«Καθόλου δεν μου αρέσουν οι πολιτικές τους, να σου πάρουν το αμάξι, να σου στερήσουν τις αεροπορικές πτήσεις ή η λογική του “ας πεταχτούμε με το τρένο στην Καλιφόρνια” ή “δεν επιτρέπεται να έχεις τις δικές σου αγελάδες”»
Με αυτά τα λόγια επέλεξε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ να ξεκινήσει στο Ελ Πάσο, του Τέξας, την εκστρατεία ενάντια στην πρόταση της βουλευτή Αλεξάντρια Οκάσιο Κορτές και του γερουσιαστή Εντ Μάρκι για την Πράσινη Νέα Συμφωνία. Σίγουρα θα ειπωθούν πολλά ακόμα.
Αξίζει, ωστόσο, να σταθούμε σε αυτά. Καθώς μπορεί να είναι τα πιο φημισμένα τελευταία λόγια του προέδρου της μιας θητείας, ο οποίος έχει υποτιμήσει πολύ τη θέληση που εκφράζεται δημόσια για να υπάρξουν δράσεις μετασχηματισμού, ως απάντηση στις τρεις κρίσεις της εποχής μας: επικείμενη οικολογική καταστροφή, ανομοιογενής οικονομική ανισότητα (περιλαμβανομένου του φυλετικού και έμφυλου διαχωρισμού του πλούτου) και αυξανόμενη λευκή υπεροχή.
Μπορεί, από την άλλη, να είναι ο επιτάφιος ενός κατοικήσιμου κλίματος, εφόσον τα ψέματα του Τραμπ και οι τακτικές εκφοβισμού επιτύχουν να καταρρίψουν αυτό το απεγνωσμένα αναγκαίο πλαίσιο. Έτσι μπορεί να ζήσουμε είτε την επανεκλογή του ή την εγκατάσταση ενός δειλού Δημοκράτη στον Λευκό Οίκο, ο οποίος δεν θα έχει το θάρρος ούτε την δημοκρατική εντολή για μία τόσο ριζική αλλαγή. Και οι δύο εκδοχές θα μας κάνουν να σκορπίσουμε στον άνεμο τα χρήσιμα χρόνια που απομένουν για να υλοποιηθούν οι μετασχηματισμοί που απαιτούνται, ώστε να διατηρήσουμε τις θερμοκρασίες κάτω από τα καταστροφικά επίπεδα.
Τον περασμένο Οκτώβριο, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ δημοσίευσε μια έκθεση ορόσημο, σύμφωνα με την οποία οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων πρέπει να μειωθούν κατά το ήμισυ, σε λιγότερο από 12 χρόνια, ένας στόχος που θα παραμείνει ανέφικτος αν η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, οι ΗΠΑ, δεν αναλάβει ηγετικό ρόλο στην υλοποίησή του. Ακόμα και να υπάρξει νέα διοίκηση τον Ιανουάριο του 2021, πρόθυμη να αναλάβει αυτό τον ηγετικό ρόλο, η επίτευξη των στόχων θα είναι εξαιρετικά δύσκολη, αλλά τεχνικά δυνατή, ειδικά αν μεγάλες πόλεις, όπως η Καλιφόρνια και η Νέα Υόρκη, κλιμακώσουν τις προσπάθειές του, τώρα. Το να χάσουμε άλλα τέσσερα χρόνια με έναν Ρεπουμπλικανό ή με έναν επαγγελματία Δημοκράτη, και να ξεκινήσει η προσπάθεια το 2026, είναι απλά αστείο.
Επομένως, είτε ο Τραμπ έχει δίκιο και η Πράσινη Νέα Συμφωνία είναι μια χαμένη πολιτική υπόθεση, είτε έχει άδικο και ένας υποψήφιος που θα προτάξει στην καμπάνια του την Πράσινη Νέα Συμφωνία, θα πάρει το χρίσμα των Δημοκρατικών και θα αφανίσει τον Τραμπ, με μια σαφή δημοκρατική εντολή να δώσει τη μάχη αντιμετώπισης των τριών κρίσεων.
Αυτό είναι πολύ πιθανό ότι θα εμπνεύσει και τον υπόλοιπο κόσμο να ακολουθήσει μια γενναία πολιτική για το κλίμα, δίνοντας σε όλους μας την ευκαιρία να παλέψουμε.
