Δεκέμβρης στη Βιέννη. Ειρήνη – Ψωμί – Τριαντάφυλλα, μότο του 7ου Συνεδρίου του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ), που διοργανώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα (9 –11/12) στην αυστριακή πρωτεύουσα, έδρα του Κομμουνιστικού Κόμματος Αυστρίας.
Το ΚΕΑ αποτελεί προϊόν συνύπαρξης διαφορετικών αριστερών εκφάνσεων, όπως σμιλεύτηκαν στις χώρες προέλευσης τους, από την πολιτική και κοινωνική συγκυρία και την ιστορική τους διαδρομή. Αλλού το βάρος δίνεται στα εργατικά κινήματα, αλλού ενυπάρχει ισχυρός ο οικολογικός παράγοντας, αλλού τα κοινωνικά ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά. Διαφορετικής εκλογικής εμβέλειας σχηματισμοί, παλαιότεροι και πιο πρόσφατοι, με όχι απαραιτήτως κοινές αφετηρίες, αλλά με συνομολογούμενες κοινές βασικές αρχές και στόχευση, βρέθηκαν στην τελική και καθοριστική φάση μίας πολύμηνης διαβούλευσης υπό το βάρος της καταιγιστικής πολιτικής επικαιρότητας: ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συνεπακόλουθες κινήσεις στην ευρωπαϊκή σκακιέρα, η ενεργειακή κρίση και η κλιματική καταστροφή, η άνοδος της φασιστικής Ακροδεξιάς μέσω πολλαπλών εκλογικών αναμετρήσεων, προστέθηκαν στα μόνιμα επίδικα των αριστερών θεσμικών και κινηματικών πρωτοβουλιών, την εναλλακτική πρόταση απέναντι στο σκληρό νεοφιλελευθερισμό, την προετοιμασία της ευρωεκλογικής αναμέτρησης του 2024.
Με αιχμή του δόρατος την αναλυτική προσέγγιση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τον πόλεμο που δεν διαφαίνεται να τελειώνει, οι κομματικές αντιπροσωπίες δοκιμάστηκαν σε ανταλλαγές επιχειρημάτων, υπερβάσεις, δύσκολη αναζήτηση συνθέσεων και ευκρίνεια τελικών πολιτικών διατυπώσεων. Στοίχημα δύσκολο που θα μπορούσε να υποσκάψει τη συνέχεια του όλου πολιτικού εγχειρήματος.
Με δεδομένη τη συναινετική διαδικασία στην υιοθέτηση πολιτικών θέσεων εντός του ΚΕΑ, οι παράγοντες που επιβαρύνουν τη βασική εξίσωση πολλαπλασιάζονται. Κάθε κόμμα δεν φέρει μόνο το αξιακό φορτίο του (πχ για τον ρόλο του ΝΑΤΟ και τις γενεσιουργές αιτίες της ρωσικής επέμβασης στην Ουκρανία), αλλά και τις δεσμεύσεις του στον εθνικό πολιτικό διάλογο, τις εσωτερικές του ισορροπίες, τη μικρή ή μεγάλη απόσταση του από πιθανές κυβερνητικές ευθύνες, τη συμμετοχή του σε ευρύτερους κυβερνητικούς ή μείζονες αντιπολιτευτικούς σχηματισμούς, χωρίς να ξεχνάμε το ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο του κοινωνικού πλαισίου αναφοράς για καθένα από αυτά. Υπ’ αυτή την έννοια, δίπλα στη σταθερή εκφώνηση υπέρ της ειρήνης, της ενδυνάμωσης της δημοκρατίας εκατέρωθεν και της προάσπισης της ανθρώπινης ζωής, η συναίνεση αποτυπώθηκε στα αιτήματα για εκεχειρία, αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων και σοβαρές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
Στην καρδιά των αντιφάσεων, με τη ματιά των άλλων
