Νοτιοανατολική Ασία
Η τριμερής οικονομική και στρατιωτική συμφωνία (AUKUS) των ΗΠΑ με τους στενούς συμμάχους της, Αυστραλία και Ηνωμένο Βασίλειο, μετά την άρνηση της Ν. Ζηλανδίας, έρχεται να συμπληρώσει την τετραμερή συμφωνία της QUAD (αμυντική συμφωνία ΗΠΑ, Ινδίας, Αυστραλίας και Ιαπωνίας), αλλά με άρνηση συμμετοχής της Ινδονησίας λόγω στενών οικονομικών σχέσεων με Πεκίνο), δηλαδή του αμερικανικού στρατηγικού σχεδίου για την ανάσχεση της κινεζικής επιρροής. Για το Πεκίνο, το μεγαλύτερο πρόβλημα προκύπτει από την εχθρική στάση της Αυστραλίας: αναμένει απώλειες τόσο στο οικονομικό πεδίο (μεγάλη διείσδυση κινεζικών κεφαλαίων) όσο και στο στρατηγικό πεδίο (η χώρα γίνεται έδρα αμερικανικών πυρηνοκίνητων υποβρυχίων). Η Ουάσιγκτον θέλει την Αυστραλία στρατηγικό πυλώνα του θαλάσσιου περιορισμού της Κίνας, ρόλο που δεν εμπιστεύεται στη Γαλλία και στην ΕΕ. Η άρνηση του Μακρόν να εμπλακεί το ΝΑΤΟ στη διαμάχη ΗΠΑ-Κίνας, τον Ιούνη, ήταν καθοριστικής σημασίας για τις εξελίξεις.
Ο αμερικανικός άξονας στην περιοχή απαρτίζεται από τις χώρες: Ν. Κορέα, Ιαπωνία, Ταϊβάν, Φιλιππίνες, Αυστραλία και, δευτερευόντως, από Ινδονησία και Μαλαισία. Στις Φιλιππίνες εδρεύει ο 7ος αμερικανικός στόλος, ενώ άλλες βάσεις των ΗΠΑ, βρίσκονται σπαρμένες σε νησιά του Ειρηνικού (Γκουάμ, Ρίου-Κίου κλπ.), υπό τη διοίκηση της US Indopacific Command. Οι ΗΠΑ θεωρούν τον Ειρηνικό αποκλειστικά δικό τους (mare nostrum).
Η βρετανική παρουσία στην περιοχή δείχνει ότι το Λονδίνο θέλει να παίξει σημαντικό ρόλο στον Νέο Ψυχρό Πόλεμο, μέσω της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και πίσω από τις ΗΠΑ. Ενισχυμένο ρόλο στην περιοχή διεκδικεί η Ιαπωνία (αμυντική συμφωνία με Αυστραλία, στενότερες σχέσεις με Ινδονησία, Ινδοκίνα και Ινδία).
Αντίστοιχα, η Κίνα διατηρεί στενές σχέσεις με γειτονικές χώρες (Λάος, Καμπότζη, Μιανμάρ, Μπαγκλαντές) και χώρες-«κλειδιά» για το «New Silk Road» (Σρι Λάνκα, Πακιστάν, Αν. Τιμόρ). Το Πεκίνο ποντάρει στη δική του οικονομική πρωτοβουλία ελεύθερου εμπορίου (Regional Comprehensive Economic Partnership), στην οποία συμμετέχουν και οι περισσότερες χώρες της οικονομικής ένωσης ASEAN (δεν μετέχει η Κίνα).
Η μακροχρόνια πολιτική της Κίνας δεν παγιδεύεται εύκολα. Οι δύο άξονες της Belt and Road Initiative (Κ. Ασία, Ρωσία) συνδέονται παράλληλα με τις ενεργειακές-οικονομικές λεωφόρους του «Ευρωασιατικού Σχεδίου» του Πούτιν. Για τον τελευταίο, η κυριαρχία στα στενά της Ιαπωνικής θάλασσας και στον Βερίγγειο Πορθμό είναι τα κρίσιμα σημεία της στρατηγικής σύγκρουσης με τις ΗΠΑ, εκτός Ευρώπης.
