Ο νέος νόμος για την επέκταση του δικαιώματος ψήφου στους Έλληνες που ζούνε εκτός Ελλάδας είναι προβληματικός. Έχει ωστόσο ένα πλεονέκτημα: διασφαλίζει την ισότητα της ψήφου (έστω και μερικώς) καθώς οι συμπατριώτες μας που είναι απόδημοι θα ψηφίζουν για βουλευτές επικρατείας “εξωτερικού”, όπως τώρα, χωρίς τους προβληματικούς περιορισμούς που υπήρχαν ως σήμερα και καθιστούσανε την άσκηση του δικαιώματός τους λειτουργικά δυσχερή.
Μακάρι να πάνε να ψηφίσουν οι άνθρωποι! Ωστόσο, η διεθνής εμπειρία δείχνει πως όσο περνάει ο καιρός στην ξενιτιά, ο απόδημος καίγεται ολοένα και λιγότερο για την κυβέρνηση στην πατρίδα των προγόνων του. Φυσικά, υπάρχουν και εμιγκρέδες που νοιάζονται. Ωστόσο, η γενική εικόνα είναι ότι η νέα πατρίδα κερδίζει από πλευράς εκλογικού ενδιαφέροντος την παλιά.
Δύο είναι οι λόγοι για τους οποίους ο νέος νόμος είναι προβληματικός: 1ον, η ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού προσμετράται επί του συνόλου των ψηφοφόρων σε ένα εκλογικό σύστημα το οποίο έχει νοθευτικά χαρακτηριστικά με αυτό το μπόνους των 50 εδρών που λαμβάνει το πρώτο κόμμα. Και την ίδια στιγμή, η ψήφος αυτή δίνει τρεις βουλευτές επικρατείας. Γι’αυτούς ψηφίζουν οι εκτός επικράτειας. Αυτό είναι λογικά και πολιτικά απαράδεκτο. Να ψηφίζεις για ελάχιστους βουλευτές επικρατείας, ωστόσο η ψήφος σου να ανατρέπει το μπόνους των 50 εδρών.
Το πιο θεμελιώδες μειονέκτημα της νέας ρύθμισης ωστόσο, δεν έχει να κάνει με τις προβλέψεις τις καθαυτές αλλά με την συνδυαστική τους ισχύ με την πάγια αρχή που αφορά το δίκαιο της ελληνικής ιθαγένειας. Αυτή είναι η ακατάβλητη δύναμη του δικαίου του αίματος στο εσαεί. Δηλαδή, άπαξ κάποιος μπορέσει να αποδείξει ότι πρόγονός του υπήρξε Έλληνας τότε ο ίδιος και όλη του η γενεαλογική του σειρά μπορεί αναδρομικά να οριστεί ότι είναι Έλληνες από γεννήσεως. Είτε έχει, είτε δεν έχει βιωτικούς δεσμούς με την Ελλάδα. Οιοσδήποτε αποδείξει ότι ο παππούς του υπήρξε κάποτε Έλληνας δικαιούται αναδρομικά, από γεννησιμιού του να είναι Έλληνας. Αυτό είναι το ακατάβλητο δίκαιο του αίματος.
Αυτό είναι και το βασικό πρόβλημα της προτεινόμενης ρύθμισης. Το πρόβλημα είναι ότι συνδυάζεται με ένα δίκαιο ιθαγένειας για το οποίο η κατοικία στην Ελλάδα δεν έχει καμία σημασία. Εφόσον διακριβωθεί Έλληνας πρόγονος είσαι Έλληνας. Άπαξ είσαι Έλληνας είσαι γραμμένος στα δημοτολόγια ενός δήμου της χώρας. Άπαξ είσαι στα δημοτολόγια του δήμου είσαι και γραμμένος στους εκλογικούς του καταλόγους. Και αυτό, ναι, είναι μεγάλο πρόβλημα για μια δημοκρατία αν εσύ που είσαι όλα τα παραπάνω δεν έχεις καμία σχέση με τον τόπο αυτόν.
Δημοκρατία είναι να αποφασίζουν τους νόμους αυτοί που τους υφίστανται. Αυτό δεν το διασφαλίζει η προτεινόμενη ρύθμιση εξαιτίας του δικαίου ιθαγένειας που ισχύει στην Ελλάδα εισάγοντας ένα εκλογικό σώμα «ετεροδημοτών εξωτερικού» χωρίς κάποια εχέγγυα άλλης σχέσης με τη χώρα πέραν την ιθαγένειάς τους.
Θα πει κανείς «μα γιατί να μην αρκεί η ιθαγένεια;» Η απάντηση είναι ότι όσο η ελληνική ιθαγένεια αναπαράγεται άνευ όρων παντού στην υφήλιο με μόνη αιτία έναν πρόγονο τότε ναι, η ιθαγένεια δεν αρκεί. Για το λόγο αυτόν επείγει η μεταρρύθμιση του Κώδικα της Ελληνικής Ιθαγένειας με την οποία δυνητικά θα περιορίζεται το δικαίωμα άνευ άλλου τινός όρου, αναπαραγωγής της ιδιότητας του Έλληνα πολίτη στην αλλοδαπή.