Αυτές είναι οι ακραίες επιλογές που έχουμε μπροστά μας. Το αποτέλεσμά τους εξαρτάται από τις δράσεις των κοινωνικών κινημάτων τα επόμενα δύο χρόνια. Γιατί δεν πρόκειται για αιτήματα, που θα διευθετηθούν μέσω των εκλογών. Το διακύβευμα που βρίσκεται στον πυρήνα των αιτημάτων είναι αν μπορούν να αλλάξουν το σύστημα πολιτικής εξουσίας.
Αυτό ήταν, εξάλλου, το δίδαγμα από την Νέα Συμφωνία (New Deal)1 και θα ήταν σοφό να μην το λησμονούμε.
Στο πρότυπο της Νέας Συμφωνίας
Η Οκάσιο Κορτές διαμόρφωσε την Πράσινη Νέα Συμφωνία (Green New Deal), ακολουθώντας το ιστορικό παράδειγμα του προέδρου Ρούζβελτ, κατανοώντας πλήρως πως πρωταρχικό καθήκον είναι να αποφευχθεί το λάθος του αποκλεισμού και της περαιτέρω περιθωριοποίησης πολλών ευάλωτων ομάδων. Για παράδειγμα, την εποχή της Νέας Συμφωνίας αποκλείστηκαν προγράμματα και πρόνοιες για εργάτες γης (πολλούς από τους οποίους ήταν μαύροι), τους μεξικανούς μετανάστες (ένα εκατομμύριο από τους οποίους απελάθηκε τη δεκαετία του ’30) και τους ιθαγενείς (που πέτυχαν κάποια πράγματα, βιώνοντας όμως τη βίαιη καταπάτηση των δικαιωμάτων γης).
Πράγματι, το ψήφισμα της Πράσινης Νέας Συμφωνίας αποκαθιστά αυτές και άλλες παραβιάσεις, αφού ένας από τους πρωταρχικούς του στόχους είναι «να παύσει, να αποτραπεί στο μέλλον και να αποκατασταθεί η διαχρονική καταπίεση των αυτόχθονων, των κοινοτήτων των έγχρωμων, των κοινοτήτων των μεταναστών, των αποβιομηχανοποιημένων κοινοτήτων, των φτωχών, των χαμηλού εισοδήματος εργαζομένων, των γυναικών, των ηλικιωμένων, των αστέγων, των ανθρώπων με αναπηρίες και της νεολαίας».
Έχω γράψει ξανά γιατί η Νέα Συμφωνία, παρά τις αποτυχίες της, παραμένει ένας χρήσιμος οδηγός για μια σαρωτική κινητοποίηση υπέρ του κλίματος, η οποία είναι η μόνη μας ελπίδα για τη μείωση των εκπομπών αερίων. Ελάχιστα είναι τα ιστορικά προηγούμενα στα οποία μπορούμε να ανατρέξουμε, ώστε να δούμε πώς μπορεί να μετασχηματιστεί κάθε τομέας της ζωής μας, από τη δασοκομία έως την εκπαίδευση στις τέχνες, από τη στέγαση έως την ηλεκτροκίνηση, κάτω από την ομπρέλα μιας ενιαίας προς όφελος της κοινωνίας αποστολής.
Αποτέλεσμα της πίεσης κοινωνικών κινημάτων
Γι’ αυτό είναι κρίσιμο να θυμόμαστε ότι τίποτα δεν θα είχε επιτευχθεί, χωρίς την πίεση των κοινωνικών κινημάτων. Ο Ρούζβελτ συνέταξε τη Νέα Συμφωνία εν μέσω ενός ιστορικού κύματος εργατικών κινητοποιήσεων: είχε προηγηθεί η εξέγερση των Τιμστερς και η γενική απεργία στη Μινεάπολη το 19342, ο 83ήμερος αποκλεισμός της Δυτικής Ακτής από τους λιμενεργάτες την ίδια χρονιά3, οι απεργίες στις αυτοκινητοβιομηχανίες Φλιντ το 1936 και 19374. Την ίδια εποχή, μαζικά κινήματα, που αναδύθηκαν από τα δεινά της Μεγάλης Ύφεσης, απαιτούσαν σαρωτικά κοινωνικά προγράμματα, όπως η Κοινωνική Ασφάλιση και η ασφάλιση ανέργων, ενώ οι σοσιαλιστές διεκδικούσαν τα εγκαταλελειμμένα εργοστάσια να περάσουν στα χέρια των εργατών, υπό τη μορφή του συνεταιρισμού. Ο Άπτον Σινκλέρ, συγγραφέας του βιβλίου «Η Ζούγκλα» ήταν υποψήφιος κυβερνήτης στην Καλιφόρνια το 1934, με την καμπάνια του να στηρίζεται στην αντιμετώπιση της φτώχειας μέσω της κρατικής στήριξης εργατικών συνεταιρισμών. Έλαβε 900.000 ψήφους, παρότι δέχθηκε ανηλεή επίθεση από τη δεξιά και δεν υποστηρίχθηκε από τους Δημοκρατικούς, αλλά έχασε στο νήμα θέση του κυβερνήτη.