Η Ταϊλάνδη κρατά ισορροπίες με τις δύο υπερδυνάμεις, ενώ το Βιετνάμ, κάτω από την πίεση της Κίνας, ειδικά όσον αφορά νήσους και ΑΟΖ στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, συμμαχεί με Ρωσία και ΗΠΑ.
Η Ινδία συντάσσεται, αυτόνομα, με τον αμερικανικό άξονα, αλλά διατηρεί στενές σχέσεις και με τη Ρωσία. Η Ινδία έχει προβλήματα με την Κίνα (Ιμαλάια, Σρι Λάνκα, Πακιστάν), ταυτόχρονα, όμως, δεν θέλει να γίνει υποχείριο της αμερικανικής πολιτικής στη Ν. Ασία. Οι εξελίξεις στο Αφγανικό, που ευνοούν το Πακιστάν, είναι επιπρόσθετο πρόβλημα για το Νέο Δελχί.
Αφγανιστάν
Το Αφγανιστάν ήταν στρατηγική αποτυχία των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Η απόσυρση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν δεν είναι μόνο δείγμα αδυναμίας, λόγω της υπερδεκαετούς φθίνουσας πορείας της κυριαρχίας τους, αλλά σηματοδοτεί και την αλλαγή στρατηγικής του Μπάιντεν με στόχο την επανάκτηση της παγκόσμιας ηγεμονίας. Το Αφγανικό, εδώ και καιρό, ήταν δευτερεύον ζήτημα για τις ΗΠΑ (επιβεβαιώθηκε στη Συμφωνία του Κατάρ με τους Ταλιμπάν, πριν 18 μήνες). Πεκίνο και Μόσχα σχεδιάζουν προσεκτικά τις κινήσεις τους με τους Ταλιμπάν, ώστε να αποκτήσουν επιρροή χωρίς να γίνουν μέρος του προβλήματος. Όσο για τα σπάνια μέταλλα του Αφγανιστάν (αξίας 1 έως 3 τρις), η εξόρυξη τους είναι μια μακροχρόνια διαδικασία.
Οι ΗΠΑ επικεντρώνονται στον νέο «Ψυχρό Πόλεμο» με Κίνα και Ρωσία, όπου η Νοτιοανατολική Ασία και, στη συνέχεια, η Ευρώπη είναι τα βασικά επίδικα. Η στρατηγική τους στηρίζεται στην περικύκλωση των αντιπάλων στην ξηρά και στην κυριαρχία τους στις θαλάσσιες οδούς. Απώτερος στόχος ο περιορισμός του εχθρού στα «χωρικά του ύδατα».
Γαλλία και Ευρώπη
Η ακύρωση της αγοράς γαλλικών υποβρυχίων (Naval Group) ύψους δεκάδων δις και η κατακύρωση τους σε ΗΠΑ και Βρετανία λόγω της νέας συμφωνίας (AUKUS), δεν είναι «άδειασμα» της Αυστραλίας στη Γαλλία. Είναι το αμερικανικό «άδειασμα» της Γαλλίας από τον Ειρηνικό. Η ΕΕ είναι πλέον εκτός στρατηγικού παιχνιδιού στη ΝΑ Ασία. Η αντίδραση της Γαλλίας, πέραν των αυστραλιανών αποζημιώσεων, πιθανόν να της αποφέρει αμερικανικά αντισταθμιστικά οφέλη στη Βόρεια και Υποσαχάρια Αφρική, όπως και στη Μ. Ανατολή, εν όψει της γαλλικής Προεδρίας τον Γενάρη και των προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών στη Γαλλία, την ερχόμενη άνοιξη. Η Φον ντερ Λάιεν έδειξε την αλληλεγγύη της στη Γαλλία, ενώ Γερμανοί και Ιταλοί είναι έτοιμοι να συμπράξουν με τους Γάλλους σε Αφρική και Μ. Ανατολή. Συνεπώς, η στρατηγική σημασία της Αν. Μεσογείου αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ΕΕ.
