H Α. είναι μία τρανς γυναίκα από τη Σενεγάλη, θύμα σοβαρών μορφών σεξουαλικής, σωματικής και ψυχολογικής βίας τόσο στη χώρα καταγωγής της όσο και στην Αίγυπτο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της για την Ελλάδα. Πάσχει από σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, συνέπειες της σεξουαλικής της κακοποίησης από τους διακινητές της, αλλά και σοβαρές ασθένειες. Έφτασε στη Λέσβο τον Οκτώβριο του 2021 κι από τον Ιανουάριο του 2022, μένει σε διαμέρισμα στην Αθήνα, στα πλαίσια του προγράμματος «ESTIA II», ενώ λαμβάνει και αντιρετροϊκή αγωγή σε νοσοκομείο των Αθηνών. Πριν λίγες μέρες, ενημερώθηκε ότι μέχρι το τέλος του έτους, θα πρέπει να αφήσει το διαμέρισμα και να μεταφερθεί πίσω σε camp (άγνωτο μάλιστα σε ποιο). Αυτό, πέραν της επιδείνωσης της ζωής της, είναι πολύ πιθανό να δημιουργησει εμπόδια και στην πρόσβασή της σε νοσοκομείο.
Μία οικογένεια από το Αφγανιστάν, με πέντε παιδιά, διαμένει σε διαμέρισμα στην Τρίπολη. Στις αρχές Οκτωβρίου ενημερώθηκε με μήνυμα ότι μέχρι την περασμένη Πέμπτη, θα πρέπει να απομακρυνθεί από το διαμέρισμα και ότι πρόκειται να μεταφερθεί σε Δομή Προσωρινής Φιλοξενίας που βρίσκεται κοντά στην Πάτρα. Τα πέντε ανήλικα παιδιά της οικογένειας φοιτούν σε σχολεία της Τρίπολης, γεγονός που σημαίνει ότι λόγω της έξωσης και της μεταφοράς, η εκπαίδευσή τους διακόπτεται και είναι άγνωστο το πώς και αν θα συνεχιστει. Η έξωση της οικογένειας πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη, 13/10. Σε παρόμοια κατάσταση μια πολυμελής οικογένεια από τη Συρία, με μέλη της να εχουν κριθεί ως θύματα βασανιστηρίων και σοβαρά ασθενή, για την οποία, σε προηγούμενη προσπάθεια έξωσης από το πρόγραμμ ESTIA, είχαν εκδοθεί ασφαλιστικά μέτρα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Στις αρχές Οκτωβρίου η οικογένεια ενημερώθηκε προφορικά ότι μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, θα πρέπει να φύγει από το διαμερισμα στην Αθήνα και να μεταφερθεί σε άγνωση Δομή Προσωρινής Φιλοξενίας. Ο J. αιτούντας άσυλο από το Κονγκό, θύματα εμπορίας ανθρώπων, σεξουαλικής και ψυχολογικής βίας, έμενε σε ένα διαμέρισμα στο Κιλκίς. Στις 5 Οκτωβρίου ενημερώθηκε για την έξωση και στις 10 του μήνα μεταφέρθηκε στην Προσωρινή Δομή Φιλοξενίας Πολυκάστρου
Οι παραπάνω υποθέσεις είναι μερικές από τις χιλιάδες εξώσεις εξαιρετικά ευάλωτων προσφύγων που σχεδιάζονται να λάβουν το χώρα μέχρι το τέλος του έτους, απόρροια του τερματισμού του προγράμματος «ESTIA», από το Υπουργείο Μετανάστευσης. Τον Απρίλιο του 2022, το Υπουργείο ανακοίνωσε ότι «λόγω της βελτιωμένης διαχείρισης του μεταναστευτικού», οι θέσεις του προγράμματος μειώνονται από 27.000 σε 10.000, αλλά και ότι το πρόγραμμα «ολοκληρώνεται» στο τέλος του έτους. H ανακοίνωση αυτή διέψευσε όσα υποσχόταν ο ίδιος Υπουργός, Νότης Μηταράκης, το 2020, όταν υποστήριζε ότι «στόχος είναι να αυξηθούν τελικά οι θέσεις το 2020 στις 30.000 και το 2021 στις 40.000. Οι θέσεις αυτές θα διατεθούν για την αποσυμφόρηση των νησιών».
Ο τερματισμός του προγράμματος σημαίνει ότι μέχρι το τέλος του 2022, θα έχουν πραγματοποιηθεί αυτές οι 10.000 εξώσεις. Οι προσφυγες αυτοί, αιτούντες άσυλο, θα αναγκαστούν να επιστρέψουν σε camps στην ενδοχώρα. Το πρόγραμμα «ESTIA» υλοποιούνταν από το 2015 από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, με το Υπουργείο να αναλαμβάνει το 2020 την ευθύνη υλοποίησης. Χρηματοδοτείται από την Ε.Ε., ενώ πριν τον ολοκληρωτικό τερματισμό, αλλά και πριν την περικοπή πάνω από τις μισές θέσεις, η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε φροντίσει να κάνει ακόμα μία αλλαγή εις βάρος των αιτούντων άσυλο. Οι αιτούντες άσυλο υποχρεώνονται να αφήσουν το διαμέρισμα που τους φιλοξενεί, μόλις έναν μήνα από την αναγνώριση του ασύλου τους. Με το προηγούμενο καθεστώς, η προθεσμία ήταν έξι μήνες.
