέργειες της κυβέρνησης για την άμεση παροχή των στοιχειωδών στους πληγέντες (πόσιμο νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, τηλεπικοινωνίες και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη);
Τέλος θα πρέπει να προχωρήσουν σε άμεσα μέτρα ανακούφισης και επιβίωσης των πληγέντων αγροτών και κτηνοτρόφων:
– Άμεση αναστολή όλων των πλειστηριασμών και κατασχέσεων. Επίσης πάγωμα καταβολής όλων των δόσεων σε τράπεζες, funds και Δημόσιο.
– Αποζημίωση στο 100% από ΕΛΓΑ των ζημιών και την απαραίτητη επιπρόσθετη χρηματοδότηση του ΕΛΓΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό.
– Απαλλαγή εισφορών ΕΛΓΑ όλων των πληγέντων.
– Χορήγηση άτοκων δανείων μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας για αποκατάσταση ζημιών για τα ποσά που δεν καλύπτονται από το Ταμείο Αρωγής.
– Άμεσα αποκατάσταση οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου για πρόσβαση σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις, υποδομές που δεν έχουν καταστραφεί καθώς και για τη διακίνηση των προϊόντων.
– Άμεσα προκαταβολή 50% από ΕΛΓΑ προ εκτιμήσεων (κατά δήλωση).
– Εισόδημα έκτακτης ανάγκης ανάλογα του μεγέθους της εκμετάλλευσης για απώλεια εισοδήματος, έως ότου αποκατασταθεί η παραγωγική διαδικασία.
– Παροχή ακατάσχετου λογαριασμού τραπέζης για αγρότες.
– Συντονισμός ενεργειών φροντίδας (σίτισης και στέγασης) και περίθαλψης του ζωικού κεφαλαίου που επέζησε αλλά κινδυνεύει από κακουχία, ασιτία, πνευμονίες, μαστίτιδες κ.ά.
– Έλεγχοι για την εξάλειψη των φαινομένων αισχροκέρδειας σε εφόδια και καταναλωτικά προϊόντα. Προστασία παραγωγών και καταναλωτών.
– Ουσιαστική συνδρομή του κρατικού μηχανισμού μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν για την απομάκρυνση φερτών υλικών και λάσπης και της αποκατάστασης γονιμότητας των παραγωγικών εδαφών, πέραν των ελλιπέστατων εξαγγελιών της κυβέρνησης που δεν δίνουν καμία λύση στο πρόβλημα.
Σε δεύτερο χρόνο, αφού θα έχει ολοκληρωθεί η καταγραφή των ζημιών και έχουν επιλυθεί τα άμεσα προβλήματα διαβίωσης των πληγέντων, θα πρέπει να εκπονηθεί και να υλοποιηθεί ένα μακροχρόνιο σχέδιο οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής ανάκαμψης για την Θεσσαλία. Μια τέτοια προσπάθεια δεν θα πρέπει να ακολουθήσει το αποτυχημένο μοντέλο της Εύβοιας και του Ιανού, αλλά μέσω ενός φορέα διακομματικής αποδοχής και υπό τον έλεγχο του κοινοβουλίου.
Ο Φάνης Κουρεμπές είναι συντονιστής Τμήματος αγροτικής πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