Η μη ανάκληση του Γάλλου πρεσβευτή από το Λονδίνο δείχνει ότι ο Μακρόν δεν το θεωρεί υπεύθυνο για την ακύρωση των υποβρυχίων, αλλά δείχνει και το βάθος των σχέσεων μεταξύ Γαλλίας και Ηνωμένου Βασιλείου.
Η ανυπαρξία στρατηγικής της ΕΕ έναντι των υπερδυνάμεων χαρακτηρίζει την ΕΕ ως περιφερειακή υπερδύναμη, αλλά όχι παγκόσμια. Οι δομικές αδυναμίες της ΕΕ λόγω της διαφορετικής εξέλιξης των εθνικών καπιταλισμών είναι διαχρονικός παράγοντας. Η 30ετία της νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας και η μη σύγκλιση των χωρών-μελών είναι ο καταλύτης για τη σημερινή παρακμή της ΕΕ.
Οι γερμανικές εκλογές
Κλειδί των ευρωπαϊκών εξελίξεων και των πιθανών θεσμικών αλλαγών (συνθηκών, Συμφώνου Σταθερότητας, Πράσινης Συμφωνίας) είναι οι γερμανικές εκλογές στις 26 Σεπτέμβρη. Μόνο 6 από τα 47 κόμματα που κατεβαίνουν θα εισέλθουν στη Βουλή (όριο 5%). Οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η τάση ευνοεί τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) του Όλαφ Σολτς (25%). Αναμένεται ήττα των Χριστιανοδημοκρατών του Λάσετ (CDU) στο 22%, ακολουθούν οι Πράσινοι (Grunen) της Μπέρμποκ με 16-17%, οι Φιλελεύθεροι (FDP) με 12%, η ακροδεξιά του AfD με 11% κι η αριστερά (Die Linke) με 6-7%. Οι αναγωγές των δημοσκόπων γίνονται με το 38%-40% των ψηφοφόρων να δηλώνει αναποφάσιστο, γεγονός πρωτοφανές στην πολιτική ιστορία της Γερμανίας, όπως και οι εναλλαγές των τριών κομμάτων στην πρώτη θέση, το τελευταίο 9μηνο. Είναι η πρώτη φορά που η Γερμανία θα κυβερνηθεί από τρία κόμματα.
Μετά από τρεις τηλεμαχίες (δίκτυο RTL, δημόσια τηλεόραση και ιδιωτικά κανάλια) μεταξύ των τριών υποψήφιων καγκελαρίων, ο Όλαφ Σολτς προηγείται ξεκάθαρα και ακολουθούν μαζί Μπέρμποκ και Λάσετ. Ο Λάσετ ήταν πάντα αντιδημοφιλής, η Μπέρμποκ «θόλωσε τα νερά» με τα προσωπικά της λάθη, ενώ ο Σόλτς χαρακτηρίστηκε ως αρσενική Μέρκελ και η μετριοπάθεια του κερδίζει σε συναίνεση.
Τα πιθανά σενάρια διακυβέρνησης, αν επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις, είναι:
- Κυβέρνηση «Φανάρι», Σοσιαλδημοκρατών (SPD)-Πράσινων-Φιλελεύθερων (FDP) που προωθείται έντονα από το γερμανικό κατεστημένο. Έχει το μεγάλο μειονέκτημα ότι το FDP είναι ενάντια στην κοινωνική ατζέντα του SPD και εχθρικό στην ατζέντα των Πράσινων. Στα υπέρ ότι δίνει καθαρή πλειοψηφία.
- Κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών (SPD)-Πράσινων-Αριστεράς (Linke) , το λεγόμενο Κόκκινο-Κόκκινο-Πράσινο. Έχει το πλεονέκτημα ότι οι θέσεις των τριών κομμάτων μπορούν να συνθέσουν στην πράσινη πολιτική και στην κοινωνική ατζέντα. Για τον Σόλτς, ως καγκελάριο, μια τέτοια λύση θα του εξασφάλιζε λιγότερες τριβές στη διακυβέρνηση. Σύσσωμη η Δεξιά και μεγάλο μέρος της ελίτ πιέζουν να μην υπάρξει αυτή η δυνατότητα, αλλά, ποσοτικά, είναι στα όρια να δημιουργήσει κυβερνητική πλειοψηφία.