Όσα συνέβησαν, μας θυμίζουν πάντα πως η Νέα Συμφωνία υιοθετήθηκε από τον Ρούζβελτ, σε μια εποχή υπεροχής των προοδευτικών και αριστερών δυνάμεων, με το πρόγραμμά του –που ακόμα και σήμερα μοιάζει ριζοσπαστικό- να ήταν την εποχή εκείνη ο μόνος τρόπος για να αποκλιμακωθεί η εξελισσόμενη επανάσταση.
Ακόμα, η Νέα Συμφωνία ήταν μια διαδικασία που διαμορφωνόταν και επεκτεινόταν, ανάλογα με την ασκούμενη κοινωνική πίεση, τόσο από τα δεξιά, όσο και από τα αριστερά. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα «Πολιτικό Σώμα Διατήρησης»5 ξεκίνησε με 200.000 εργάτες και επεκτάθηκε στα δύο εκατομμύρια. Γι’ αυτό το λόγο οι αδυναμίες –και υπάρχουν κάποιες- στην πρόταση της Κορτές και του Μάρκι δεν αποδυναμώνουν το σύνολο της πρότασης, που κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Υπάρχει άπλετος χρόνος για βελτιώσεις και διορθώσεις της Πράσινης Νέας Συμφωνίας, από τη στιγμή που θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται (για παράδειγμα, χρειάζεται να εξειδικεύσει πώς θα διατηρήσει τον εκμηδενισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα). Ωστόσο, έχουμε μία μόνο ευκαιρία για να ξεκινήσει αυτή η προσπάθεια και να προχωρήσει.
Το πιο νηφάλιο δίδαγμα είναι πως η μαζική διεκδίκηση που κατάφερε τις νίκες στην εποχή της Νέας Συμφωνίας ήταν πολύ πιο χειμαρρώδης από ότι είναι τα σημερινά προοδευτικά κινήματα, ακόμα και αν ένωναν τις δυνάμεις τους. Γι’ αυτό είναι επείγουσα ανάγκη να χρησιμοποιήσουμε το πλαίσιο που ορίζει η Πράσινη Νέα Συμφωνία ως εργαλείο ισχυροποίησης, με όραμα την ενότητα των κινημάτων αλλά και τη δραματική εξάπλωσή τους.
Αναγκαία μια ολιστική πρόταση
Για να συμβεί αυτό, χρειάζεται τα αιτήματα της αριστεράς να διαμορφωθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ακαταμάχητα, να διαχέονται σε όλες τις εκφάνσεις και τις δράσεις της καθημερινότητας, από τη δημόσια υγεία στην εργασία, από τα νηπιαγωγεία στις φυλακές, από τον καθαρό αέρα στο ελεύθερο χρόνο.
Η Πράσινη Νέα Συμφωνία έχει τη μορφή αριθμημένης παράθεσης αιτημάτων γιατί έτσι λειτουργεί το Κοινοβούλιο, ώστε να γίνονται οι τροπολογίες και οι υπερψηφίσεις. Έχει χαρακτηριστεί ως μια λίστα ατάκτως ειρημένων αιτημάτων, γιατί οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μάθει να αποφεύγουμε τη συστημική και ιστορική ανάλυση του καπιταλισμού και να απομονώνουμε με υψηλά τείχη κάθε είδους κρίση που παράγει το σύστημα –την οικονομική ανισότητα, τη βία κατά των γυναικών, τη λευκή υπεροχή, τους αέναους πολέμους, την οικολογική καταστροφή. Εξαιτίας αυτής της άκαμπτης προσέγγισης, είναι εύκολο να απορρίψουμε την προοπτική μιας σαρωτικής διατομεακής λύσης, όπως είναι η Πράσινη Νέα Συμφωνία, χαρακτηρίζοντάς τη «λίστα για τα ψώνια» ή «ευχολόγιο» για την αριστερά.
