Η δημογραφική πολιτική καθορίζεται από το συλλογικό κοινωνικό όραμα κάθε κόμματος, συνδέεται άρρηκτα με τις θέσεις του για το παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξής, την εργασία, τις έμφυλες και κοινωνικές ανισότητες, το κοινωνικό κράτος (υγεία, παιδεία, ασφάλιση) και το προνοιακό κράτος.
Οι τρεις παράμετροι του δημογραφικού (γεννήσεις, θάνατοι και μετανάστευση προς και από την χώρα) επηρεάζονται από κοινωνικοοικονομικούς και πολιτισμικούς παράγοντες που η αντιμετώπισή τους απαιτεί χρόνο, διάρκεια και συλλογικότητα.
Η ομόφωνη έκθεση της διακομματικής επιτροπής της βουλής του 2018 υπό την προεδρία της Σίας Αναγνωστοπούλου περιγράφει 10 αλληλένδετους τομείς και προτάσεις για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος.
Η ομοφωνία όμως αυτή πάνω σε πολιτικές που επιχειρούσε τότε να εφαρμόσει ο ΣΥΡΙΖΑ, θα επανέλθω σε αυτό στο σήμερα, απεδείχθη πλασματική αφού οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφαρμόζει η ΝΔ ανέτρεψαν αυτήν την πορεία σε όλους τους τομείς.
Να αρχίσω από την 3η παράμετρο.
Οι μεταναστευτικές και προσφυγικές εισροές ενοχοποιήθηκαν ως εισβολή και αντιμετωπίστηκαν με απίθανη τοξικότητα και ρατσισμό. Προφανώς δε μιλώ για τη φύλαξη των συνόρων στον Έβρο, αλλά για την άρνηση των κοινοτήτων της ενδοχώρας να απορροφήσουν την πίεση που δέχονταν τα νησιά. Σήμερα η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατηγορείται και για παράβαση του δικαίου της θάλασσας (push backs). Όμως οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές προς την χώρα διέσωσαν τους δημογραφικούς μας δείκτες μέχρι το 2009.
Οι μεταναστευτικές εκροές αυξάνονται από το 2009 μέχρι το 2015. Μέρος τους αποτελεί το brain-drain. Γιατί μεταναστεύει και δεν επιστρέφει το πιο δυναμικό και παραγωγικό τμήμα του πληθυσμού της χώρας; Γιατί οι νέοι παραμένουν στα παιδικά δωμάτια χωρίς να μπορούν να ξεκινήσουν τη δική τους ζωή; Διότι σ’ ένα μεταβαλλόμενο διεθνές τοπίο που χαρακτηρίζεται από επάλληλες κρίσεις, οικονομικές, κλιματικές, ενεργειακές και πανδημικές, κυριαρχούν η επισφάλεια και ο φόβος για το μέλλον.
Δείτε τις στατιστικές που διαπιστώνουν ότι η Ελλάδα είναι στην 3η χειρότερη θέση σε εισοδήματα και από τις πρώτες σε έξοδα διαβίωσης σε σχέση με το ΑΕΠ, είχε τις χειρότερες επιδόσεις στην πανδημία στους σκληρούς δείκτες, σε στεγαστική κρίση βρίσκεται το 40% του πληθυσμού (Eurostat 2020) όταν ο ΜΟ της ΕΕ είναι 9,2% του πληθυσμού. Γι’ αυτό τελειώνουν τα εισοδήματα την 2η με 3η εβδομάδα.
Η ασφάλεια χτίζεται με ισχυρό Δημόσιο Δωρεάν Κοινωνικό Κράτος (υγεία, παιδεία, ασφάλιση) και με γενναιόδωρο Προνοιακό Κράτος αρωγό σε κάθε στιγμή της ζωής του πολίτη που κινδυνεύει το αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσής του, με προσιτή οικονομικά στέγη και εκτεταμένο δίκτυο υπηρεσιών και παροχών υγεία πρόνοιας στην κοινότητα.
Με αυτές τις παροχές εξασφαλίζεται θεωρητικά άλλος ένας μισθός, αυτός που εμείς ονομάζουμε κοινωνικό μισθό.
Τρία χρόνια τώρα η ΝΔ πλαγιοκοπεί το Δημόσιο Δωρεάν Κοινωνικό Κράτος και το ιδιωτικοποιεί. Μειώνει μέσα σε τρία χρόνια κατά 30% τους εισακτέους στα ΑΕΙ από 77.000 το 2019 σε 55.000 περίπου το 2022. Ιδιωτικοποιεί την επικουρική ασφάλιση με επίκληση στο δημογραφικό και προβάλει την απειλή της μείωσης του εργατικού δυναμικού για να κόψει την 13η σύνταξη.
Όμως εδώ αποκρύπτεται μια ελληνική ιδιαιτερότητα. Οι απασχολούμενοι στην Ελλάδα είναι το 60,7% του πληθυσμού 20-65. Δηλαδή 3,81 εκ. σε 6,28 εκ πληθυσμού. Από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη, όπως και οι τεράστιες διαφορές ανάμεσα στα φύλλα. Και κατά την έκθεση του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, αν οι απασχολούμενοι αυξηθούν, μειώνονται/αποσβένονται πάνω από το 1/3 (35%) οι αρνητικές επιπτώσεις των δημογραφικών εξελίξεων.
Θα τελειώσω με τη δημογραφική γήρανση. Είμαστε στις τελευταίες θέσεις εφαρμογής πολιτικών υγιούς γήρανσης.
Εμείς πιστεύουμε ότι χρειαζόμαστε πολιτικές για την ενεργητική συμμετοχή των ηλικιωμένων στο κοινωνικό γίγνεσθαι με βελτίωση της ποιότητας ζωής τους και της υγείας τους. Αντί να τους θεωρούμε ως «βάρος» που δήθεν «επωφελείται» από τους κοινωνικούς πόρους. Και άρα προσφέρονται οι συντάξεις τους για κόψιμο σε κάθε δημοσιονομική εκτροπή, όπως έκανε η Τρόικα.
Είναι η ίδια αντίληψη που θεωρεί ότι οι νέοι δεν πρέπει να πληρώνουν τις συντάξεις των γονιών τους αλλά να δημιουργούν έναν αμφιβόλου αξίας δικό τους κουμπαρά.
Τα στατιστικά δεδομένα αποδεικνύουν και την μείωση της ενεργούς και υγιούς ζωής για τους άνω των 65. Πάλι μια ελληνική ιδιαιτερότητα σε σχέση με τις άλλες χώρες. Που εξαρτάται τόσο από την υποβαθμισμένη πρωτοβάθμια υγεία που παραλάβαμε το 2015, όσο και από την έλλειψη εκτεταμένου δικτύου παροχών και υπηρεσιών φροντίδας υγείας πρόνοιας για τους ηλικιωμένους. Έτσι επιτείνεται το φαινόμενο της «γήρανσης μέσα στη γήρανση»
ΟΜΙΛΙΑ στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης
«Ελλάδα, δημογραφικές εξελίξεις, διακυβεύματα και πολιτικές»
στο πλαίσιο του
21ου Διεθούς Συνεδρίου του Διεθνούς Συλλόγου Δημογράφων Γαλλικής γλώσσας «Δημογραφία και Κρίσεις»
Θεανώ Φωτίου
Μέλος Πολιτικής Γραμματείας ΣΥΡΙΖΑ –Π.Σ.
