Η Πάρος είναι ένα από τα Κυκλαδονήσια που την τελευταία δεκαετία βρίσκονται στο στόχαστρο της αρπακτικής τουριστικής εκμετάλλευσης. Ισχυρά συμφέροντα έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στο νησί με στόχο τη γρήγορη κερδοφορία. Αυτό, σε συνδυασμό βέβαια με παλαιότερες παθογένειες, έχει ήδη επιφέρει πολύ σημαντικά αποτελέσματα που καταγράφονται όχι μόνο στο επίπεδο της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και στο επίπεδο της κοινωνικής συνοχής και της πολιτικής της έκφρασης. Η κοινωνία του νησιού, κάποτε ήπια και ανεκτική, στηριγμένη στις νοοτροπίες, τους δεσμούς και τις αξίες αλλοτινών εποχών, βρέθηκε απολύτως απροετοίμαστη μπροστά σε φαινόμενα που, ακόμα και αν δεν είναι πρωτόφαντα, αποκτούν ξαφνικά μια τρομακτική ένταση. Και δυστυχώς, για αρκετά χρόνια δεν μπόρεσε να αναπτύξει σημαντικές αντιστάσεις. Αντίθετα, σε μεγάλο βαθμό ακολούθησε το επιθετικό γενικότερο ρεύμα υιοθετώντας σε μεγάλο βαθμό την άποψη ότι η άμεση τουριστική κερδοφορία είναι η μόνη επιλογή και καμιά θυσία στον βωμό αυτού του στόχου δεν πρέπει να μας πτοεί.
Παράλληλα, το ευαίσθητο και απολύτως ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον του νησιού παραδίδεται απροστάτευτο σε χέρια ανθρώπων που δεν γνωρίζουν ούτε την πραγματική αξία του, ούτε τα όρια και τις αντοχές του, ούτε βέβαια ενδιαφέρονται να μάθουν γι’ αυτά, αφού το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η άμεση ανταλλακτική του αξία. Η αυθαιρεσία στις παραλίες του νησιού και η τεράστια καταπόνηση των ακτών από ανθρωπογενείς επεμβάσεις είναι μόνο ένα μέρος του συνολικού προβλήματος, το οποίο δεν περιορίζεται στις αμμουδιές, αλλά κατατρώει επίσης και τα βράχια και τα βουνά, και τους κάμπους και τους πανέμορφους οικισμούς του νησιού, αλλά και την πάλαι ποτέ απλότητα και αμεσότητα της καθημερινότητας κατοίκων και επισκεπτών. Οι μικρές εστίες αντίστασης σε όλο αυτό για πολλά χρόνια έχουν παραμείνει κατακερματισμένες και αδύναμες μπροστά στη λαίλαπα που προχωράει ισοπεδώνοντας τον φυσικό χώρο και υποσκάπτοντας τις κοινωνικές αντιστάσεις.
Στα προβλήματα της αδυναμίας διαχείρισης των σκουπιδιών και των λυμάτων, της κυκλοφοριακής συμφόρησης, των σοβαρότατων ελλείψεων στις υποδομές για την υγεία, προστέθηκαν οι συνέπειες της δυσανάλογης με την κλίμακα και το ύφος του νησιού δόμησης, καθώς και σημαντικές μεταβολές στα αριθμητικά μεγέθη και τα χαρακτηριστικά των επισκεπτών του νησιού. Το παλιότερο οικογενειακό προφίλ το παριανού τουρισμού αντικαθίσταται ταχύτατα από τουρισμό με τα χαρακτηριστικά της μαζικότητας και της επιδεικτικής πολυτέλειας. Χαρακτηριστικά που επιφέρουν υπερκατανάλωση των φυσικών πόρων και δραματική επιβάρυνση τόσο στην εικόνα όσο και στη βαθύτερη οικολογική ισορροπία του τόπου. Αλλά και σοβαρά προβλήματα στην κοινωνία του νησιού, όπως η εναλλαγή εξοντωτικών ρυθμών εργασίας κατά την καλοκαιρινή περίοδο με την ερήμωση του χειμώνα, η έλλειψη στέγης για δημόσιους υπαλλήλους αναγκαίους για την ευημερία όπως είναι οι εκπαιδευτικοί και οι γιατροί, η ακρίβεια, κ.ά.
