Το δημοκρατικό πανεπιστήμιο της γνώσης και της κοινωνικής κινητικότητας βρίσκεται σε κατάσταση πολιορκίας. Από τη μία, οι νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στο γκρέμισμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπως αυτή διαμορφώθηκε από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Από την άλλη, η ένοπλη πανεπιστημιακή αστυνομία εγκαθίσταται για να καταπνίξει κάθε διαφορετική φωνή και άποψη, κάθε διαμαρτυρία και κάθε διεκδίκηση.
Η ελληνική Δεξιά αγαπά να μισεί το δημόσιο πανεπιστήμιο. Σχήμα λόγου ή πραγματικότητα; Η διαχρονική κατασυκοφάντηση και απαξίωση των δημόσιων ΑΕΙ σαν «κέντρων παραβατικότητας και ανομίας», η αδιαφορία για τη γνώση και την έρευνα που παράγεται, η μεθοδευμένη υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση, η απέχθεια για τη δημοκρατική τους κουλτούρα, η αναφυλαξία απέναντι στο φοιτητικό κίνημα και τις διεκδικήσεις του, συνιστούν μέρος της τυπικής πολιτικής ταυτότητας της μεταπολιτευτικής Δεξιάς.
Σήμερα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη «διευρύνει την ατζέντα». Ως νεοφιλελεύθεροι φονταμενταλιτές προσπαθούν να στριμώξουν οικονομικά τα πανεπιστήμια και να επιβάλλουν τους μηχανισμούς της αγοράς. Παράλληλα, επιθυμούν την κατάργηση του αυτοδιοίκητου και τον εξωθεσμικό έλεγχό τους από managers και CEOs. Ακόμη, επιδιώκουν να απομακρύνουν τα πανεπιστήμια από την παραγωγή ακαδημαϊκής γνώσης, την καλλιέργεια των δημοκρατικών αξιών, την προώθηση του διαλόγου, τη σκέψη και την πρακτική που οδηγεί στην έρευνα, τον προβληματισμό και την αμφισβήτηση. Ο νεοφιλελεύθερος τρόπος διακυβέρνησης αντιλαμβάνεται όλες αυτές τις ποιότητες ως απειλή για την ίδια του την ύπαρξη.
Δεν θέλουν απλώς να νικήσουν, θέλουν να γελοιοποιήσουν το δημόσιο πανεπιστήμιο. Να καταργήσουν την ίδια του την αποστολή ως δημόσιου χώρου Δημοκρατίας. Γι’ αυτό προσπαθούν να επιβάλλουν την εταιρική κουλτούρα. Γι’ αυτό προσπαθούν να ευθυγραμμίσουν τα προγράμματα σπουδών με τις ανάγκες των επαγγελματικών, οικονομικών και στρατιωτικών συμφερόντων. Γι’ αυτό θέλουν τα ΑΕΙ να προσφέρουν μια εκπαίδευση «τεχνική και πειθήνια», με την αστυνομία και τα συστήματα ασφαλείας της σε ρόλο «κρατικού σεκιουριτά», τους φοιτητές αποπολιτικοποιημένους και τους απόφοιτους υπάκουους – έτοιμους να αποδεχθούν τη συμμόρφωση που απαιτούν οι εργοδότες.
Το νομοσχέδιο Κεραμέως δεν φέρνει τίποτε καινούργιο. Αντιγράφει –προς το χειρότερο– τον νόμο Διαμαντοπούλου και εμπνέεται από το μανιφέστο των απανταχού νεοφιλελεύθερων, οι οποίοι προσπάθησαν να εφαρμόσουν παρόμοια μοντέλα στις ΗΠΑ, στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Απέτυχαν παταγωδώς. Ακόμα και στην ελληνική περίπτωση, ο νόμος 4009/2011 απέσπασε ευρεία κοινοβουλευτική στήριξη (ΠΑΣΟΚ–ΝΔ–ΛΑΟΣ). Ωστόσο, δημιούργησε απειρία προβλημάτων στα ΑΕΙ, συνάντησε σοβαρές αντιστάσεις και δεν εφαρμόστηκε ουσιαστικά ποτέ, αποδεικνύοντας πόσο εκτός πραγματικότητας βρίσκονταν η πολιτική ηγεσία, αποκομμένη πλήρως από την πανεπιστημιακή κοινότητα και τις ανάγκες της.
Έτσι και σήμερα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσπαθεί να ενισχύσει τις χειρότερες πτυχές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τη λατρεία ενός στρεβλού επαγγελματισμού, την επιχειρηματική συνείδηση, την υπερειδίκευση, την αδιαφάνεια, την ατομικότητα και την απροθυμία συνεργασίας με άλλους, τη στενή και αναλώσιμη γνώση. Όλα αυτά περιγράφουν τη διαρκώς αυξανόμενη επιχειρηματικοποίηση των πανεπιστημίων. Μια απειλή που δεν αφορά μόνο τους φοιτητές, τα μέλη ΔΕΠ, τους ερευνητές και το επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό των πανεπιστημίων, αλλά ολόκληρη την κοινωνία.
Για τον λόγο αυτό, η υπεράσπιση του δημόσιου, δημοκρατικού πανεπιστημίου μας αφορά όλες και όλους. Αφορά όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, όλους τους εργαζόμενους, όλα τα παιδιά και τους έφηβους, όλους τους προοδευτικούς πολίτες είτε σπούδασαν, είτε όχι. Πρόκειται για το μέλλον των παιδιών μας, της κοινωνίας και της δημοκρατίας μας.
Η Μερόπη Τζούφη είναι βουλεύτρια Ιωαννίνων του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, αναπλ. καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, τ. υφυπουργός Παιδείας, αν. Τομεάρχης Παιδείας της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
