Στην ανεπτυγμένη Δύση, ο μεγαλύτερος ίσως δαίμονας γι’ αυτούς που χαράσσουν την οικονομική πολιτική σήμερα είναι μια ανεξέλεγκτη αύξηση των μισθών. Κεντρικοί τραπεζίτες και κυβερνώντες ξορκίζουν, μήνες τώρα, μην τολμήσει και ξεφύγει κανένα παραπάνω ευρώ, δολάριο, λίρα προς τις τσέπες των εργαζομένων, καθώς θεωρούν σχεδόν σίγουρο ότι θα προκαλέσει «πληθωριστικό σπιράλ». Μια αλλεπάλληλη δηλαδή άνοδο τιμών, εργασιακών αμοιβών, κόστους παραγωγής, που θα ακυρώσει τις προσπάθειες που καταβάλλουν για τη μείωση του πληθωρισμού.
Ο «τρόμος του σπιράλ» και των μισθολογικών αυξήσεων ουδόλως φαίνεται να απασχολεί, όμως, την ιαπωνική κυβέρνηση, η οποία διεμήνυσε χθες πως η μεγαλύτερη προτεραιότητα της οικονομικής της πολιτικής για το επόμενο έτος είναι η… αύξηση των μισθών. «Η μεγαλύτερη πρόκληση για την οικονομία της Ιαπωνίας είναι η έλλειψη αύξησης των μισθών», υπογράμμισε χαρακτηριστικά στην τηλεόραση ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου, Σέιτζι Κιχάρα, προσθέτοντας ότι «αν δεν αυξηθούν οι μισθοί, η κατανάλωση δεν θα αυξηθεί και οι επιχειρήσεις δεν θα αυξήσουν τις επενδύσεις». Ο Κιχάρα είπε, μάλιστα, ότι, ενώ οι επιχειρήσεις είναι αυτές που αποφασίζουν για τις αμοιβές των εργαζομένων τους, η κυβέρνηση θα μπορούσε να παρέμβει, προκειμένου να αυξηθούν οι μισθοί, παρέχοντας φορολογικά κίνητρα.
Οι δηλώσεις Κιχάρα απηχούν και τις θέσεις του διοικητή της Τράπεζας της Ιαπωνίας, Χαρουχικό Κουρόντα, ο οποίος είχε πει νωρίτερα ότι οι υψηλότεροι μισθοί είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία και την επίτευξη του στόχου 2% για τον πληθωρισμό. Η θέαση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, αν ληφθεί υπόψη ότι ο πληθωρισμός στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου χτύπησε, τον προηγούμενο μήνα, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών (3,7%), πλήττοντας κυρίως τα νοικοκυριά που βλέπουν το κόστος διαβίωσης να αυξάνεται απότομα και τους μισθούς τους στάσιμους. «Η κυβέρνηση θα αυξήσει την εστίασή της στην επίτευξη ανόδου των μισθών. Είναι υψίστης σημασίας, επειδή οι τιμές αυξάνονται», διαβεβαίωσε χθες ο Κιχάρα, προκαλώντας μελαγχολία στους εργαζομένους της Ευρωζώνης, των ΗΠΑ και της Βρετανίας, οι οποίοι εδώ και μήνες βλέπουν τον πληθωρισμό να καλπάζει, αλλά ακούν τα αντίθετα από τους κεντρικούς τραπεζίτες τους. Αρκετοί οικονομολόγοι θεωρούν, πάντως, ότι το σημερινό «ψωμοτύρι» των κεντρικών τραπεζών για το επικίνδυνο σπιράλ μισθών – τιμών είναι απλά παραμύθι και, μάλιστα, παραφουσκωμένο στον φόβο.
Επισημαίνουν, μεταξύ άλλων, ότι το συνολικό κόστος παραγωγής ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας -το οποίο καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την τιμή τους- δεν διαμορφώνεται μόνο από το εργασιακό κόστος αλλά και το κόστος των άλλων εισροών. Οταν το κόστος της εργασίας αυξάνεται, το κόστος των άλλων εισροών δεν αλλάζει απαραίτητα, τονίζουν. Κατά συνέπεια, το συνολικό κόστος παραγωγής ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας δεν αυξάνεται τόσο πολύ όσο το κόστος της εργασίας. Για παράδειγμα, αν η ωριαία αμοιβή αυξηθεί κατά 10%, δεν θα πρέπει να θεωρείται σίγουρο ότι και οι τιμές καταναλωτή θα αυξηθούν κατά 10%. Ενδεχομένως να αυξηθούν στο μισό, μόνο 5%. Οι εργαζόμενοι, αντιμέτωποι με τιμές υψηλότερες κατά 5%, ενδέχεται να προχωρήσουν σε αυτό που απεύχονται οι κεντρικοί τραπεζίτες. Να απαιτήσουν δηλαδή νέα αύξηση της αμοιβής τους κατά 5%, προκειμένου να καλύψουν την απώλεια στο εισόδημά τους.
Ωστόσο, αυτή η νέα αύξηση του εργατικού κόστους μπορεί να αυξήσει το κόστος παραγωγής ξανά κατά το ήμισυ ή 2,5%. Μια τέτοια τροχιά δεν συνιστά, όμως, το ανεξέλεγκτο σπιράλ μισθών-τιμών που φοβούνται οι κεντρικοί τραπεζίτες. Αντίθετα, επειδή οι αυξήσεις στις αμοιβές της εργασίας αντανακλώνται στο συνολικό κόστος παραγωγής σε αναλογία μικρότερη του ενός προς ένα, οι αυξήσεις των τιμών τελικά υποχωρούν. Για να μετατραπεί σε κάτι τρομακτικό, η σπείρα μισθών-τιμών χρειάζεται λίγη βοήθεια. Χρειάζεται, συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις να αυξήσουν τις τιμές περισσότερο από το ποσό που απαιτείται για την κάλυψη του κόστους τους. Και εκεί οι κεντρικοί τραπεζίτες και οι κυβερνήσεις της Δύσης θα οφείλαν να εστιάσουν την προσοχή τους.
Μπάμπης Μιχάλης
