David Graeber

16
09

Πρακτικός οδηγός ενός ουτοπιστή για την επερχόμενη κατάρρευση

O πλανήτης μοιάζει να είναι πιο έτοιμος για μια σειρά πρωτοφανών καταστροφών παρά για το είδος ευρείας ηθικής και πολιτικής μεταμόρφωσης που θα ανοίξει το δρόμο σε έναν τέτοιο κόσμο. Αλλά αν πρόκειται να βγούμε από αυτές τις καταστροφές, θα πρέπει να αλλάξουμε τους συνηθισμένους τρόπους σκέψης μας. Και όπως αποκαλύπτουν τα γεγονότα του 2011, η εποχή των επαναστάσεων δεν έχει τελειώσει. Η ανθρώπινη φαντασία αρνείται πεισματικά να πεθάνει. Και τη στιγμή που ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων ξεφεύγει ταυτόχρονα από τα δεσμά που έχουν τοποθετηθεί στη συλλογική φαντασία, ακόμη και οι πιο βαθιές μας υποθέσεις για το τι είναι και δεν είναι πολιτικά δυνατό έγινε γνωστό ότι καταρρέουν σε μια μέρα.
03
09

David Graeber (1961-2020): Γιατί ο καπιταλισμός παράγει άχρηστες δουλειές

Ένα πρόσφατο ρεπορτάζ που συνέκρινε την εργασία στις ΗΠΑ μεταξύ 1910 και 2000 μάς δίνει μια ξεκάθαρη εικόνα (εικόνα που -υπογραμμίζω- αντανακλάται και στο Ηνωμένο Βασίλειο). Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, ο αριθμός των εργατών που ασχολούνται με τα οικιακά, τη βιομηχανία και τον αγροτικό τομέα έχει υποστεί δραματική ύφεση. Την ίδια στιγμή, νέου τύπου «επαγγελματίες» όπως managers, υπάλληλοι, πωλητές και «εργαζόμενοι παροχής υπηρεσιών» έχουν τριπλασιαστεί, αυξανόμενοι, πλέον, «από το ένα στα τρία τέταρτα του συνολικού αριθμού απασχολουμένων». Με άλλα λόγια, όπως ακριβώς είχε προβλεφθεί, οι παραγωγικές δουλειές έχουν αυτοματοποιηθεί σε τρομακτικά μεγάλο βαθμό (ακόμη κι αν συνυπολογίσει κανείς τους βιομηχανικούς εργάτες που υπάρχουν παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της στρατιάς ανθρώπων που μοχθούν στην Ινδία και στην Κίνα, τέτοιου τύπου εργάτες δεν αγγίζουν ούτε μετά βίας ένα υπολογίσιμο ποσοστό του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού, όπως συνέβαινε παλαιότερα). Αλλά αντί η συγκεκριμένη εξέλιξη να οδηγήσει σε μια δραστική μείωση των ωρών εργασίας, απελευθερώνοντας τον πληθυσμό του πλανήτη προκειμένου να ασχοληθεί με τις προσωπικές του ασχολίες, τις απολαύσεις, τα οράματα και τις ιδέες του, αυτό που συναντούμε είναι η υπερδιόγκωση, όχι τόσο του τομέα των «υπηρεσιών», όσο του διοικητικού τομέα, έως το σημείο που δημιουργεί ολόκληρες νέες βιομηχανίες όπως αυτή των οικονομικών υπηρεσιών ή του telemarketing, ή την άνευ προηγουμένου επέκταση τομέων όπως το εταιρικό δίκαιο, η διοίκηση των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και της υγείας, του ανθρωπίνου δυναμικού και των δημοσίων σχέσεων. Και αυτοί οι αριθμοί δεν αντανακλούν καν όλους εκείνους τους ανθρώπους των οποίων η δουλειά είναι να παρέχουν διοικητική και τεχνική υποστήριξη ή ασφάλεια σε αυτές τις βιομηχανίες, ή, πολύ πιο πέρα από αυτά, μια πλειάδα υποστηρικτικών υπηρεσιών (κομμωτήρια σκύλων, ολονύκτιες διανομές πίτσας) που υπάρχουν μόνο και μόνο επειδή όλοι οι υπόλοιποι ξοδεύουν τόσο πολύ χρόνο στη δουλειά τους. Είναι αυτές που αποκαλώ «δουλειές του κώλου».
20
06

Γιατί ο Καπιταλισμός δημιουργεί άσκοπες δουλειές

Το 1930, ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς, προέβλεψε ότι η τεχνολογία θα είχε προχωρήσει τόσο πολύ ως το τέλος του αιώνα, ώστε χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία ή οι ΗΠΑ, θα κατόρθωναν να καθιερώσουν την 15ωρη εβδομάδα εργασίας. Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι είχε δίκιο. Με τεχνολογικούς όρους, πραγματικά θα μπορούσαμε να πετύχουμε κάτι τέτοιο. Όμως αυτό δεν συνέβη. Αντ' αυτού, η τεχνολογία έχει γιγαντωθεί, αν μη τι άλλο, για να σκαρφίζεται τρόπους για να μας κάνει όλους να δουλεύουμε περισσότερο. Προκειμένου να το πετύχει αυτό, θα έπρεπε να δημιουργηθούν δουλειές, που στην ουσία είναι άσκοπες. Πολλές χιλιάδες άνθρωποι, πρωτίστως στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική, αναλώνουν το σύνολο του εργασιακού τους βίου, εκτελώντας καθήκοντα που ενδόμυχα πιστεύουν ότι δεν χρειάζεται πραγματικά να υπάρχουν. Η ηθική και πνευματική ζημιά από αυτές τις καταστάσεις, είναι βαθειά. Είναι μία πληγή στην συλλογκή μας ψυχή. Ωστόσο, επί της ουσίας, κανείς δεν μιλά γι' αυτό.