Όταν προβαίνουμε στην εκτίμηση και στην ανάλυση σημαντικών ιστορικών γεγονότων τα διακρίνουμε σε δυο κατηγορίες: Στην πρώτη τα ιστορικά συμβάντα εξελίσσονται συνήθως σε έναν περιορισμένο χρονικό ορίζοντα και μπορούμε να τα εξηγήσουμε με βάση τη σχέση αιτίου – αποτελέσματος.
Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν εκείνα τα ιστορικά συμβάντα που συνδέονται με ευρύτερες κοινωνικο-πολιτικές και οικονομικές διεργασίες και θεωρούνται κρίσιμα και σημαντικά γιατί η επιρροή και η αναφορά τους κινούνται πολύ πέραν του χρονικού ορίζοντα που διαδραματίστηκαν και επηρεάζουν τις εξελίξεις σε μεγάλο χρονικό βάθος.
Σ΄ αυτήν ακριβώς την κατηγορία ανήκουν τα περίφημα «Ιουλιανά» του 1965, γιατί αποκάλυψαν τις βαθύτερες δομές του μετεμφυλιακού καθεστώτος και ταυτόχρονα ενεργοποίησαν και διαμόρφωσαν ένα ευρύτατο κοινωνικό μέτωπο το οποίο με «λάβαρο» την προάσπιση της δημοκρατίας, της λαϊκής κυριαρχίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της προόδου κινήθηκε σε μια τροχιά πάνδημης κοινωνικής εξέγερσης κατά της παλατιανής παραεξουσίας και των πολιτικών υπηρετών της.
Γιατί,όμως, ακόμα και σήμερα (και ιδίως σήμερα), τα γεγονότα της περιόδου εκείνης είναι διδακτικά και παρέχουν μάλιστα ένα συγκριτικό παράδειγμα για την κατανόηση της σύγχρονης πραγματικότητας; Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται παρά «ως φάρσα», σύμφωνα με τη μαρξική ρήση, ως προς τα μορφικά της χαρακτηριστικά. Όμως, κάτω από την επιφάνεια υπάρχουν δομικού τύπου ομοιότητες και αναλογίες της περιόδου εκείνης με το δυστοπικό σήμερα.
Ας επισημάνουμε τις, κατά τη γνώμη μας, κυριότερες.
Στο μετεμφυλιακό καθεστώς τα παράκεντρα εξουσίας (παλάτι,CIA) καθόριζαν σε σημαντικό βαθμό τις εξελίξεις στο πολιτικό σύστημα. Ο αντικομμουνισμός ο «εσωτερικός εχθρός» και οι «συνοδοιπόροι» (προοδευτικοί – δημοκρατικοί πολίτες) αποτελούσαν τους πολιτικούς και ιδεολογικούς στόχους του καθεστώτος. Ο Στρατός εμφανιζόταν ως εγγυητής της ασφάλειας απέναντι στον «εσωτερικό εχθρό» και ως ιδεολογικός εκφραστής και εγγυητής της εθνικοφροσύνης.
Οργανικά συνδεδεμένο με τους επίσημους κρατικούς μηχανισμούς αναπτυσσόταν και δρούσε το παρακράτος που αναλάμβανε τις «βρώμικες δουλειές», όπως η δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη και η τρομοκρατία στην ύπαιθρο.
Η (όποια) ανάπτυξη της περιόδου εκείνης στηρίχθηκε, κατά κύριο λόγο, στις δημόσιες επενδύσεις. Οι εγχώριοι επιχειρηματίες «επένδυαν» με δανεικά κι αγύριστα ( οι περίφημες «παγωμένες πιστώσεις»), ενώ ο Τύπος, αν και ήταν στην πλειονότητά του κατανεμημένος «παραταξιακά», εντούτοις η «κρίσιμη μάζα» που μέχρι τότε υποστήριζε την Ένωση Κέντρου στήριξε την Αποστασία είτε συμμετέχοντας ευθέως στις «αγοραπωλησίες» (Π. Κόκκας, εκδότης της «Ελευθερίας») είτε επιχειρώντας να την στηρίξει, όπως το συγκρότημα Λαμπράκη (οι εφημερίδες του οποίου πυρπολήθηκαν σε δέματα πριν καν διανεμηθούν, στην οδό Κοραή από τους διαδηλωτές)…
Αυτή υπήρξε σε γενικές γραμμές η δομή του μετεμφυλιακού καθεστώτος το οποίο κατέφυγε ως έσχατη λύση της επιβίωσής του στην Απριλιανή Δικτατορία, μια δικτατορία που αποτέλεσε μια ακραία αλλά οργανικού τύπου εκδοχή του μετεμφυλιακού καθεστώτος.
ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ
Στη μεταπολιτευτική περίοδο το σύστημα των πολιτικο-οικονομικών συμφερόντων αναγκάσθηκε να «προσαρμοσθεί» στις ιστορικές ανάγκες της νέας εποχής. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 το «βαθύ κράτος» των στυγνών οικονομικών συμφερόντων ιδιοποιούμενο πλήρως τους ιδεολογικούς μηχανισμούς των ΜΜΕ, χειραγώγησε σταδιακά την πολιτική εξουσία, επιβάλλοντας τα συμφέροντά του.