Τώρα, όμως, που το ψήφισμα έχει κατατεθεί, είναι υποχρέωση όσων από εμάς το στηρίζουμε να συνδράμουμε ώστε να αναδείξουμε πως οι αλληλεπικαλυπτόμενες κρίσεις είναι στην πραγματικότητα άρρηκτα συνδεδεμένες και μόνη περίπτωση για να επιλυθούν είναι μια ολιστική πρόταση κοινωνικού και οικονομικού μετασχηματισμού. Αυτό έχει ήδη αρχίσει να γίνεται. Για παράδειγμα, η Ριάνα Γκαν Ράιτ, επικεφαλής της ομάδας επεξεργασίας της Πράσινης Νέας Συμφωνίας, πρόσφατα ανέδειξε το γεγονός ότι όπως συνέβη κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όταν χιλιάδες άνθρωποι έγιναν οικονομικοί μετανάστες, έτσι και τώρα θα πρέπει να αναμένουμε μετακινήσεις πληθυσμών ως αποτέλεσμα της επανάστασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Και όταν συμβεί αυτό «η αποσύνδεση της εργασίας από την ασφάλιση υγείας σημαίνει πως οι άνθρωποι θα μεταναστεύσουν για αναζήτηση καλύτερης εργασίας, για να αποφύγουν τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και για να ξαναμπούν στην αγορά εργασίας και να μην την χάσουν» (απόσπασμα από τουίτ της ίδιας).
Η υπερχρηματοδότηση ενός δημόσιου ασφαλιστικού προγράμματος υγείας είναι επίσης κρίσιμη, από τη στιγμή που όσο γρήγορα και να προχωρήσουμε στη μείωση της εκπομπής αερίων, θα συνεχίσουν οι καύσωνες και οι καταιγίδες και μάλιστα με ακόμα μεγαλύτερη ένταση. Όταν αυτές οι θύελλες ξεσπούν εις βάρος του συστήματος δημόσιας υγείας και των ηλεκτρικών δικτύων, που είναι θύματα δεκαετιών της λιτότητας, χιλιάδες χάνουν τη ζωή τους, όπως συνέβη στο Πουέρτο Ρίκο μετά τον τυφώνα Μαρία.
Και υπάρχουν πολλά ακόμα ζητήματα που πρέπει να προστεθούν. Όσοι καταγγέλλουν πως η πολιτική για το κλίμα υποβαθμίζεται από άσχετα υποτίθεται αιτήματα για πρόσβαση στη δημόσια υγεία και παιδεία, θα πρέπει να σκεφτούν πως τα επαγγέλματα φροντίδας –τα περισσότερα από τα οποία είναι γυναικοκρατούμενα- είναι επαγγέλματα με χαμηλές εκπομπές αερίων και αυτές μπορούν να μειωθούν ακόμα περισσότερο. Με άλλα λόγια, πρέπει να ιδωθούν ως «πράσινες θέσεις εργασίας» και να τύχουν της ίδιας προστασίας, των ίδιων χρηματοδοτήσεων και της ίδιας μισθοδοσίας, όπως οι ανδροκρατούμενες θέσεις εργασίας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στα μέσα μεταφοράς. Εν τω μεταξύ, όπως είπε και η Γκαν Ράιτ, για να κάνουμε αυτούς τους τομείς λιγότερο ανδροκρατούμενους, είναι επιτακτικό να εφαρμοστεί ισότητα στη γονεϊκή άδεια και στους μισθούς, και γι’ αυτό αυτές οι δύο προτάσεις εντάσσονται στο ψήφισμα.
Για να γίνει συνείδηση η χρησιμότητα αυτών των συνδέσεων και να εφαρμοστεί στο σχεδιασμό, θα χρειαστεί μια μαζική εξάσκηση στη συμμετοχική δημοκρατία. Ένα πρώτο βήμα είναι κάθε τομέας που περιλαμβάνεται στην Πράσινη Νέα Συμφωνία –νοσοκομεία, σχολεία, πανεπιστήμια, κ.λπ.- να διαμορφώσει τη δική του πρόταση για το πώς μπορεί να γίνει ταχεία μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, πετυχαίνοντας ταυτόχρονα τους στόχους που θέτει η Πράσινη Νέα Συμφωνία εξάλειψης της φτώχειας, δημιουργίας καλών θέσεων εργασίας και αντιμετώπισης των φυλετικών και έμφυλων διακρίσεων πλούτου.
