Τι άλλο χρειάζεται για να πειστεί κάποιος ότι κάτι έχει πάει στραβά με το μέσον που χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο, όλο και πιο συχνά, με σχεδόν μονήρη αφοσίωση, στην πολύπλευρη καθημερινότητά του, όταν ο ίδιος ο δημιουργός του ανησυχεί σοβαρά για τη μορφή που έχει πάρει το δημιούργημά του;
«Οι αλλαγές που πετύχαμε τις τελευταίες δεκαετίες έχουν δημιουργήσει έναν καλύτερο και πιο συνδεδεμένο κόσμο. Αλλά, σε αντίθεση με το επίτευγμα αυτό, ο παγκόσμιος ιστός έχει εξελιχθεί σε μια μηχανή ανισότητας και διαιρέσεων η οποία επηρεάζεται από ισχυρές δυνάμεις που τη χρησιμοποιούν για τις δικές τους ατζέντες. Πιστεύω ότι έχουμε φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο ανατροπής και αυτή η ισχυρή αλλαγή προς το καλύτερο είναι δυνατή και απαραίτητη» λέει ο σερ Τιμ Μπέρνερς-Λι, ο Βρετανός δημιουργός και θεμελιωτής του Διαδικτύου.
Τα λόγια του αυτά συνόδευαν την παρουσίαση που έκανε πριν από λίγο καιρό του σχεδίου SOLID (Social Linked Data), ενός φιλόδοξου όσο και ρηξικέλευθου εγχειρήματος με τη συνεργασία του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης για τον «επαναπροσδιορισμό» του Ίντερνετ στη βάση των αρχικών αξιών του. Η κεντρική ιδέα που διέπει το SOLID είναι η «επαν-αποκέντρωση» του παγκόσμιου ιστού.
Ας μην ξεχνάμε ότι στις απαρχές του, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, το Διαδίκτυο ήταν ουσιαστικά ένας συνεργατικός, αποκεντρωμένος «κόσμος», μία μη ιεραρχική δομή. Ο καθένας μπορούσε να καταχωρίσει και να αντλήσει πληροφορίες από τον ιστό, να διαβάσει και να γράψει. Άλλωστε και ο πρώτος browser του Μπέρνερς-Λι (το αποκαλούμενο WorldWideWeb) ήταν ταυτόχρονα κι ένα πρόγραμμα επεξεργασίας ιστοσελίδων, όχι μόνον περιήγησης.
Ωστόσο, καθώς στη συνέχεια τα πράγματα προχώρησαν με απίστευτη ταχύτητα και ο παγκόσμιος ιστός αναπτύχθηκε προς κάθε δυνατή «κατεύθυνση», ο σχεδιασμός των διαδικτυακών εφαρμογών άρχισε, κυρίως για οικονομικούς λόγους, να ακολουθεί πιστά τα πρότυπα ενός συγκεντρωτικού μοντέλου. Τα δεδομένα των χρηστών έγιναν πηγή εξουσίας και εισοδήματος για τις κολοσσιαίες εταιρείες του Διαδικτύου.
Το SOLID φιλοδοξεί να προσφέρει μια λύση σε αυτή την κατάσταση, έναν εναλλακτικό δρόμο. Πρόκειται για ένα πρότυπο διαδικτυακών εφαρμογών που είναι συμβατό με τον υπάρχοντα ιστό. Μια «τεχνολογική στοίβα» που σχηματίζεται από ομάδες σχετικών πρωτοκόλλων και υλοποιήσεων και μια αυξανόμενη κοινότητα, όπως συνέβη και με το υπάρχον Ίντερνετ.
“Κλειδωμένοι” στην πλατφόρμα
Στην προ-διαδικτυακή εποχή τα δεδομένα μας απλώς αποθηκεύονταν στους προσωπικούς υπολογιστές μας. Καθώς η χρήση πολλαπλών υπολογιστών έγινε κάτι κοινό και τα smartphones μπήκαν στη ζωή μας, το μοντέλο «των δεδομένων που μένουν μαζί μας» αντικαταστάθηκε από το μοντέλο… «τα δεδομένα σου βρίσκονται σε έναν ή περισσότερους servers ανά τον κόσμο διαχειρίζεται ο προγραμματιστής της εφαρμογής».
Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι διαδικτυακές εφαρμογές έγιναν σε μεγάλο βαθμό «προέκταση» των δεδομένων τους. Άλλωστε η δημιουργία ενός προγράμματος στο Διαδίκτυο συνεπάγεται αναπόφευκτα διαχείριση δεδομένων σε μαζική κλίμακα.
Οι διαδικτυακές εφαρμογές και η ικανότητά τους να φέρνουν χρήμα στους δημιουργούς – διαχειριστές τους μετριούνται σήμερα με βάση τα «σιλό» των δεδομένων τους, δηλαδή τον συνολικό αποθηκευμένο όγκο τον οποίο διαχειρίζονται. Τα δεδομένα αυτά είναι δύσκολο να «μεταφερθούν», ν’ αλλάξουν χέρια, καθώς αποθηκεύονται πολύ διαφορετικά από κάθε εφαρμογή.
Το αποτέλεσμα; Σχεδόν κάθε εφαρμογή έχει τα χαρακτηριστικά «περιφραγμένου κήπου», γεγονός που περιορίζει σημαντικά το κίνητρο των προγραμματιστών για καινοτομία. Οι υπάρχουσες πλατφόρμες προστατεύονται από κάθε μορφής «διατάραξη», καθώς το κλείδωμα των δεδομένων τους καθιστά δύσκολο για τους χρήστες ν’ αλλάξουν πλατφόρμα.