Οι τέσσερις υποθέσεις που προαναφέρθηκαν, εξηγούνται εκτενώς στην αναφορά που κατέθεσε στον Συνήγορο του Πολίτη η Μη Κυβερνητική Οργάνωση «FENIX Humanitarian Legal Aid», που εκπροσωπεί νομικά τους συγκεκριμένους πρόσφυγες. Εκτός της αναφοράς στον ΣτΕ, η Οργάνωση προχώρησε και σε αιτήσεις/επιστολές διαμαρτυρίας προς την Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΥΠΥΤ) του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και τους φορείς στέγασης, ενώ πριν λίγες μέρες απέστειλε και εξώδικο προς το Υπουργείο. «Ανάμεσα σε αυτούς τους 10.000 ανθρώπους υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός πάρα πολύ ευάλωτων ανθρώπων, με σοβαρές ασθένειες, ανάπηροι, θύματα βασανιστηρίων, έγκυες σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, ηλικιωμένοι» τονίζει στο TPP Αστέριος Καναβός, δικηγόρος και εκ των συντονιστών της FENIX.
«To θέμα εδώ είναι ότι η Ελλάδα, ως κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει υποχρεώσεις που απορρέουν και από την εθνική νομοθεσία και από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ως προς την προστασία των ευάλωτων αιτούντων άσυλο. Οφείλει να λαμβάνει υπόψιν της τις ευάλωτότητές τους και να τους παρέχει τις κατάλληλες συνθήκες υποδοχής. Με την απόφαση να κλείσει το ESTIA, το Υπουργείο παραβιάζει σε πάρα πολλά σημεία αυτήν την υποχρέωση. Αυτό είναι το ένα πρόβλημα» σημειώνει ο κ.Καναβός και προσθέτει
«Αλλά υπάρχει κι ένα ακόμα πρόβλημα, πιο νομικό. Μια απόφαση που σε μεταφέρει από ένα διαμέρισμα, όπου έχεις προσωπικό πλυντήριο πχ, σε ένα καμπ με κοινές τουαλέτες, θεωρείται μία απόφαση περιορισμού. Πρέπει να είναι εξατομικευμένη, αιτιολογημένη και να επιδίδεται από τη διοίκηση στον αιτούντα άσυλο, ώστε να μπορεί και να προσβληθεί. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που κάναμε αυτές τις ενέργειες. Ζητάμε να εκδοθούν και να επιδοθούν αυτές οι αποφάσεις, ώστε να μπορέσουμε να τις προσβάλουμε».
Μετά την έξωση, οι χιλιάδες πρόσφυγες θα μεταφερθούν στα camps. Προσφυγόπουλα θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα σχολεία όπου ήδη έχει ξεκινήσει η φοίτησή τους, ενώ η πρόσβαση ανθρώπων με πολύ σοβαρές ασθένειες σε ιατρική περίθαλψη θα γεμίσει εμπόδια. Η παραμονή τους σε camps της ενδοχώρας θα είναι, όπως λέει και το όνομα αυτών των δομών, «Προσωρινή». Έναν μήνα μετά την έκδοση του ασύλου τους, οι αναγνωρισμένοι πλέον πρόσφυγες θα χάσουν το ευρωπαϊκό οικονομικό βοήθημα. Έναν μήνα μετά την επίδοση της αναγνώρισης του ασύλου τους, χάνουν και τη δυνατότητα στέγασης τους σε αυτά τα camps. Αυτό το μοντέλο, που εντάσσεται μάλλον στη «βελτιωμένη διαχείριση του μεταναστευτικού», τους πετάει κυριολεκτικά στον δρόμο. Χωρίς οικονομική βοήθεια, χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα, χωρίς δυνατότητα βιοπορισμού. Από την αλλη πλευρά, η παραμονή τους σε διαμερίσματα στον αστικό ιστό, σε ασφαλείς και αξιοπρεπείς συνθήκες επιτρέπει την ομαλή ένταξή τους στην κοινωνία και προστάτευε αυτούς τους ανθρώπης από τη γκετοποίηση και την αστεγία. «Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι το ESTIA –ακόμη και με μικρότερη δυναμικότητα– θα πρέπει να διατηρηθεί ως ένα βασικό τμήμα του συστήματος φιλοξενίας αιτούντων άσυλο στη χώρα» είχε τονίσει στην «Εφημερίδα των Συντακτών» η Στέλλα Νάνου, εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας.
«Κατά τη γνώμη μου, αυτό συμβαίνει γιατί εντάσσεται στα πλαίσια ενός πολύ καλά οργανωμένου σχεδίου, σχετικά με το Προσφυγικό που έχει το Υπουργείο και η συγκεκριμένη κυβέρνηση από την αρχή, εδώ και 3μιση χρόνια. Δεν τους ενδιαφέρει αν παραβιάζεται το Ενωσιακό Δίκαιο, αν η Ελλάδα παραβιάζει τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο Με τροποιήσεις της νομοθεσίας και με την εφαρμογή αυτού του πλαισίου, θέλουν να κάνουντην Ελλάδα μία χώρα που δεν θα θέλει να έρθει κανένας μετανάστης, κανένας αιτούντας άσυλο, κανένας πρόσφυγας. Το πρώτο ζήτημα φυσικά είναι να καταφέρεις να φτάσεις, λαμβάνοντας υπόψιν τις πολλές καταγγελίες για επαναπροωθήσεις. Μετά να καταφέρεις να καταθέσεις αίτηση για άσυλο και μετά σου κάνουν τον βίο αβίωτο, μένεις σε καμπ, γίνεται γρήγορα η διαδικασία, είσαι μετά άστεγος, δεν υπάρχει καμία πολιτική ενσωμάτωσης κλπ» σχολίασε ο κ.Καναβός.
Θάνος Καμήλαλης