Το αγαπημένο μου παράδειγμα αυτού που περιγράφω είναι αυτό που έκανε η Καναδική Ένωση Εργαζομένων στα Ταχυδρομεία, που ανέπτυξε ένα γενναίο σχέδιο του πώς να μετατραπεί κάθε ταχυδρομείο του Καναδά σε ένα κόμβο για μια δίκαιη πράσινη μετάβαση. Με ηλιακά πάνελ στις ταράτσες, σταθμούς ηλεκτρικής φόρτισης στις εισόδους, ένα στόλο από ηλεκτρονικά οχήματα, με τα οποία τα μέλη του σωματείου δεν θα παραδίδουν μόνο τα γράμματα, αλλά και τοπικά προϊόντα και φάρμακα, ενώ θα προσέχουν και τους ηλικιωμένους. Και όλα αυτά θα χρηματοδοτηθούν από το ταχυδρομικό ταμιευτήριο.
Κομβικό σημείο η εξασφάλιση της εργασίας
Για να εφαρμοστεί η Πράσινη Νέα Συμφωνία –στην οποία ρητά αναφέρεται ότι χρειάζεται δημοκρατική, αποκεντρωμένη ηγεσία- κάθε τομέας στις ΗΠΑ πρέπει τώρα να αναπτύξει ένα παρόμοιο οραματικό πλάνο για τους χώρους εργασίας. Και αν αυτό δεν είναι που θα παρακινήσει τα μέλη τους να ψηφίσουν στις επερχόμενες εκλογές, τότε δεν ξέρω πώς θα γίνει.
Κακώς έχουμε μάθει να βάζουμε τα προβλήματά μας σε κουτάκια. Ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής έχει επεκταθεί σε κάθε πτυχή της ζωής μας και δεν έχουμε την πολυτέλεια να μην το βλέπουμε. Πρέπει, ωστόσο, να αναφερθώ και σε κάποιους προβληματισμούς που απουσιάζουν (σ.σ.: από την πρόταση).
Η εξασφάλιση της εργασίας δεν είναι ένα οπορτουνιστικό σοσιαλιστικό πρόταγμα, αλλά κομβικό σημείο για την επίτευξη μιας ταχείας και δίκαιης μετάβασης. Θα μειώσει άμεσα την ασφυκτική πίεση που δέχονται οι εργαζόμενοι σε δουλείες που πλήττουν τον πλανήτη μας, και θα έχουν το απαιτούμενο χρόνο να επανεκπαιδευτούν και να βρουν εργασία σε έναν από τους πολλούς τομείς που θα αυξηθούν κάθετα.
Ο ρόλος του συνδικαλιστικού κινήματος
Μια τέτοια εξέλιξη θα μειώσει την εξουσία που έχουν κάποιοι κακώς δρώντες όπως η Διεθνής Ένωση Εργαζομένων στη Βόρεια Αμερική (LIUNA), που μέλημά τους είναι να διασπάσουν το εργατικό κίνημα και να σαμποτάρουν κάθε προοπτική για αυτή την ιστορική προσπάθεια. Ήδη η LIUNA τάχθηκε ενάντια στην Πράσινη Νέα Συμφωνία. Αδιαφορώντας για το ότι είναι η πρώτη πρόταση, εδώ και τρεις δεκαετίες, που περιλαμβάνει ενίσχυση της προστασίας των συνδικάτων και του δικαιώματος στο συνέρχεσθαι και συνετερίζεσθαι, περιλαμβανομένου του δικαιώματος σε εργαζόμενους σε τομείς με υψηλές εκπομπές αερίων να συμμετέχουν δημοκρατικά στη μετάβαση και να διασφαλιστεί η εργασία τους σε άλλους τομείς, με τον ίδιο μισθό και τα ίδια προνόμια που είχαν.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος για ένα σωματείο που εκπροσωπεί τους εργαζόμενους στον κατασκευαστικό τομέα να αντιτίθεται σε μία πρόταση που θα φέρει το μεγαλύτερο πρόγραμμα ανοικοδόμησης του αιώνα, εκτός και αν η LIUNA είναι τελικά αυτό που φαίνεται: μια ομάδα που εφαρμόζει τεχνικές πλύσης εγκεφάλου για τα ορυκτά καύσιμα με τη μορφή συνδικάτου εργαζομένων ή στην καλύτερη περίπτωση εταιρικής ένωσης. Είναι οι ίδιοι συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι, θυμίζω, που βρέθηκαν από την πλευρά των τανκς και των σκύλων της αστυνομίας στο Στάντινγκ Ροκ6, όπου αντιτάχθηκαν στην κατασκευή του καταστροφικού για τον πλανήτη αγωγού Keystone XL, όπως και μαζί με άλλους ηγέτες συνδικάτων του κατασκευαστικού τομέα συντάχθηκαν με τον Τραμπ από την πρώτη μέρα της θητείας του, φωτογραφιζόμενοι με χαμόγελα στο Λευκό Οίκο και δηλώνοντας στην ορκωμοσία του πως «είναι μια μεγάλη στιγμή για τους εργαζόμενους άνδρες και τις εργαζόμενες γυναίκες».