Ως γνωστόν, πολλές χώρες και οντότητες, όπως η Ε.Ε. τελευταία με την GDPR (General Data Protection Regulation), έχουν θεσπίσει νόμους περί προστασίας δεδομένων. Οι εταιρείες του Διαδικτύου είναι υποχρεωμένες να επιτρέπουν την πρόσβαση των χρηστών στις αποθηκευμένες προσωπικές ή άλλες πληροφορίες τους ώστε, αν το επιθυμούν, να μπορούν να τις καταφορτώσουν ή να τις διαγράψουν.
Πρόκειται καθαρά για ενέργειες που έχουν στόχο να επαναφέρουν τον έλεγχο των δεδομένων στα χέρια των χρηστών. Αλλά αυτό είναι η νομική συνταγή, όχι η πραγματικότητα από τεχνολογικής άποψης, λένε οι ειδικοί. Τα δεδομένα των χρηστών εξακολουθούν να βρίσκονται στα χέρια των προγραμματιστών – διαχειριστών και η δυνατότητα ανάκτησής τους δεν είναι κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο σε πρακτικό επίπεδο απ’ τη στιγμή που δεν μπορεί κάποιος να «μεταναστεύσει» σε εναλλακτική πλατφόρμα.
PODs
Το SOLID διορθώνει τα πράγματα από τεχνικής πλευράς. Επιτρέπει την ανάπτυξη εφαρμογών με τρόπο που να μπορούν να αντλούν και να αποθηκεύουν δεδομένα μόνον με την άδεια του χρήστη. Η πλατφόρμα βασίζεται στη ιδέα του POD (Personal Online Data), που είναι επί της ουσίας ένας λογαριασμός όπου οι χρήστες μπορούν να καταχωρούν και να αποθηκεύουν φωτογραφίες, σημειώσεις, επαφές, καταχωρίσεις ημερολογίου, δεδομένα φυσικής κατάστασης και υγείας.
Το POD μπορεί να βρίσκεται σε έναν υπολογιστή στο σπίτι, στον χώρο εργασίας ή σε έναν επιλεγμένο πάροχο. Εν κατακλείδι ο χρήστης είναι εκείνος που επιλέγει ποια δεδομένα θα είναι προσβάσιμα από τους άλλους χρήστες μιας κοινής εφαρμογής χωρίς τη «διαμεσολάβηση» της αποθήκευσής τους στους servers μιας τρίτης πλευράς, π.χ. μιας εταιρείας ή ενός οργανισμού.
Στην πραγματικότητα τα POD αποθηκεύουν δεδομένα σε μορφή συνδέσμων (links). Ένα POD μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση μόνον σε ένα «ανοιχτό» link ενός άλλου POD, όπως συμβαίνει και στο Διαδίκτυο. Η νέα πλατφόρμα δίνει τη δυνατότητα σε διαφορετικές εφαρμογές να χρησιμοποιούν τα ίδια δεδομένα.
Οι χρήστες έχουν το άμεσο πλεονέκτημα να μην χρειάζεται να εισάγουν χειροκίνητα νέα δεδομένα για κάθε νέα εφαρμογή ή υπηρεσία που αρχίζουν να χρησιμοποιούν. Τα δεδομένα εισάγονται αυτόματα από τον λογαριασμό POD με την άδεια του χρήστη. Αποτρέποντας την ανάγκη συγχρονισμού των αλλαγών ή των νέων καταχωρίσεων, όλα τα δεδομένα παραμένουν αποκλειστικά υπό την κατοχή και τον έλεγχο του χρήστη.
Για ορισμένους τεχνολόγους η ιδέα του SOLID παραπέμπει στις πρώτες φάσεις εξέλιξης του Ίντερνετ, όταν ξεκινούσε η ανάπτυξη των διαφόρων πρωτοκόλλων διασύνδεσης και ανταλλαγής δεδομένων. Υπόψιν ότι το SOLID δεν είναι ένα «νέο Ίντερνετ», όπως θα νόμιζαν πολλοί, ή ένας «άλλος ιστός», αφού η ανάπτυξή του έχει βασιστεί στο υπάρχον Διαδίκτυο. Όπως εξηγεί ο Μπέρνερς-Λι, η νέα πλατφόρμα παρέχει στον καθένα τη δυνατότητα να επιλέγει πού θα αποθηκεύονται τα δεδομένα του, ποια συγκεκριμένα άτομα ή ομάδες θα έχουν πρόσβαση σε αυτά, ή σε επιλεγμένα στοιχεία τους, και ποιες ακριβώς εφαρμογές θα «τρέχουν» εν γνώσει του χρήστη.
Επιτρέπει επίσης την ταυτόχρονη πρόσβαση από διαφορετικούς χρήστες στα ίδια δεδομένα μέσα από διαφορετικές εφαρμογές. «Το SOLID καθοδηγείται από την αρχή της ‘προσωπικής ενδυνάμωσης μέσω των δεδομένων’, η οποία πιστεύουμε ότι είναι θεμελιώδους σημασίας για την επιτυχία της επόμενης φάσης του Ίντερνετ. Πάντα πίστευα ότι ο ιστός είναι για όλους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εγώ και άλλοι αγωνιζόμαστε δραστήρια για να τον προστατέψουμε» τονίζει ο Βρετανός τεχνολόγος.
Νίκος Κυριακίδης
Πηγή: Η Αυγή