Θα μπορεί παραδείγματος χάρη να προβλεφθεί ότι η ιθαγένεια των γονέων δεν αποκτάται αυτομάτως με τη γέννηση εφόσον οι γονείς αυτοί έχουν γεννηθεί εκτός Ελλάδας. Έτσι τουλάχιστον θα μπορούσαμε να μην γράφουμε αυτομάτως στους εκλογικούς καταλόγους τους τρίτης γενιάς Έλληνες του εξωτερικού αλλά μόνο τους πρώτης και δεύτερης γενιάς. Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε και άλλους τρόπους. Είχα προ καιρού προτείνει μια ρύθμιση που θα ήταν ένας έντιμος συμβιβασμός: το δικαίωμα ψήφου να το έχουν μόνο οι καθαυτού Έλληνες μετανάστες στο εξωτερικό. Αυτοί δηλαδή που φύγανε από την Ελλάδα έχοντας γεννηθεί σε αυτήν και όχι τα παιδιά τους ή τα εγγόνια τους. Αυτοί οι άνθρωποι διαθέτουν ένα τεκμήριο επαφής με τη χώρα το οποίο διακριβώνεται με απλώς μια ταυτότητα ή ένα πιστοποιητικό γέννησης.
Τότε κάποιοι της Νέας Δημοκρατίας και εγκυρότατοι συνταγματολόγοι είχαν αρχίσει να το συζητάνε. Δυστυχώς όμως, η κυβέρνηση με την θριαμβευτική της επανεκλογή φαίνεται βουλημική. Βρήκε πρόσφορο να ξεκινήσει το νομοθετικό της έργο με αυτή την ρύθμιση για όλους τους συμβολικούς λόγους που μπορεί κανείς να υποθέσει. Με τον τρόπο αυτόν, ωστόσο δεν προχωράμε σε γόνιμες κατευθύνσεις.
Η ψυχή της παράταξης που κυβερνάει την Ελλάδα σήμερα είναι προσκολλημένη σε αυτό που έλεγε ο Παναγιώτης Ψωμιάδης με αφορμή την υπόθεση του Αλβανού μαθητή Οδυσσέα Τσενάι: “Έλληνας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι”. Απλώς αυτοί που το πιστεύουν δεν το φωνάζουν διότι ο πρωθυπουργός τους έχει πει να μη φαίνονται εθνικιστές και αλαζόνες.
Έτσι λοιπόν, τη στιγμή που ο κατεξοχήν εκφραστής αυτής της γραμμής, πρώην Υπουργός Εσωτερικών, κύριος Βορίδης έκανε ολοένα και πιο δύσκολη την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας για τους μετανάστες που μοχθούν στη χώρα μας, αφήνουμε ελεύθερη την πολιτική συμμετοχή των Ελλήνων που ζούνε στο εξωτερικό χωρίς όρους.
Από την άλλη, η πρόταση της αξιωματικής αντιπολίτευσης με την οποία προτείνεται η κατάτμηση της υφηλίου σε 4 εκλογικές περιφέρειες – μια ανά ήπειρο – είναι εξ ίσου προβληματική. Είναι ανήκουστο αριστερό κόμμα να προτείνει εκλογική περιφέρεια “Ωκεανίας” ή “Αμερικής” διότι σε τέτοιες περιφέρειες μόνο μεγιστάνες μπορούν να κάνουν προεκλογική εκστρατεία. Πραγματικά είναι να απορεί κανείς και εδώ…
Δυστυχώς, ο γέγονε γέγονε σήμερα με το νόμο αυτόν. Μπροστά μας θα τα βρούμε όμως αυτά. Διότι ούτε η λαιμαργία της Δεξιάς ούτε η φοβία της Αριστεράς είναι δικαιολογημένες μπροστά στο αδιάγνωστο της βούλησης της Ελληνικής διασποράς. Ευτυχώς οι ψηφοφόροι – εξωτερικού κι εσωτερικού – είναι πολύ απρόβλεπτοι. Και όπως είπα και στην αρχή, η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι δεν είναι όσοι πολλοί κάποιοι προσδοκούν ή κάποιοι άλλοι φοβούνται.
Το εκατομμύριο των Ελλήνων της διασποράς που υποτίθεται πως θα ψηφίσουν στις ερχόμενες εκλογές από τον τόπο κατοικίας τους δεν θα υπάρξει. Όπως πουθενά σε καμιά χώρα του κόσμου δεν είδαμε ποτέ ως σήμερα ιδιαιτέρως μαζική συμμετοχή πολιτών από το εξωτερικό.
Το μόνο σίγουρο πάντως είναι ότι όσο δεν αλλάζει ο Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας στην κατεύθυνση που εξηγήσαμε παραπάνω, τόσο θα βρίσκουμε μπροστά τις λύσεις που προτείναμε ως εμπόδια.
Και τότε πάλι, θα ψάχνουμε 200 βουλευτές.
Δημήτρης Χριστόπουλος