Οι ηγέτες της LIUNA απαίτησαν με στόμφο να υπάρξει αδιαμφισβήτητη «αλληλεγγύη» από το υπόλοιπο συνδικαλιστικό κίνημα. Ωστόσο, για μια ακόμα φορά, περιορίστηκαν στη διεκδίκηση των δικών τους συμφερόντων, αποστασιοποιούμενοι από τους μετανάστες εργαζόμενους, των οποίων οι ζωές καταστρέφονται από την πολιτική του Τραμπ και τους ιθαγενείς εργαζόμενους, που είδαν τη γη τους να μετατρέπεται σε εμπόλεμη ζώνη. Είναι πια η ώρα το υπόλοιπο συνδικαλιστικό κίνημα να τους αντιμετωπίσει και να τους απομονώσει, προτού κάνουν μεγαλύτερο κακό. Να διαβεβαιώσει τα μέλη του LIUNA πως με την Πράσινη Νέα Συμφωνία δεν θα εγκαταλειφθούν, και για αυτό να καταψηφίσουν την ηγεσία τους, που τάσσεται στο πλευρό των εργοδοτών. Διαφορετικά, AFL-CIO (Ομοσπονδιακή Ένωση Εργατικών Συνδικάτων) θα αποβάλλει τη LIUNA για πρακτικές εις βάρος του πλανήτη.
Οι πιο συνδικαλισμένοι τομείς, όπως η εκπαίδευση, η νοσηλευτική και η βιομηχανία πρέπει να αγκαλιάσουν την Πράσινη Νέα Συμφωνία και να αναδείξουν πώς αυτή μπορεί να βελτιώσει τους χώρους εργασίας, όπως και ότι θα ισχυροποιήσει τις συνδικαλιστικές ενώσεις.
Η αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ μας και με τη γη
Το τελευταίο που θέλω να επισημάνω έχει σχέση με την έννοια της «αποκατάστασης». Στο ψήφισμα αναφέρεται στη δημιουργία καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας από την «αποκατάσταση και προστασία απειλούμενων, υπό εξαφάνιση και εύθραυστων οικοσυστημάτων», όπως και από «την απομάκρυνση επικίνδυνων αποβλήτων και τον καθαρισμό εγκαταλελειμμένων χώρων».
Υπάρχουν τόσοι πολλοί τέτοιοι χώροι στις ΗΠΑ, ολόκληρες περιοχές που έχουν αφεθεί στη μοίρα τους, όταν έπαυσαν να είναι χρήσιμες στους υλοτόμους, τους ανθρακωρύχους, στους εργαζόμενους στις γεωτρήσεις. Είναι χαρακτηριστικό της κουλτούρας που υπάρχει απέναντι και στους ανθρώπους. Όπως έγινε και σε τόσους εργαζόμενους στην περίοδο του νεοφιλελευθερισμού, που τους χρησιμοποίησαν και τους εγκατέλειψαν στον εθισμό και την απόγνωση. Είναι αντίστοιχο με αυτό που έκανε το φυλακιστικό κράτος, φυλακίζοντας μεγάλα τμήματα του πληθυσμού που είναι πιο χρήσιμα ως κρατούμενοι εργάτες και τρόφιμοι ιδιωτικών φυλακών παρά ως ελεύθεροι εργαζόμενοι. Κάτι τέτοιο έκανε και η Νέα Συμφωνία, επιλέγοντας να αποκλείσει και να απορρίψει τόσους μαύρους και καφέ εργαζόμενους και γυναίκες.
