Η ιδιωτικοποίηση και απελευθέρωση της ευρωπαϊκής αγοράς παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί έναν από τους μεγάλους μύθους – απάτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας μύθος – απάτη που καλλιεργήθηκε με επιμονή και υπομονή από τις μεγάλες δημόσιες ηλεκτρικές εταιρείες κυρίως των τριών μεγαλύτερων χωρών της κοινότητας, που στηριζόμενες στον μύθο αυτό προχώρησαν στη λεηλασία των μικρότερων εθνικών αγορών, παραχωρώντας μόνο μικρά ποσοστά στις δικές τους εγχώριες αγορές.
Ο μύθος – απάτη δεν οικοδομήθηκε μόνο από την ευρωπαϊκή φιλελεύθερη Δεξιά και το οικονομικό κατεστημένο στον ενεργειακό τομέα, τις τράπεζες και τα κερδοσκοπικά επενδυτικά κεφάλαια. Για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, δεν ήταν ο Γκέρχαρντ Σρέντερ, πρώην καγκελάριος της Γερμανίας και πρωταγωνιστής του αποκαλούμενου «Τρίτου Δρόμου» με τους Μπλερ, Ζοσπέν και Ντ’ Αλέμα, ο πρώτος σοσιαλδημοκράτης ηγέτης που πέρασε στο μισθολόγιο μιας ενεργειακής εταιρείας, στη συγκεκριμένη περίπτωση της «εχθρικής» Gazprom, με στόχο την κατασκευή του πρώτου Nord Stream, που διασφάλισε ουκ ολίγα κέρδη στις γερμανικές ΕΟΝ και BASF.
Εάν σήμερα ο Πέδρο Σάντσεθ δυσκολεύεται να πάρει έστω και ένα μέτρο που να αφορά την ηλεκτρική αγορά στη χώρα του, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι από την εποχή του Φελίπε Γκονθάλες, σχεδόν μια εικοσαετία πριν τον Σρέντερ, έως την περίοδο της Έλενα Σαλγκάδο, της τελευταίας υπουργού Οικονομικών του Θαπατέρο, ο πρώην πρωθυπουργός, υπουργοί και ηγετικά στελέχη του ισπανικού PSOE πέρασαν και περνούν από τα Διοικητικά Συμβούλια των ηλεκτρικών εταιρειών.
Ποιες είναι όμως όλες αυτές οι «Ανώνυμες Εταιρείες»;
Η ΕΟΝ, η μεγαλύτερη γερμανική ηλεκτρική εταιρεία με έδρα το Έσσεν, τον πυρήνα της βιομηχανικής κοιλάδας του Ρουρ, ελέγχεται από το Δημόσιο και έχει επεκτείνει την παρουσία της στη Ρωσία, τη Βόρεια Αμερική, τη Βραζιλία, τη Βρετανία, τη Σουηδία, την Ολλανδία, την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Ρουμανία και την Τουρκία, έχοντας στο πελατολόγιό της πάνω από 35 εκατ. καταναλωτές. Απασχολεί πάνω από 43.000 άτομα, τα έσοδά της ξεπερνούν τα 30 δισ. και τα κέρδη της τα 3,5 δισ., ενώ πριν τη διάσπαση των δραστηριοτήτων της έλεγχε και το 60% της αγοράς φυσικού αερίου της Γερμανίας.
H RWE, με έδρα επίσης το Έσσεν, είναι η δεύτερη σε μέγεθος ηλεκτρική εταιρεία της Γερμανίας, παραμένει και αυτή στα χέρια του δημόσιου τομέα, εκμεταλλευόμενη την απελευθέρωση της αγοράς για να επεκτείνει την παρουσία της στην Ευρώπη και τη βόρεια Αμερική. Ο Δήμος του Ντόρτμουντ ελέγχει το 4,8% της εταιρείας, ενώ σχεδόν άλλοι 80 δήμοι, επαρχίες και τοπικοί φορείς που διατηρούν κάποιο ποσοστό και εκπροσωπούνται από δύο μεγάλους συλλόγους στη Βεστφαλία και τη Ρηνανία, ελέγχουν άλλο 23% του συνόλου των μετοχών της RWE, για να μην αναφερθούμε στους θεσμικούς μετόχους.
Η γαλλική EDF είναι η πρώτη σε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη και η δεύτερη στον κόσμο μετά την κινεζική China Energy Investment, η δεύτερη σε πελάτες στην Ευρώπη μετά την ιταλική Enel και η τρίτη παγκοσμίως σε έσοδα και ελέγχεται στενά από το υπουργείο Οικονομικών, το οποίο με βάση τη σημερινή νομοθεσία δεν μπορεί να κατέχει κάτω από το 70% της νέας Ανώνυμης Εταιρείας από το 2004. Το γαλλικό Δημόσιο ελέγχει σήμερα το 83,6% της εταιρείας, οι θεσμικοί επενδυτές 12,8% και οι εργαζόμενοι 1,3%, με αποτέλεσμα το 97,7% της εταιρείας να βρίσκεται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στα χέρια δημόσιων συμφερόντων.
Η ENEL, η μεγαλύτερη ιταλική ηλεκτρική εταιρεία, ανήκει κατά 23,6% στο υπουργείο Οικονομικών και έφθασε να έχει έσοδα 65 δισ. και κεφαλαιοποίηση 82 δισ., για να υποχωρήσει στα 67 δισ., αποφεύγοντας να διασπάσει ένα μεγάλο τμήμα των δραστηριοτήτων της. Για να αφήσει όμως χώρο στην ιταλική αγορά, πήρε μερικά σημαντικά ανταλλάγματα, με βασικότερο τον έλεγχο της μεγαλύτερης ισπανικής ηλεκτρικής εταιρείας Endesa, όταν μια θύελλα διαμαρτυριών απέτρεψε την εξαγορά της από τη γερμανική ΕΟΝ. Η Enel έχει επεκταθεί σε 32 χώρες στις πέντε ηπείρους απασχολώντας 67.000 άτομα και έχοντας 70 εκατομμύρια πελάτες στον κόσμο. Στην Ελλάδα ελέγχει την παραγωγή 291MW.
