Τον Μάιο, στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας, είναι πιθανό να βρεθούν αντιμέτωποι η Λεπέν και ο Μακρόν. Γάλλοι αναλυτές έχουν θορυβηθεί, καθώς αυτοί οι υποψήφιοι είναι οι μόνοι που τοποθετούν τον εαυτό τους πέραν της Δεξιάς και της Αριστεράς.
Στην πολιτική μπορεί να διαφωνούν δύο αντίθετες πολιτικές πλευρές ως προς τις προτεραιότητές τους ενώ μοιράζονται κοινές παραδοχές. Μπορεί όμως να μην έχουν κοινές παραδοχές. Η νεωτερική πολιτική αντιπαράθεση, η αντιπαράθεση Δεξιάς και Αριστεράς, η αντιπαράθεση φιλελεύθερων και σοσιαλιστών, είναι αντίθεση εντός κοινού πλαισίου. Αμφότεροι δέχονται πως η οικονομία επικαθορίζει την πολιτική και διαφωνούν εντός αυτού του πλαισίου, οι μεν δίνοντας βάρος στην προσφορά και το συμφέρον του επιχειρηματία, οι δε στη λειτουργία και τα δίκαια του εργαζομένου. Άλλες μέριμνες, όπως έθνος ή θρησκεία, θεωρούνται δευτερεύουσες.
Όσο τα πλαίσια που στηρίζονται σε τέτοιες μέριμνες δεν κυριαρχούν, αυτές εγγράφονται στην κύρια αντιπαράθεση Δεξιάς – Αριστεράς με διάφορους τρόπους. Το εθνικό άλλοτε εμφανίζεται ως δεξιό, όταν ταυτίζει το έθνος μας με τους οικονομικά κυρίαρχους, άλλοτε ως αριστερό, όταν το ταυτίζει με τα θύματα του παγκόσμιου καταμερισμού της εργασίας. Ο εθνικισμός στήριξε την αποικιοκρατία και τον αντιαποικιοκρατικό αγώνα. Οι μαύροι Αϊτινοί έσφαζαν λευκούς, οι λευκοί Νοτιοαφρικανοί μαύρους, οι δύο μορφές φυλετικής βίας δεν ερμηνεύονταν όμως με όμοιο τρόπο.
Αυτό άλλαξε στα τέλη του εικοστού αιώνα. Ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας δεν ερμηνευόταν με όρους Δεξιάς – Αριστεράς. Το εθνικό δεν ήταν εδώ παρακολούθημα μιας διαφωνίας για τα σχετικά δίκαια επενδυτών και εργαζομένων. Υποκαθιστούσε την αντιπαράθεση αυτή. Όσες αριστερές αλλά και δεξιές φωνές υψώθηκαν ενάντια στον πόλεμο δεν ακούστηκαν. Ήσαν εκτός πλαισίου.
Η μονοκρατορία της φιλελεύθερης οικονομικής σκέψης, από την άλλη, ήταν λογικό να συνοδευτεί από την ανάδειξη τέτοιων πλαισίων όχι ως παρακολουθημάτων αλλά ως αντικαταστατών της αντίθεσης Δεξιάς και Αριστεράς. Τότε είναι, όντως, που φουντώνουν ο θρησκευτικός φανατισμός και ο εθνικισμός. Αν δεν μπορεί η κοινωνική δυσαρέσκεια να εκφραστεί από καμία θέση εντός του υφιστάμενου πλαισίου αντιπαράθεσης, στρέφεται σε ένα εναλλακτικό πλαίσιο. Δεν συγκρούονται τότε στον πολιτικό στίβο μια φιλελεύθερη και μια σοσιαλιστική αξιολόγηση του κοινού οικονομικο-πολιτικού πλαισίου, συγκρούονται διαφορετικά πλαίσια.
Αντί να συγκρούονται οι υπερασπιστές των εργαζομένων με αυτούς των επιχειρηματιών, συγκρούονται οι υπερασπιστές του έθνους, της θρησκείας ή και της φυλής μας με τους εχθρούς του έθνους, της θρησκείας ή της φυλής μας, στους οποίους συγκαταλέγονται συλλήβδην τόσο οι υπερασπιστές των επιχειρηματιών όσο και οι υπερασπιστές των εργαζομένων, όλοι όσοι αυτοκατανοούνται βάσει του οικονομικο-πολιτικού πλαισίου. Όσοι σκέφτονται μες από το πλαίσιο του έθνους, της θρησκείας, της φυλής δικαίως λοιπόν τοποθετούνται πέραν της Δεξιάς και της Αριστεράς.
Η θρησκευτική και η εθνική ερμηνεία της πολιτικής αντιπαράθεσης συνεχίζουν σήμερα την ανοδική πορεία τους. Οι επιθέσεις τζιχαντιστών, η εκλογή εθνικιστή προέδρου στις ΗΠΑ, η δύναμη ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Όσοι επιμένουν να σκέφτονται μέσα από το πλαίσιο Δεξιάς και Αριστεράς τείνουν όμως να χρεώνουν τους νέους αυτούς μαχητές της θρησκείας και του έθνους στους αντιπάλους τους εντός της αντιπαράθεσης Δεξιάς και Αριστεράς.
Παλαιότερα χρεώνονταν κυρίως στη Δεξιά, τελευταία (προφανώς επειδή η εμπειρία του φασισμού είναι πιο μακρινή από αυτήν του «υπαρκτού σοσιαλισμού») χρεώνονται στην Αριστερά (υπό τον όρο «εθνικολαϊκισμός»). Οι δύο αναλύσεις είναι λάθος. Αλλά το σημαντικό είναι ότι παίζουν το παιχνίδι εθνικιστών και ζηλωτών. Ερμηνεύοντας το πλαίσιο αντιπαράθεσης Δεξιάς – Αριστεράς βάσει του εναλλακτικού πλαισίου, προϋποθέτουν ότι το τελευταίο είναι κυρίαρχο.
Όμως το πλαίσιο αντιπαράθεσης Δεξιάς – Αριστεράς είναι ο μόνος ώς τώρα εγγυητής της ελευθερίας μας. Τα άλλα πλαίσια την καταστρέφουν. Αν η ακροδεξιά Λεπέν τοποθετείται δικαίως πέραν της Δεξιάς και της Αριστεράς, ο κεντρώος Μακρόν (που είναι προφανώς απείρως προτιμότερο να εκλεγεί) προδίδει δυστυχώς το πλαίσιο εντός του οποίου μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι.
Ο Γιώργος Φαράκλας διδάσκει πολιτική φιλοσοφία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Πηγή: Η Αυγή