Πρέπει να ειπωθεί μια μεγάλη αλήθεια όσον αφορά το χρέος της αποκατάστασης και αυτή είναι η αποκατάσταση της σχέσης μας με τη γη, αλλά και μεταξύ μας, ώστε να επουλωθούν οι βαθιές πληγές που χρονολογούνται από τη δημιουργία της χώρας. Γιατί, αν και είναι αλήθεια πως η κλιματική αλλαγή είναι μια κρίση που παράγεται από την υπερβολική εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, είναι ακόμα μεγαλύτερη αλήθεια πως η κρίση παράγεται από τη νοοτροπία που έχουμε να αντιμετωπίζουμε τον φυσικό κόσμο, όπως και την πλειονότητα των κατοίκων του, ως πηγές εκμετάλλευσης, που στη συνέχεια απορρίπτονται. Το αποκαλώ οικονομία «του δούλευε και τρώγε τον αγλέορα» (gig and dig economy) και πιστεύω βαθιά πως για να βγούμε από την κρίση αυτή, πρέπει να αλλάξουμε και τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο, να γίνει η μετάβαση από το «δούλευε και τρώγε τον αγλέορα» σε ένα ήθος φροντίδας και αποκατάστασης.
Ο ρόλος των καλλιτεχνών
Αν αυτού του είδους οι βαθύτερες συνδέσεις ανάμεσα στους κατακερματισμένους ανθρώπους και στον υπερθερμασμένο πλανήτη ιδωθούν πέραν της σκοπιάς της χάραξης πολιτικής, αξίζει να δούμε και το ρόλο των καλλιτεχνών στην εποχή της Νέας Συμφωνίας. Οι θεατρικοί συγγραφείς, οι φωτογράφοι, οι τραγουδιστές και οι μυθιστοριογράφοι ήταν μέρος της αναγέννησης της ρεαλιστικής και της ουτοπικής τέχνης. Κάποιοι ανέδειξαν την αποκλεισμένη δυστυχία που επιδίωκε να ανακουφίσει η Νέα Συμφωνία. Άλλοι άνοιξαν ορίζοντες στους ανθρώπους που είχαν καταστραφεί στη Μεγάλη Ύφεση, ώστε να φανταστούν έναν κόσμο χωρίς δυστυχία. Και οι δύο κατάφεραν πολλά, με τρόπους που δεν μπορούμε να φανταστούμε.
Έτσι και τώρα, υπάρχουν πολλά που έχουμε να μάθουμε από τα κινήματα των ιθαγενών στη Βολιβία και του Εκουαδόρ, στην καρδιά των οποίων βρίσκεται η έκκληση για οικολογικό μετασχηματισμό, με στόχο το ευ ζειν, εστιάζοντας στο δικαίωμα στην καλή ζωή, αντιτιθέμενοι στην αέναη κατανάλωση, ένα ήθος που είναι βαθιά ριζωμένο στον σημερινό ένοικο του Λευκού Οίκου.
Η Πράσινη Νέα Συμφωνία θα πρέπει να βάλει τους ειδικούς που κατανοούν πώς θα μειωθούν άμεσα οι εκπομπές αερίων σε συνεχή εγρήγορση και πίεση, όπως και τα κοινωνικά κινήματα, που έχουν εμπειρία δεκαετιών στις ψευδολύσεις για την κλιματική αλλαγή.
Σε εγρήγορση, όμως, πρέπει να είμαστε και σε ένα ακόμα ζήτημα, ώστε να μην χάσουμε το κυρίαρχο μήνυμα: πρόκειται για μια πιθανή σωτηρία που όλοι έχουμε ιερό και ηθικό καθήκον για να την πετύχουμε.
Οι νέοι διοργανωτές του Κινήματος Σανράιζ7, που έχουν κάνει τόσα πολλά για να δώσουν τη δυναμική που χρειάζεται στην Πράσινη Νέα Συμφωνία, κάνουν λόγο για μια συλλογική στιγμή που ενέχει την «ελπίδα και τον κίνδυνο». Και είναι σωστή αυτή η διατύπωση. Και ότι είναι να γίνει από εδώ και πέρα, θα πρέπει να συμβεί κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου.
