Étienne Balibar

19
03

Étienne Balibar: Περισσότερη δημοκρατία και λαϊκή κυριαρχία

Η Ευρώπη δεν θα καταφέρει να αποτελεί αξία για το μέλλον στα μάτια των ευρωπαίων πολιτών, αν δεν αντιλαμβάνονται την Ευρώπη ως ηθική δύναμη, ως φορέα σημαντικών ιδανικών στο πλαίσιο του παγκόσμιου συστήματος. Συνεπώς, ως παράδειγμα, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στη διαχείριση των συνόρων των κρατών – μελών, αλλά στην ανικανότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και πολιτών να διαχειριστούν και να αναπτύξουν πολιτικές φιλοξενίας των προσφύγων. Διότι αυτή η ανικανότητα καταστρέφει την ηθική υπόσταση και δυναμική του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η καγκελάριος ίσως έκανε λάθος όταν θεώρησε ότι έπρεπε να πάρει μια μονομερή απόφαση, το 2015, και αποφάνθηκε ότι πρέπει να ανοίξει τα σύνορα σε ορισμένους πρόσφυγες. Διότι αυτή η κίνηση επέτρεψε σε άλλους ευρωπαίους ηγέτες να αποφανθούν ότι η Γερμανία αποφάσισε άρα και εμείς αποφασίζουμε και δεν δεσμευόμαστε για μια κοινή απόφαση. Αφήνοντας κατά μέρος αυτήν πτυχή, ωστόσο, πιστεύω ότι η Μέρκελ έπραξε το σωστό, όχι μόνο για τη Γερμανία αλλά για την Ευρώπη εν γένει.
03
01

Πρόσωπο με πρόσωπο με τα «κίτρινα γιλέκα» (2ο μέρος)

Τα «κίτρινα γιλέκα», για να μην περιπλέξουμε αχρείαστα το συλλογισμό μας, θα έλεγα ότι ενσαρκώνουν και καταγγέλλουν τη γενικευμένη επισφάλεια της εργασίας και των μέσων διαβίωσης, η οποία προσβάλλει σήμερα εκατομμύρια Γάλλους ή μετανάστες κάθε μορφωτικού επιπέδου και κάθε περιοχής (με εξαίρεση, προφανώς, των «καλών διαμερισμάτων»), καθώς συμπιέζονται μεταξύ δύο χαρακτηριστικών του νεοφιλελευθερισμού που έχουν βαριές συνέπειες, τα οποία βασίζονται στην εφαρμογή του «ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού»: από τη μια μεριά «ο νέος νόμος για συμπίεση των μισθών», άμεσων και έμμεσων (συμπεριλαμβανομένων προφανώς των συντάξεων), στην οποία συμβάλλουν η παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογική εξέλιξη, καθώς και η αποδυνάμωση των συνδικαλιστικών οργανώσεων· από την άλλη, η επιταχυνόμενη επέκταση των «χειρονακτικών» ή «διανοητικών» θέσεων εργασίας, που δεν εξαρτώνται από επιχειρήσεις συνδεδεμένες τοπικά με ένα σημείο, αλλά από ηλεκτρονικές πλατφόρμες, οι οποίες θεσμοθετούν ένα μέχρι θανάτου ανταγωνισμό ανάμεσα στα άτομα (που βαφτίζονται «αυτοαπασχολούμενοι επιχειρηματίες»). Αυτές οι δύο τάσεις συγκλίνουν και οι εργάτες ή οι υπάλληλοι των πόλεων, των προαστίων και της υπαίθρου, οι οποίοι δεν έχουν φτάσει ακόμα στο έσχατο σημείο, βλέπουν πια ότι δεν θα το αποφύγουν, παρά το γεγονός ότι ο επίσημος λόγος αναγγέλλει την είσοδο σε έναν εξατομικευμένο παράδεισο του «start-up έθνους».
26
12

Πρόσωπο με πρόσωπο με τα «κίτρινα γιλέκα»