Η ανελαστική ανάγκη για την οικοδόμηση μίας αυτόνομης ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας δεν ήταν απλώς ο ελέφαντας στο δωμάτιο των συζητήσεων. Υπήρξε βασικό σημείο των παρεμβάσεων στην Ολομέλεια αρκετών συνέδρων, όπως και πυλώνας της εμπνευσμένης ομιλίας του Τζέρεμι Κόρμπιν, που επιλέγει με τόλμη άνοιγμα πολλαπλών αναφορών, με το όχημα του «Ψωμί και Δικαιοσύνη». Με τρόπο προσεκτικό αλλά σαφή, ο Κόρμπιν αναφέρθηκε στην ανάγκη ανεξάρτητης ευρωπαϊκής συνεργασίας για την ασφάλεια και παρέμβασης της Ευρώπης ως πόλου ειρήνης και σταθερότητας παγκοσμίως. Ο Κόρμπιν αποθεώθηκε από τους συνέδρους επειδή επέλεξε να ανταποκριθεί στην πρόσκληση μίας πολιτικής οικογένειας της οποίας δεν αποτελεί οργανικό μέλος, αλλά επιδιώκει να κρατά καθαρούς διαύλους επικοινωνίας. Επειδή ξεδίπλωσε με σαφήνεια τις θέσεις του για ουσιαστική δημοκρατία, ειρήνη, κοινωνική δικαιοσύνη και πολιτικο-οικονομική εναλλακτική στον διεθνή φασίζοντα νεοφιλελευθερισμό και την πολιτική/ θεσμική του εκπροσώπηση, όπως και στρατηγικά βήματα προς τον στόχο αυτό. Επειδή δεν αυτολογοκρίθηκε στην αναφορά του στο δράμα των προσφύγων, την εκμετάλλευση των μεταναστών, την ενεργειακή πολιτική των βασικών παιχτών που αδιαφορούν για την κλιματική καταστροφή, τους σοβαρούς κινδύνους που υποκρύπτει η προσπάθεια επαναφοράς των πυρηνικών στο αμυντικό και ενεργειακό χρηματιστήριο. Επειδή στάθηκε με το βάρος των χρόνων, της εμπειρίας, της συνέπειας και της γενναιότητας να επωμίζεται το αποτέλεσμα των μαχών του, όποιο κι είναι αυτό. Πόση απόσταση επιτρέπεται μεταξύ του ιδεώδους, του αναγκαίου και του εφικτού; Η παρουσία του Κόρμπιν ενισχύει την ορατότητα της ερώτησης –ίσως και την δυναμική της απάντησης.
Ο Μπαμπακάρ Ντιόπ, δήμαρχος και γ.γ. του Κόμματος των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Σενεγάλης, κέρδισε με τη σειρά του την Ολομέλεια. Όχι ως εκπρόσωπος πολιτικών δυνάμεων σε δυσμενέστατο περιβάλλον. Ως φωνή μίας πραγματικότητας που επαναφέρει το καθόλου εύκολο ζήτημα της αποικιοκρατικής αντίληψης της Αριστεράς του δυτικού κόσμου απέναντι στην Αφρική ή τη Λατινική Αμερική, την ισοπεδωτική ερμηνεία μίας άλλης πραγματικότητας με προβολή πολιτικών και οικονομικών μοντέλων μίας παγκοσμιοποιημένης λογικής που εξοβελίζει την άρρηκτη σχέση των πολιτικών και κοινωνικών αγώνων με τον σεβασμό στον πλανήτη, σχέση αυτονόητη για τον λεγόμενο τρίτο κόσμο. Ως απόδειξη πολιτικής αυθυπαρξίας και δυναμικής απέναντι στη γεωγραφικά κρατούσα στρατηγική προς τον απελευθερωτικό ορίζοντα, που υποτάσσει ωστόσο στις δικές της προτεραιότητες τις κοινωνικοπολιτικές και πολιτισμικές εκφάνσεις του υπόλοιπου πλανήτη. Ως πολιτική εκπροσώπηση μίας νεότερης γενιάς που αρνείται τη συνήθη ανοιχτή παλάμη επαιτείας ακόμη και απέναντι στους ιδεολογικούς της συγγενείς και την αντικαθιστά με το τεντωμένο δάχτυλο που δείχνει έναν άλλο, αυτόνομο και εξελισσόμενο τρόπο. Έναν άλλο δρόμο.