ΣτΜ:
- Ο όρος New Deal (Νέα Συμφωνία) αναφέρεται σε μια σειρά οικονομικών μέτρων που θεσπίστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, μεταξύ 1933 και 1938, μέσω προεδρικών διαταγμάτων και νόμων ψηφισμένων, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Φραγκλίνου Ρούσβελτ, ως απάντηση στην Μεγάλη Ύφεση του 1929.
- Πρόκειται για την απεργίας διαρκείας (από τον Φεβρουάριο έως τον Αύγουστο) που πραγματοποίησαν οι οδηγοί φορτηγών της Μινεάπολης, με αιτήματα την αναγνώριση του συνδικάτου και αυξήσεις στους μισθούς. Η απεργία χτυπήθηκε άγρια από τις δυνάμεις καταστολής, με απολογισμό δύο νεκρούς και 69 τραυματίες, ενώ κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος δίνοντας άδειες κυκλοφορίας σε απεργοσπαστικά φορτηγά.
- Βασικό αίτημα των απεργών ήταν να έχει λόγο το συνδικάτο στις προσλήψεις και στη σύνθεση των ομάδων εργατών στο λιμάνι. Η απεργία κατεστάλη στις 5 Ιουλίου 1934, μέρα που έμεινε γνωστή ως «Ματωμένη Πέμπτη», εξαιτίας του θανάτου δύο απεργών από πυρά αστυνομικών στο Σαν Φρανσίσκο και του τραυματισμού 109 ακόμα απεργών.
- Η κατάληψη των εργοστασίων ξεκίνησε στις 30 Δεκεμβρίου 1936 και κατεστάλη στις 11 Ιανουαρίου 1937, όταν η Αστυνομία προσπάθησε να αποτρέψει τους απεργούς να δέχονται τρόφιμα από αλληλέγγυους. Αίτημα ήταν η αναγνώριση στο συνδικάτο δικαιωμάτων διαπραγμάτευσης με την εταιρεία. Οι απεργοί κατάφεραν στις 11 Φεβρουαρίου 1937, την υπογραφή της πρώτης σύμβασης εργασίας.
- Το Civilian Conservation Corps ή αλλιώς «Στρατός των Δένδρων του Ρούζβελτ» ήταν ένα πρόγραμμα με στόχο την προστασία των ανέργων εργατών και πρόσφερε θέσεις εργασίας για την προστασία των φυσικών πόρων. Τουλάχιστον δύο εκατ. άνεργοι απασχολήθηκαν σε εθνικούς δρυμούς και πράρκα, σε προγράμματα φύτευσης δένδρων, κατασκευής αντιπλημμυρικών φραγμάτων, καταπολέμησης των πυρκαγιών, συντήρησης δρόμων και μονοπατιών, διατήρησης της ιδιωτικής και ομοσπονδιακής γης.
- Οι ιθαγενείς Σιου έδωσαν το 2016 μια μεγαλειώδη –και νικηφόρα- μάχη για να μην εγκατασταθεί αγωγός πετρελαίου στην περιοχή Στάντινγκ Ροκ της Βόρειας Ντακότα. Η περιοχή είναι ιερή και μεγάλης πολιτιστικής κληρονομιάς για τους ιθαγενείς αμερικανούς, καθώς εκεί βρίσκονται χώροι ταφής. Εκτός αυτού, ο αγωγός θα δημιουργούσε και προβλήματα στη λίμνη, που είναι η βασική δεξαμενή πόσιμου νερού της κοινότητας των Σιου. Στην περιοχή στρατοπέδευσαν για μήνες η κοινότητα των Σιου και εκπρόσωποι από 200 ινδιάνικες φυλές και άλλοι διαδηλωτές.
- Το Sunrise Movement είναι ένα κίνημα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη δημιουργία εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, ώστε να επιτευχθεί αυτή. Ξεκίνησε τη δράση του το 2017 και αποτελείται από νέους και νέες που έχουν οργανωθεί σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, κάνοντας συνελεύσεις, ανοιχτές εκδηλώσεις, συζητήσεις και οργανώνοντας διαδηλώσεις και εκστρατείες ενημέρωσης. Περισσότερα στο sunrisemovement.org
Naomi Klein
Μετάφραση: Ιωάννα Δρόσου
Πηγή: Η Εποχή από The Intercept