Μέσα σε αυτό το τοπίο, το Κίνημα Πολιτών Πάρου για τις παραλίες, που αγκαλιάστηκε άμεσα από χιλιάδες ανθρώπους και στην Πάρο και σε άλλα νησιά, αποτελεί μια πολύ σημαντική εξέλιξη. Σηματοδοτεί κάτι πολύ σημαντικότερο από την αντίδραση στην αυθαιρεσία των ομπρελοκαθισμάτων. Είναι η απόφαση μεγάλης μερίδας νησιωτών να αντισταθούν στην ασύδοτη εκμετάλλευση του τόπου τους. Το σάλπισμα για τη δημιουργία του κινήματος δόθηκε τον Ιούνιο του 2023 με ένα διαδικτυακό κάλεσμα από τον σπουδαίο Παριανό Χρίστο Γεωργούση, έναν άνθρωπο που ήδη από τη δεκαετία του ‘80 έχει πρωτοστατήσει στην πολιτιστική ζωή της Πάρου. Παράλληλα ανέλαβε το οργανωτικό κομμάτι του κινήματος η δυναμική Περιβαλλοντική Ομάδα του ιστορικού Πολιτιστικού Συλλόγου της Πάρου «Αρχίλοχος», που εδώ και περίπου έναν χρόνο έχει ανανεωθεί ριζικά, συγκεντρώνοντας ευαίσθητους και έμπειρους περί τα κοινά ανθρώπους με στόχο να υποστηρίξουν ένα διαφορετικό πρότυπο εξέλιξης για το νησί.
Η αγαστή συνεργασία της «παλιάς φρουράς», που με τη διά βίου αφοσίωση στις υψηλές αξίες εγγυάται τη σταθερότητα και το ήθος, με την αποφασιστικότητα, την τεχνογνωσία και την ωριμότητα νεότερων μελών της τοπικής κοινωνίας του νησιού, που τους ενώνει η συναίσθηση της κατεπείγουσας ανάγκης υπεράσπισης του τόπου και των ανθρώπων του, δίνουν στο Κίνημα της Πάρου ισχυρές περγαμηνές αποτελεσματικότητας και διάρκειας. Αυτή τη στιγμή παλεύουμε για τις παραλίες. Τις ελεύθερες παραλίες ως δικαίωμα εγγυημένο από το Σύνταγμα και τον Νόμο. Αλλά και για τις παραλίες ως οικοσυστήματα πολύτιμα για τη διατήρηση της ζωντανής ισορροπίας στον ήπιο, ευαίσθητο και μαγικό νησιώτικο τόπο μας. Αλλά, ελπίζουμε γρήγορα να επεκτείνουμε τη δράση και την επιρροή μας σε όλα όσα κινδυνεύουν στο νησί μας. Που είναι πολλά και αλληλένδετα.
Ηδη ακολουθούν τα βήματά μας η Σύρος και η Νάξος. Οι κατά τον νόμο αρμόδιες υπηρεσίες και η τοπική αυτοδιοίκηση, που για χρόνια αδιαφορούν, συγκαλύπτουν και ενθαρρύνουν την πολυπρόσωπη αυθαιρεσία, αναγκάζονται να κάνουν βήματα -προσχηματικά μέχρι στιγμής- προς την αναζήτηση της χαμένης νομιμότητας. Ενημερωτικά μέσα πανελλαδικής εμβέλειας υποστηρίζουν το δίκιο μας και τον αγώνα μας. Διεκδικώντας την άμεση αλλαγή στο επίπεδο του πραγματικού, κερδίζουμε μικρές καθημερινές νίκες στο επίπεδο της συνειδησιακής θέσης των συμπολιτών μας. Δείχνουμε πως ο εχθρός δεν είναι άτρωτος, η συλλογική οργανωμένη και έντιμη αντίδραση μπορεί να έχει αποτέλεσμα, η σιωπή και η παραίτηση δεν είναι μονόδρομος, η αποσάθρωση του χιλιετούς κυκλαδίτικου τοπίου δεν είναι μοίρα ανίκητη. Οι Κυκλάδες του Ελύτη αντιστέκονται. Θα επιμείνουμε…
Η δρ Τόνια Παντελαίου είναι εκπαιδευτικός και οικονομολόγος, μέλος του Κινήματος Πολιτών της Πάρου και γ.γ. του Π.Σ. Πάρου «Αρχίλοχος»