Αναμφίβολα, ένα καπιταλιστικό καθεστώς δεν χαρακτηρίζεται από την αρχή της ισότητας. Ωστόσο, μπορεί προσωρινά να κινηθεί μέσα σε όρια βιώσιμης ανισότητας, αν ο κοινωνικός ανταγωνισμός –αυτό που άλλοτε αποκαλούσαμε «αγώνες»– με τη συμβολή και πολιτικών που σχετίζονται με το εθνικό συμφέρον και την εθνική συνοχή (τις οποίες θα έπρεπε να ξανασκεφτούμε σε ηπειρωτική κλίμακα), βάζουν φρένο στη φτωχοποίηση και επιβάλουν κάποιου βαθμού αναδιανομή, είτε μέσω της φορολογίας είτε μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών. Ο Μακρόν έκανε ακριβώς το αντίθετο, λες και είχε δει την εκλογή του σαν εντολή να επιταχύνει τα χτυπήματα: κατά του εργατικού δικαίου, κατά της προοδευτικής φορολογίας, κατά των επαγγελματικών διαπραγματευτικών και αντιπροσωπευτικών δεσμών, κατά των κοινωνικών υπηρεσιών. Η ιδέα που τα συνέδεε όλα αυτά, ήταν αναμφίβολα ότι θα αντισταθμιζόταν η ερήμωση της κοινωνίας των «πολιτών» με ένα μείγμα προπαγάνδας υπέρ του «επιχειρηματικού πνεύματος» και ενός μοραλισμού της ορθής σκέψης, χωρίς να τους περνάει από το μυαλό ότι θα μπορούσε η φωτιά να ξανανάψει…
11
05

Ετιέν Μπαλιμπάρ: Συλλογική αντίσταση στην κοινωνική οπισθοχώρηση

Η ίδια η ιδέα της δημοκρατίας (από τη γαλλική επανάσταση και μετά) ανέκαθεν βασιζόταν στην εξάλειψη των προνομίων —που έχουν ταξικά χαρακτηριστικά— και στην αναγνώριση των δικαιωμάτων —που από θέση αρχής είναι οικουμενικά. Τα δικαιώματα ανήκουν σε όλους. Το 19ο και περισσότερο τον 20ό, αυτά άρχισαν να περιλαμβάνουν πολιτικά δικαιώματα, κοινωνική ασφάλιση και μέτρα υπεράσπισης των εργαζομένων. Αυτό δεν ήταν αποτέλεσμα της καλής θέλησης της άρχουσας τάξης, αλλά μεγάλων και επίπονων αγώνων και δραματικών συγκυριών.
17
01

Etienne Balibar: Για μια ριζοσπαστική επανίδρυση της Ευρώπης

Ενώ η ιδέα της επανίδρυσης είναι όντως επείγον ζήτημα, πρέπει να τη φανταστούμε σε μια ριζοσπαστικότερη κατεύθυνση. Δεν θα πρέπει να συμβιβαστούμε με την ιδέα της ενίσχυσης ορισμένων εξουσιών ή την εξουσιοδότηση ορισμένων εθνών να καθοδηγούν τα υπόλοιπα. Πρέπει να αναρωτηθούμε ποιες είναι οι πολιτικές προϋποθέσεις για μια ιστορική επανίδρυση της ΕΕ.
10
07

Η στιγμή της απόρριψης

Περάσαμε ήδη το κατώφλι της διαδικασίας αποσύνθεσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όχι εξαιτίας του βρετανικού δημοψηφίσματος, αλλά λόγω των όσων αποκαλύπτει, σε ό,τι αφορά τις τάσεις πόλωσης του ευρωπαϊκού συνόλου και της πολιτικής κρίσης του, που είναι και κρίση ηθική. Όχι μόνο, όπως έχω γράψει, βρισκόμαστε στο στάδιο της «μεσοβασιλείας», αλλά παριστάμεθα μάρτυρες μιας διαδικασίας απόρριψης που, για την ώρα, δεν έχει υπόσταση ως προς τη σύστασή της.