Τόσο εντός όσο και εκτός, το επί τ’ αυτά απορρίπτεται
Το τέλος των συνεδριακών διαδικασιών βρίσκει στην προεδρία του ΚΕΑ τον αυστριακό –τέως γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος και πρώην πρόεδρο της ιδεολογικής/επιστημονικής πλατφόρμας Transform ! Europe– Βάλτερ Μπάγιερ. Η, με πολύ μεγάλο ποσοστό αποδοχής, εκλογή του στη θέση αυτή σηματοδοτεί μία ενδιαφέρουσα μετατόπιση: αποδεσμεύει την ηγεσία του ΚΕΑ από υπαρξιακές αναταράξεις των κομμάτων-μελών του και ενισχύει την πορεία προς μία άλλη δυναμική, προσφέροντας ένα διαυγέστερο και βαθύτερο ιδεολογικό πλαίσιο, απαραίτητο για τη βιωσιμότητα και ενδυνάμωση του. Στοιχείο σημαντικό για την αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας των προβλημάτων που θέτει η συγκυρία, αλλά και την επεξεργασία ενός γενικού πλην σαφούς πλαισίου διακήρυξης εν όψει της ευρωπαϊκής εκλογικής αναμέτρησης. Ωστόσο, για να επωφεληθεί το ΚΕΑ από την ευνοϊκή αυτή εξέλιξη, προϋποτίθεται μία κοινή στάση που δεν θα τρέφει άσκοπους σεχταρισμούς. Επειδή η αυτάρεσκη και επιθετική στάση μεγαλύτερων πολιτικών εταίρων επιφέρει τελικά τον συνασπισμό μικρότερων, έστω και γύρω από αμφιλεγόμενες και κάποτε συντηρητικού προσανατολισμού απόψεις, στην προσπάθεια τους να κερδίσουν μεγαλύτερη ορατότητα και νευραλγικό ρόλο στις διαδικασίες των τελικών και απαραίτητων συναινέσεων. Έκβαση επιζήμια για όλους.
Τόσο το κεντρικό πολιτικό κείμενο, όσο και οι επιμέρους δηλώσεις που υιοθετήθηκαν από το συνεδριακό σώμα, ανοίγουν δρόμους κοινής πολιτικής και κοινωνικής προσπάθειας και συνέχισης της διεύρυνσης των σχέσεων του ΚΕΑ με θεσμικές και κινηματικές εκφράσεις της ριζοσπαστικής οικολογίας, σοσιαλιστικών δυνάμεων, διερεύνησης των δημοκρατικών συλλογικοτήτων παντού στον κόσμο. Για να υλοποιηθεί αυτό, βασική ευθύνη φέρουν τα μεγαλύτερα κόμματα-μέλη, τα οποία οφείλουν να αναλάβουν ρόλους εμπνευστικούς για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, να πρωτοστατούν στις συνθετικές πολιτικές και στρατηγικές καταλήξεις, λαμβάνοντας υπόψιν όλες τις φωνές, να εγγυώνται προσβασιμότητα στην πολιτική πραγματικότητα κάθε εθνικού κόμματος-μέλους, να εξασφαλίζουν νέους φερέγγυους και δυναμικούς συνομιλητές και συμμάχους. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, η εκλογή 4 εκπροσώπων στην ηγετική πυραμίδα (έναν αντιπρόεδρο: Γιάννης Μπουρνούς, ένα μέλος στην Πολιτική Γραμματεία: Λευτέρης Κρέτσος, δύο μέλη στο Εκτελεστικό Συμβούλιο: Γιώργος Καρατσιουμπάνης, Όλγα Αθανίτη) πολλαπλασιάζει την πρόκληση. Επειδή δεν αρκεί να θέλεις την ειρήνη, να υπόσχεσαι ψωμί και να σε συγκινούν τα τριαντάφυλλα. Πρέπει και να αποδείξεις πως τα διεκδικείς ανυποχώρητα για όλους.
Όλγα Αθανίτη
