Ραγδαίες οι εξελίξεις στα οικονομικά ζητήματα της χώρας την προηγούμενη εβδομάδα παρά τη συνεχή προσπάθεια της κυβέρνησης να τις εμποδίζει, κρυπτόμενη πίσω από τη μάχη κατά του κορωνοϊού. Η αποκάλυψη ότι η κυβέρνηση ήδη έχει «βάλει χέρι» στο μαξιλάρι από 1η Απριλίου, χωρίς να το έχει γνωστοποιήσει, έδειξε όχι μόνο την αναξιοπιστία της αλλά και την ταχύτατη όξυνση των οικονομικών προβλημάτων. Καθώς αυτό συνέπεσε με εξαιρετικά δυσμενείς προβλέψεις για το 2020 και ίσως το 2021 η κυβέρνηση βρέθηκε υπό μεγάλη αμηχανία και πίεση με τους Υπουργούς της σε σύγχιση και διαφωνία μεταξύ τους για το πώς θα «μαζέψουν» το θέμα. Η σύγκρουση μεταξύ ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ αλλά και των άλλων κομμάτων της αντιπολίτευσης ήταν αναμενόμενη.
Η οικονομία σε πρώτο πλάνο
Ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι τα οικονομικά ζητήματα θα έλθουν σε πρώτο πλάνο, πολύ γρήγορα, όσο και να τα καταχωνιάζει η κυβέρνηση. Διότι ακριβώς, μετά τους ανθρώπους, το πρώτο θύμα της επιδημίας είναι η οικονομία. Αυτό, τώρα, επιβεβαιώθηκε από έναν ορυμαγδό προβλέψεων, πολύ δυσμενών, την προηγούμενη εβδομάδα. Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, ΓΕΣΕΒΕ, ΔΝΤ, ΙΟΒΕ, Κομισιόν, MOODY’S, Ξενοδόχοι, Τόμσεν με τις προβλέψεις τους επαλήθευσαν την εκτίμηση ότι η ύφεση το 2020 θα είναι πιο βαθιά και απ’ αυτή του 2011 που ήταν 9,1%. Θα υπερβεί το 10%, ενώ η ανεργία θα ξεπεράσει το 22%! Το χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ, αναμένεται να ξεπεράσει το 200% από 179%, το 2019, ενώ το έλλειμμα του δημοσίου ίσως περάσει το 9% του ΑΕΠ έναντι πλεονάσματος 0,4% το 2019.
Η κυβέρνηση εγκλωβίστηκε σε συνεχή εξωραϊσμό και απόκρυψη, με τη βοήθεια και των ΜΜΕ, των επικείμενων οικονομικών προβλημάτων. Στο διάγγελμά του ο πρωθυπουργός, με μοναδική ελαφρότητα, έδινε ψεύτικες ελπίδες, λέγοντας ότι «η ύφεση το 2020 θα είναι μεγάλη όμως ακόμη μεγαλύτερη μπορεί να είναι η ανάκαμψη το 2021»! Ο υπουργός Οικονομικών κ. Σταϊκούρας επέμενε, και μετά τις προβλέψεις των διεθνών οργανισμών, ότι η ύφεση το 2020 θα είναι χαμηλότερη από 5% και η ανεργία στο 19%. Ο κ. Σκυλακάκης δεν παρέλειψε, μάλιστα, να σχολιάσει ειρωνικά το ΔΝΤ λέγοντας ότι «δεν πέφτουν και πολύ μέσα οι διεθνείς οργανισμοί στις προβλέψεις τους».
Το μαξιλάρι αποκάλυψε το πρόβλημα
Πλέον, αυτό το παιχνίδι είναι αδύνατο να συνεχιστεί και ο βασικός λόγος είναι η αποκάλυψη προσφυγής στο πολυθρύλητο μαξιλάρι από το υπουργείο Οικονομικών, για δαπάνες, ήδη από 1η Απριλίου. Το κοινοποίησε ανώτατος αξιωματούχος, πιεζόμενος από την ερώτηση των 63 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για κατάθεση της ακριβούς τρέχουσας εικόνας του μαξιλαριού, σε μια ομάδα συναδέλφων φιλοκυβερνητικών sites!