- Κυβέρνηση «Τζαμάικα» με CDU/CSU- Πράσινους και Φιλελευθέρους (FDP). Το σχήμα είχε αποτύχει στις εκλογές του 2017 λόγω διαφωνιών των δύο τελευταίων. Τότε η CDU/CSU της Μέρκελ ήταν μακράν πρώτο κόμμα. Τώρα, λογικά θα είναι στη δεύτερη θέση. Προωθείται ως εναλλακτική από το δεξιό κατεστημένο, αλλά με την CDU δεύτερη και με εναλλακτικές λύσεις διακυβέρνησης για το SPD , στην μεταπολεμική γερμανική πολιτική κουλτούρα, μάλλον αυτό θα ήταν δημοκρατικό ατόπημα.
- Κυβέρνηση «Κένυα» του Μεγάλου Συνασπισμού Σοσιαλδημοκρατών (SPD)- Χριστιανοδημοκρατών (CDU)-Πράσινων. Δύσκολα θα υπάρξει συγκυβέρνηση των τριών με διαφορετικές κατευθύνσεις πολιτικών, παρότι παρέχει την μέγιστη πλειοψηφία. Δεν την θέλει το SPD.
- Ακόμα πιο απίθανο φαίνεται το σχήμα «Γερμανία» με SPD-CDU-FDP, εφόσον SPD και FDP δεν θα το ήθελαν.
Σε αυτή την αμφίρροπη εκλογικά μάχη, σημαντική είναι η συνέντευξη της Susanne Hennig-Wellsow (μίας εκ των δύο επικεφαλής της Αριστεράς) στη Die Zeit, όπου δηλώνει ότι η Αριστερά , στο σύνολο της, έχει επεξεργασθεί συνθετικές προτάσεις και αναμένει πρόσκληση από τον Σόλτς για σχηματισμό προοδευτικής κυβέρνησης, «Κόκκινο-Κόκκινο- Πράσινο».
Το λογικό είναι ο σχηματισμός κυβέρνησης να αποδειχθεί μακρά διαδικασία και θα συμπέσει με την ανάληψη της Ευρωπαϊκής Προεδρίας από τον Μακρόν, ο οποίος φιλοδοξεί να πετύχει (εκεί που είχε αποτύχει το ’17) τις μεταρρυθμίσεις του, με πρώτη το Σύμφωνο Σταθερότητας χωρίς λιτότητα, που προωθούν από κοινού Γάλλοι, Ιταλοί και Ισπανοί.
Οι ανισότητες και το έλλειμμα δημοκρατίας στη νεοφιλελεύθερη ΕΕ οδήγησαν στην παρακμή του εγχειρήματος. Χωρίς ριζικές αλλαγές Συνθηκών, Συμφώνου Σταθερότητας και της νεοφιλελεύθερης εργαλειοθήκης των Βρυξελλών, χωρίς ριζοσπαστική κοινωνική και πράσινη ατζέντα, χωρίς ξερίζωμα του νεοφιλελεύθερου θεσμικού πλαισίου, χωρίς αλλαγές λειτουργίας της ΕΚΤ, οποιαδήποτε light μεταρρύθμιση είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Από την άλλη, η ταυτόχρονη ύπαρξη εθνικής κυριαρχίας επί των δημοσιονομικών πολιτικών, ρήτρας μη διάσωσης για τις χώρες-μέλη σε κατάσταση αθέτησης υποχρεώσεων (no bail out clause) και ανεξάρτητης Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αποτελεί αντίφαση, με αποτέλεσμα η ΕΖ να μην είναι μια Άριστη Νομισματική Περιοχή.
Οι γερμανικές και, κατόπιν, οι γαλλικές εκλογές θα καθορίσουν τη νέα κατεύθυνση και δυναμική της ΕΕ.
Λευτέρης Στουκογεώργος
Πηγή: Independent News