Ο οριστικός μετασχηματισμός του νεοφιλελεύθερου ολοκληρωτικού καθεστώτος αποκρυσταλλώθηκε κατά την περίοδο 2010-2014, και με αυτή τη μορφή και δομή φθάνει μέχρι τις ημέρες μας.
Ως «εσωτερικός εχθρός» προσδιορίσθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Α. Τσίπρας και μαζί τους μια ευρεία κοινωνική – ταξική πλειοψηφία που αντιδρούσε στις επιλογές του καθεστώτος.
Η παλιά «εθνικοφροσύνη» αντικαταστάθηκε από τον στείρο εθνικισμό, την πατριδοκαπηλία, τον κοινωνικό και φυλετικό ρατσισμό, ενώ διατηρήθηκαν έντονες οι αντικομμουνιστικές κραυγές από τη φασίζουσα πτέρυγα της Ν.Δ. και από τους ομοτράπεζούς της νοσταλγούς της Χούντας.
Ο ευτελισμός των δημοκρατικών θεσμών (με επικεφαλής το Κοινοβούλιο), οι διώξεις κατά των πολιτικών αντιπάλων ( π.χ.Παπαγγελόπουλου), ο διασυρμός της Δικαιοσύνης με διώξεις κατά των έντιμων δικαστικών λειτουργών ( π.χ. Τουλουπάκη), η καταστολή και οι ξυλοδαρμοί ως επίσημη πολιτική του καθεστώτος, η περιστολή και η αντισυνταγματική απαγόρευση του συνέρχεσθαι αποτελούν μερικά μόνο από τα δείγματα ενός καθεστώτος που τελεί σε κατάσταση δημοκρατικής εκτροπής, ενόςκράτους – μηχανισμού Έκτακτης Ανάγκης που παράγει βία και τρομοκρατία και επιδιώκει να επιβάλλει τα συμφέροντα και τους στόχους του στη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία με κάθε μέσον.
Το καθεστώς και οι μηχανισμοί του μπορεί να μετασχηματίζονται ή και να αποκρύπτονται κατά περιόδους μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Όμως κάθε φορά που το καθεστώς κινδυνεύει, τότε ενεργοποιεί τις πλέον επαχθείς αντιδημοκρατικές και παρακρατικές εκδοχές του.
Την περίοδο των Ιουλιανών του 1965 γεννήθηκε μια ιστορική επανάσταση, που ξεκίνησε από τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων στην εργασία, προχώρησε στην απαίτηση μιας δημοκρατικής πολιτείας και κορυφώθηκε σ’ ένα ιστορικό πολιτισμικό ρεύμα που διαπέρασε όλους τους ορίζοντες της σκέψης, της τέχνης και του πνεύματος. Κι αυτό το ιστορικό ρεύμα δικαιωμάτων, αξιών και ιδεών συγκρότησε ένα κίνημα κοινωνικής- δημοκρατικής εξέγερσης με επικεφαλής τη νεολαία, τους Λαμπράκηδες, τους φοιτητές.
Αυτή η πάνδημη κοινωνική προοδευτική και δημοκρατική εξέγερση αποτελεί μια απαράγραπτη ιστορική κατάθεση και αναφορά.
Όπως και τότε έτσι και σήμερα οι ιστορικές εξελίξεις θα κριθούν από τη μεγάλη κοινωνική- δημοκρατική πλειοψηφία, η οποία με τους αγώνες της για τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, για την πρόοδο της χώρας και του λαού της, με οδηγό τις αξίες και τα ιδανικά της θα συγκροτήσει το Ιστορικό Υποκείμενο που θα βγάλει τον τροχό της Ιστορίας από τη λάσπη.
Η Πολιτική, οι αξίες και οι αρχές, οι συγκροτημένες προτάσεις που θα δώσουν όραμα και πρακτικές διεξόδους συνιστούν ιστορικό χρέος που έχει ανατεθεί στον ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία. Και αυτός θα πρέπει να διαμορφώσει ένα ενιαίο Όλο, μια οργανική ενότητα με τη μεγάλη κοινωνική -ταξική πλειοψηφία για να ανταποκριθεί στο κάλεσμα των καιρών.
Όχι. Τα Ιουλιανά του 1965 δεν συνιστούν μια απλή επετειακή αναφορά.Γιατί σήμερα βιώνουμε και πάλι τις μεθοδεύσεις ενός κοινοβουλευτικού πραξικοπήματος το οποίο προωθεί ένα ολοκληρωτικό καθεστώς που ευτελίζει τη Δημοκρατία, χειραγωγεί τη Δικαιοσύνη και θέλει να μετατρέψει τους πολίτες σε ανδράποδα.
Η απάντηση είναι πάντα η ίδια: Αντίσταση κι Αγώνας μέσα από την ατομική και συλλογική δράση.
Ο Μενέλαος Γκίβαλος είναι καθηγητής Κοινωνικής Επιστήμης ΕΚΠΑ
Πηγή: Independent News