Η αποκάλυψη αυτή κάποια στιγμή θα γινόταν. Ήταν, όμως, τα κακά αποτελέσματα για τα έσοδα του Μαρτίου όπως και οι τρομακτικές απώλειες στην απασχόληση, που επιτάχυναν τις εξελίξεις και επέβαλαν την «επίσκεψη» στο μαξιλάρι. Η μετριοπαθής υστέρηση εσόδων που καταγράφηκε τον Μάρτιο είναι πλασματική λόγω έκτακτων εσόδων, όχι φορολογικών. Κάποια μάλιστα προβλέπονταν να εισπραχθούν τον Απρίλιο, μήνας όπου η υστέρηση αναμένεται να είναι τρομακτική. Αυτοί είναι οι λόγοι που ξέχασαν όσα έλεγαν εναντίον του μαξιλαριού, όταν η ΝΔ ήταν αντιπολίτευση, και τις διαβεβαιώσεις για μη χρησιμοποίησή του έως λίγες μέρες πριν. Πολύ χειρότερα, ξέχασαν, τις συχνές κατηγορίες εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ ακόμη και δια στόματος του κ. Μητσοτάκη, που στο τελευταίο διάγγελμά του, όταν ήδη είχαν προσφύγει στο μαξιλάρι, τον κατηγόρησε, έμμεσα, ότι υποστηρίζει «αλόγιστα αιτήματα και πρόχειρες παροχές».
Το θέμα, όπως αναμενόταν, πέρασε αμέσως στην πολιτική αντιπαράθεση ως κεντρικό ζήτημα. «Είναι αδιανόητο», σημείωναν πηγές του ΣΥΡΙΖΑ, «ότι η κυβέρνηση δεν προέβη καν σε επίσημη ανακοίνωση για αυτό, παρότι ο πρωθυπουργός έκανε διάγγελμα πρόσφατα και ο υπουργός Οικονομικών εμφανίζεται καθημερινά σε περισσότερους του ενός τηλεοπτικούς σταθμούς». «Η κυβέρνηση οφείλει να ενημερώσει άμεσα και επίσημα τον ελληνικό λαό για την χρήση των χρημάτων του. Οφείλει να παραδεχτεί ότι αν είχε ακολουθηθεί η θέση της ΝΔ και δεν υπήρχε μαξιλάρι η χώρα θα ήταν έτοιμη να χρεοκοπήσει» τόνισε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. Και ο Αλέξης Τσίπρας μιλώντας στο ΚΟΝΤΡΑ θα διευκρινίσει τη θέση του ΣΥΡΙΖΑ: «Εμείς ήμασταν αυτοί που ζητήσαμε «να σπάσει ο κουμπαράς», υπέρ όμως της εργασίας, της οικονομίας και της κοινωνίας (…) Η μομφή δεν είναι γιατί σπάει ο κουμπαράς, αλλά για το σχέδιο της κυβέρνησης, αν υπάρχει». Και προανήγγειλε ότι το θέμα θα το φέρει στη Βουλή. «Θα καταθέσω πρόταση για προ ημερησίας συζήτηση στην Βουλή για την Οικονομία, ώστε να δώσει εξηγήσεις ο κ. Μητσοτάκης για το τι σχέδιο έχει και για το πού θα πάνε τα χρήματα που αντί για την εργασία φαίνεται να ενισχύονται μονοδιάστατα συγκεκριμένες επιχειρήσεις όπως έγινε στο παρελθόν με τις Τράπεζες», παρατήρησε.
Το ότι η ύφεση θα είναι δριμύτερη στην Ελλάδα, σε σχέση με άλλες χώρες, οφείλεται σε πολλούς λόγους, μερικοί από τους οποίους, οι δομικοί, κάνουν και δύσκολη την ανάκαμψη παρά τα όσα διαλαλεί ο Κ. Μητσοτάκης για το 2021. Πρώτον, διότι η ελληνική οικονομία είναι πολύ περισσότερο εκτεθειμένη σε τομείς, που κτύπησε κατ’ εξοχήν η επιδημία διεθνώς, όπως συγκοινωνίες, τουρισμό, υπηρεσίες. Δεύτερον, διότι η ελληνική οικονομία έχει σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα. Ο Κώστας Καλωνιάτης σε ένα εμπεριστατωμένο πρόσφατο άρθρο του, που αμφισβητεί την πρόβλεψη ότι η ελληνική οικονομία θα ακολουθήσει ταχεία ανάκαμψη (σχήμα V), αναφέρει τα εξής διαρθρωτικά εμπόδια: υπερσυσσώρευση κεφαλαίων στην παραγωγική σφαίρα, υψηλότατη πιστωτική μόχλευση και υπερχρέωση επιχειρήσεων, κερδοσκοπία στις αγορές περιουσιακών στοιχείων και κάμψη της κερδοφορίας, εμπορικές ανισορροπίες και τεράστιες εισοδηματικές και κοινωνικές ανισότητες. Να προσθέσουμε, ως τρίτο, το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία δεν είχε ακόμη αναρρώσει από την κρίση του 2010 και ακόμη χειρότερα είχε μπει σε επιβράδυνση αντί ανάκαμψη στην περίοδο της κυβέρνησης της ΝΔ.
