Στην ελληνική κοινωνία, η οποία επί μακρόν υποδεικνύει ρατσιστικές και μισαλλόδοξες συμπεριφορές έναντι των Ρομά, η τάση να τους απομονώνει και να τους κρατάει στο περιθώριο υπάρχει και εξακολουθεί να επικρατεί. Οι Ρομά στην Ελλάδα έχουν συγκεντρώσει το ενδιαφέρον του ευρύτερου κοινού τα τελευταία χρόνια, αλλά δυστυχώς αυτή η προβολή σχεδόν πάντα φέρει αρνητικό χαρακτήρα, καθώς οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα απέναντι στους Ρομά είναι ιδιαίτερα έντονα, όχι μόνο στην κοινωνία αλλά και στα μέσα ενημέρωσης. Οι ειδήσεις συχνά επικεντρώνονται σε παραβατική συμπεριφορά συμμοριών και ατόμων, τονίζοντας το γεγονός ότι η παραβατικότητα αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι είναι Ρομά. Η ελληνική κοινωνία τους εμποδίζει να εργαστούν νόμιμα και με αξιοπρέπεια, ενώ παρά τις προσπάθειες των νέων Ρομά να ξεφύγουν από τον αναλφαβητισμό, τους πρόωρους γάμους, την ανεργία και την αρνητική κοινωνική εικόνα που αντιμετωπίζουν, οι διακρίσεις και οι κοινωνικές ανισότητες καθιστούν αδύνατο να ξεφύγουν από την προκαθορισμένη ζωή που επιβάλλει το κυρίαρχο σύστημα.
Οι νέοι Ρομά, παρά το γεγονός ότι ποτέ δεν αναφέρεται στα κυρίαρχα και συστημικά μέσα, προσπαθούν να κάνουν μια νέα αρχή, σπουδάζουν, γίνονται επιστήμονες, επιχειρηματίες και επιθυμούν να εργαστούν νόμιμα στην Ελλάδα. Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία δεν τους επιτρέπει να ανοίξουν τα φτερά τους προς αυτή τη κατεύθυνση καθιστώντας δέσμιους σε μια ζωή στο περιθώριο.
Ένα απίστευτο περιστατικό διάκρισης κατά των Ρομά, το οποίο επιβεβαιώνει αυτήν την πρακτική, συνέβη με έξι φοιτητές που ανήκουν σε μια νεοσύστατη Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Ένταξης με την ονομασία «Kherel». Η εν λόγω επιχείρηση βρίσκεται στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως 71, στον Δήμο Κορδελιού-Ευόσμου, και αποτελεί μια λαμπρή εξαίρεση καθώς λειτουργεί με αυτοχρηματοδότηση και ιδρύθηκε από έξι νέους Ρομά που είναι φοιτητές και σπουδαστές. Ο σκοπός της επιχείρησης είναι να παρέχει την ευκαιρία στα ενήλικα παιδιά του Φάρου του Κόσμου να αναπτύξουν μια αξιοπρεπή επαγγελματική δραστηριότητα που θα τους επιτρέψει να συνεχίσουν τις σπουδές τους και να ενταχθούν ακόμη πιο ομαλά στο κοινωνικό σύνολο. «Ο Φάρος του Κόσμου» είναι ένα πρόγραμμα που παρέχει υποστήριξη και ευκαιρίες σε παιδιά και νέους που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ή αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως η φτώχεια, η αποξένωση, η κοινωνική απόρριψη και η μη πρόσβαση σε εκπαιδευτικούς πόρους. Συχνά, λειτουργεί ως κέντρο πόρων που παρέχει υποστήριξη και ευκαιρίες για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των νέων ανθρώπων. Μέσω της «Kherel», τα παιδιά από τον Φάρο του Κόσμου θα μπορούσαν να απασχοληθούν αξιοπρεπώς και νόμιμα, ενώ παράλληλα θα μπορούσαν να αναπτύξουν νέες επικοινωνιακές δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν να έχουν μια καλύτερη κοινωνική ένταξη.
Ωστόσο, η τοπική κοινότητα και η δημοτική αρχή δεν εκδήλωσαν ιδιαίτερη υποστήριξη έναντι αυτής της προσπάθειας. Στον δημόσιο διάλογο επικράτησαν στερεότυπα και προκαταλήψεις σχετικά με τους Ρομά, όπως η άποψη ότι δεν είναι ικανοί να εργαστούν. Ορισμένοι κάτοικοι συγκεντρώνουν ακόμη και υπογραφές με σκοπό να κλείσει οριστικά η επιχείρηση. Οι αντιδράσεις αυτές οδήγησαν στο προσωρινό κλείσιμο της επιχείρησης, με προφατικούς λόγους καθώς η αστυνομία έκανε έλεγχο στην επιχείρηση κάθε μέρα. Παρόλα αυτά, τα παιδιά δεν το βάζουν κάτω και καλούν την τοπική κοινότητα να σταθεί αλληλέγγυα και να αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα τον μισαλλόδοξο και ρατσιστικό λόγο.
Η αλήθεια είναι πως η ελληνική κοινωνία απέχει αρκετά μακριά από μια κοινωνία συμπεριληπτική που να μας χωρά όλους. Και αυτό είναι λογικό, λαμβάνοντας υπόψη ότι στη χώρα δεν προωθούνται πολιτικές που να στοχεύουν στην καταπολέμηση των διακρίσεων, της φτώχειας και των ανισοτήτων που αντιμετωπίζουν οι αποκλεισμένες κοινωνικές ομάδες, εν προκειμένω οι Ρομά. Αποφεύγονται πολιτικές οι οποίες θα προωθούσαν την εγκόλπωση των ανθρώπων αυτών στην κοινωνία μέσω της παιδείας, της εργασίας και του πολιτισμού.
Το χαμηλό βιοτικό και εκπαιδευτικό επίπεδο, ο αποκλεισμός και η περιθωριοποίηση, ο ρατσισμός και οι μισαλλόδοξες κυρίαρχες απόψεις οδηγούν μαθηματικά στη δημιουργία δύο κόσμων διαφορετικών ταχυτήτων. Δεν ξεχνάμε τη δολοφονία του μόλις 16χρόνου Ρομά Κώστα Φραγκούλη από τον αστυνομικό που τον πυροβόλησε στο κεφάλι για 20 ευρώ βενζίνη. Η συντηρητικοποίηση της κοινωνίας δεν πρέπει να συνεχιστεί άλλο. Για αυτό χρειάζονται τώρα ριζικές τομές και αλλαγές στην ελληνική κοινωνία, με πολιτικές που θα προωθούν την πολιτισμική ποικιλομορφία και την αλληλεγγύη, την κοινωνική συνοχή αλλά και την ενεργό συμμετοχή των αποκλεισμένων ομάδων μέσω της πολιτικής εκπροσώπησης, με ίσες ευκαιρίες για όλους στην εργασία και την παιδεία. Η «Kherel» αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα που αποτυπώνει καθαρά τη μάχη των Ρομά για αξιοπρέπεια στη ζωή.
Μαρέλ Ζαχαρέλου