Η διαφορά των δυο σχεδίων
Από το πώς, ωστόσο, θα λειτουργήσει η οικονομία το διάστημα όπου θα υπάρχει η διοικητική απαγόρευση της λειτουργίας της, θα κριθεί το πόσο βαθιά θα είναι η ύφεση, πόσο γρήγορα θα μπούμε σε φάση ανάκαμψης, πόσο ταχύτερη θα είναι. Σ’ αυτό το σημείο είναι και η βασική διαφορά μεταξύ των μέτρων οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ. Το εμπροσθοβαρές και μεγάλο πακέτο που πρότεινε ο ΣΥΡΙΖΑ απέβλεπε στο να παραμείνει η οικονομία εν λειτουργία, ζωντανή. Σε χαμηλότερο επίπεδο, αλλά δεν θα βυθιζόταν στην προβλεπόμενη ύφεση του 10% ή και ακόμη περισσότερο. Εκτός από τη θετική κοινωνική οπτική της πρότασης, διότι μέσω της στήριξης των επιχειρήσεων φρενάρει την ανεργία και αποτρέπει τη στέρηση εισοδήματος στην πλειοψηφία των πολιτών, δημιουργεί θετικό κλίμα και προοπτική, άλλες δυνατότητες στην παραγωγή.
Ακόμη και αν η κυβέρνηση της ΝΔ διαθέσει, περίπου, τα ίδια ποσά για κάλυψη των αναγκών, με τον αποσπασματικό και περιοδικό τρόπο που επέλεξε, χωρίς σχέδιο, δεν θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα, να βοηθήσει αποφασιστικά την επανεκκίνηση. Είναι επιλογή που όχι μόνο δεν οδηγεί σε ταχεία ανάπτυξη το 2021 αλλά ξανά σε ύφεση ιδίως αν η άρση των μέτρων δεν είναι τόσο ταχεία.
Δύσκολο το ραντεβού τον Σεπτέμβρη
Σε τι πολιτικό κλίμα έχουμε εισέλθει, λοιπόν, που δικαιολογεί τους υμνολόγους της «ηγετικότητας» του πρωθυπουργού, μερικοί εκ των οποίων μάλιστα, οι πιο ανεγκέφαλοι ή φανατικοί αντί-ΣΥΡΙΖΑ, τον παροτρύνουν να πάει για εκλογές; Ο Αλέξης Τρίπρας στη συνέντευξή του στο ΚΟΝΤΡΑ στον συνάδελφο Γιώργο Μελιγκώνη δεν απέφυγε τη σχετική ερώτηση. Καταρχάς, χαρακτήρισε όχι απλώς άτοπο αλλά έξω από τις ηθικές αρχές της πολιτικής, αυτή την ώρα που μετράμε ζωές, να συζητούμε για εκλογές. Όμως, συμπλήρωσέ, ότι ο πρωθυπουργός ή δεν έχει επίγνωση των σοβαρών προβλημάτων που έχει η χώρα φανερά στην κοινωνία τον Σεπτέμβρη ή έχει αλλά θέλει να δραπετεύσει.
Προχώρησε μάλιστα περισσότερο, τον συλλογισμό του. Το αμέσως επόμενο διάστημα, πρόσθεσε, η αντιπαράθεση, ανοιχτή στην κοινωνία, θα φέρνει την Αριστερά με πολύ περισσότερα επιχειρήματα από όσα η Δεξιά. Διότι κι αυτή η κρίση είναι απότοκος της πολιτικής και των αντιλήψεων του νεοφιλελευθερισμού που πρεσβεύει και η ΝΔ.
Αυτό είναι, καταρχάς, σωστό. Η Αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ όμως, αναπλάθοντας το πρόγραμμά του στη μετά την κρίση περίοδο, της επανεκκίνησης, οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη του δυο ακόμη σημεία. Το ένα, είναι ότι φύγαμε μεν από την κρίση του 2008, αλλά πολλές από τις συνέπειές της δεν θεραπεύτηκαν, παραμένουν, διότι δεν θεραπεύτηκαν οι αιτίες. Δεύτερον, η κρίση αυτή είναι του καπιταλισμού και τριπλή: οικολογική, οικονομική, υγειονομική. Οι προτάσεις πρέπει να συνθέτουν λύσεις και για τις τρεις.
Παύλος Δ. Κλαυδιανός
Πηγή: Η Εποχή
